Fa'ata'ita'iga i 'Vremde history' saunia e Gerrit van Wuysthoff (i le 'The East India Company in Cambodia and Laos')

O le tagata Dutch muamua ma o se tasi o uluai Europa na asiasi tele i Laos o le faioloa Gerrit Van Wuysthoff po o Geeraerd van Wuesthoff, i le taimi o se misiona na ia faatuina mo le Vereenigde Oostindische Compagnie, le VOC i le 1641-1642.

E ui lava e tatau ona ou faasaʻoina i le taimi lava lea aua e leʻi taʻua lenei vaega o Laos i lena taimi, ae o le malo o Lan Xang Hom Kao poʻo Lan Chang, o le Land of a Million Elephants and White Parasols. Mo le tolu ma le afa seneturi o se tasi lenei o pulega sili ona tele i Asia i Sautesasae ma o le mafuaaga lava lena na fiafia ai le VOC, lea sa naunau i taimi uma e faalautele ana galuega tau fefaatauaiga. O le tele o vaega o le eria o loʻo fausia i aso nei i matu ma sasaʻe o Taialani sa avea muamua ma vaega o lenei malo. O le faʻamatalaga Laos atonu na i ai i le toeitiiti atoa le fa selau tausaga talu ai, aua na faʻaleagaina e Van Wuysthoff i le igoa Louwenlandt ...

O mea mataʻina a Van Wuysthoff na amata moni lava i le 1636. I lena vaitau, na auai atoatoa le VOC i le suʻesuʻeina o Asia i Sautesasae ma o le Kamupani ua uma ona i ai ni pisinisi se lua i Siam, e taʻua i Patani ma le laumua o Ayutthaya. I le aso 10 o Iuni, 1636, na folau atu ai le alii faatauoloa Dutch o Dirk Van Galen ma le vaa VOC Oudewater e ui atu i le Muskietengat, i le laumua o Cambodia i lena taimi o Lovek po o Longvek, o se aai i luga o le Vaitafe o Tonlé Sap, o se vaitafe o Mekong, e tusa ma le 50 kilomita i matu. o le laumua nei o Phnom Penh. O le aai na filifilia e fai ma laumua i le 1553 e le Tupu Ang Chan (1515-1566) ina ua uma ona faoa ma faaleagaina e le au Siamese Angkor.

Na talia ma le fa'aaloalo e le pule o le uafu Iapani Van Galen, ae e le'i umi ae ita o ia i, i ona mata faa-Kalvini, o amioga ma tu masani a Cambodia. I lana api talaaga sa ia tautala ai e uiga i le faalumaina e uiga i susu le lavalava o fafine o loo ofuina i o latou sulugātiti laiti. Sa leʻi fiafia lava o ia i le tupu faalumaina o Cambodia o Ang Tong Raechea (1608-1640). Na le mafai e Van Galen ona natia lona ita ina ua ia tusia i lalo le auala na faia ai e lenei tupu, ina ia faaosofia ai ona tuʻinanau tau feusuaʻiga toetoe lava a le muta, 'ata' fa'aaogaina se vaila'au vai na fa'amalosia ai o ia i mea e le'i va'aia. Ae atonu na sili ona faalavelave ia te ia e le au Potukale, o se vaega Rot-Katoliko' lea e foliga mai na faʻalavelave pea i lona ala. Ae ui i lea, na mafai e Van Galen ona faʻamaonia Ang Tong Raechea i se fefaʻatauaʻiga taugata: na faʻatagaina o ia e faʻatau le faitau afe o paʻu 'aila mai le aufaioloa Laotian na o mai i lalo o le Mekong i le igoa o le VOC. O le mea moni, na ia maua foʻi le faʻatagaga e fausia ai se faleteuoloa i Phnom Penh e fai ma fale teu oloa mo nei paʻu.

Anthony Van Diemen (1593-1645) i Batavia

Na faia e le VOC se taaloga maualuga. E pei lava ona tupu muamua i Siam, na ia manaʻo e pule i le fefaʻatauaʻiga sili ona taugata mo le VOC, i le tulaga lea o le faʻatau ma le auina atu i fafo o paʻu 'aila mai Cambodia. O lenei manaʻoga e iai mea uma e fai ma le faʻasaina na tuʻuina atu e le emeperoa Iapani Togugawa Somethinguna i le 1633 mo Iapani e fefaʻatauaʻi ma atunuu i fafo. O lenei tulaga tau tamaoaiga na faia i lima o le Dutch, aua e ui i lea, ina ia mautinoa le sapalai o oloa mai fafo, na ia talosaga i le Dutch. O le Dutch na totogi e Iapani i siliva, lea na faʻaaogaina e faʻatau ai ie ma ie, lea na avea ma totogi mo mea manogi na faʻatauina i Sasaʻe ona lafoina lea ma se vaa e tumu i cloves, mace, nutmeg ma le kinamoni i. Europa.

O le tupu malosi o Cambodia, ae sili atu i mea uma, na saunia e tuuina atu i le VOC lenei pule i le tulaga o le a tuuina atu e Van Galen se lima ia te ia. E le gata i lea, na fefefe le au Cambodia i se osofaʻiga ia Lovek e le tupu Siamese o Prasat Thong ma o lea na latou talosagaina ai Van Galen e tuʻuina atu ia i latou fana o le Oudewater. Na manatu Van Galen o se manatu faavalevalea tele lea, aua e faapefea ona ia puipuia o ia lava e aunoa ma ni fana a le gataifale, pe a toe foi i luga o le sami, faasaga i le au Potukale o loo lafi? O lea na ia teena ai ma le maumauaʻi le feagaiga, lea na iʻu ai i le ita o le Kovana Sili Anthony Van Diemen (1593-1645) i Batavia. Sa matua naunau le tagata mulimuli e tumau i se uo lelei ma tagata Cambodia. O lenei kovana sili sili, o le sa naunau i le faʻalauteleina o le tamaoaiga, na oʻo lava i le manatu o le faʻapipiʻiina o Cambodia ma toe faʻaigoaina Oud-Holland…

Khone Phapheng Falls i Laos

O Van Diemen lava lea, i le tautotogo o le 1641, na faatonuina Gerrit van Wuysthoff e suʻesuʻe Lan Chang poʻo Laos. Na taunuu le aufaioloa Laotian i Batavia i ni nai masina na muamua atu ma se valaaulia mai lo latou tupu o Sulinya Vongsa (1618-1690), o lē na pule i le 1638 ma ua avea nei o se tasi o pule sili ona taua o Lan Chang. Sa lauiloa o ia o se leoleo o faatufugaga ma tapuaiga ma o se pule atamai e le gata na mafai ona faia le filemu ma lona tuaoi malosi o Ayutthaya ae na ia faatuina foi le tuaoi i le va o Siam ma Lan Chang. I le iloaina o Lan Chang na vaivai ona o le mea moni e na o le pau lava le sootaga a le malo i le sami e ala i le Mekong, na ia alu ai mo mafuaaga geopolitical e saili ai se malo malosi o le sami e mafai ona puipuia le fiafia o le gataifale o lona malo. Na ia talitonu e mafai e le VOC ona agavaa mo lea matafaioi ma o lea na faafesootai ai Van Diemen.

Iā Iulai 20, 1641, na alu ese ai Van Wuysthoff mai le faleteuoloa a le VOC i Lovek ma 12 sloops na tumu i meaalofa ma oloa i luga o le Mekong i Vientianne, le laumua o Lan Chang, lea e masani ona taʻua e Van Wuysthoff o Winckjan i lana api talaaga femalagaaʻi. E le gata ina tatau i le faioloa a le VOC ona fa'afanua le Mekong ma su'esu'e lona folauga. O se tasi o mafuaaga autu o lenei malaga o le auro i Lan Chang, o le tele o auro, e ofo ai Gerrit van Wuysthoff, e masani ona tanumia i le eleele i lalo o fola o fale, faatasi ai ma siliva ma maa taua, aua. na fai mai le Lao e sili atu nai lo le tele o le tamaoaiga… Ae sa tatau ona ia vaavaai mo avanoa e faʻatau ai faʻamaufaʻailoga, resini ma mea mataʻutia mo mea manogi.

'Eauweck capital city of Cambodia' Va'aiga a le manulele o Eauweck po'o Lawec/Lovek/Khum Peam Lvek, Cambodia (1665) Johannes Vingsboom. National Archives.

Ina ua maeʻa se malaga e leʻi tupu, na ia taunuu i Vientiane lea na talia ai o ia ma le faʻaaloalo ma faʻaalu masina e lua i le faamasinoga. Ua faaalia i lana api talaaga lona mafaufau uaʻi lelei ma na ia tusia ni faamatalaga ma le mataʻituina o faamatalaga e uiga i amioga ma tu ma aga a tagata ma le faamasinoga.

O le misiona a Van Wuysthoff e le o se tulaga faamanuiaina. E leai se VOC fa'atuina i Vientiane. O le auala umi o sapalai ma se faasologa o afu mataʻutia na toetoe a le mafai ai. I Lan Chang na ia faia ni feso'ota'iga talafeagai ma e mafai e le VOC ona fa'amoemoe i le agalelei o le tupu ma lana 'au, ae e le o le tulaga lena i Cambodia. O ni mea mata'utia na tutupu i le va o le VOC ma Cambodia i ni nai taimi, ma ina ua mavae le maliu fa'alilolilo o Ang Tong Raechea, na matua'i leaga le mafutaga ma lona sui o Batom Reachea (1616-1642). O le tupu talavou e leai se mea e fai ma Dutch ma sili atu e fefaʻatauaʻi ma Potukale. Ina ua faamaapeina Batom Reachea ma ona soo e lona afa-uso o Ramathipadi I, e sili ona lauiloa o Ponhea Chan (1615-1659), i le taimi o le osofaʻiga, ua maeʻa atoa le pa. Na ita Ponhea Chan i le VOC ma ina ua uma ona fasiotia ma le faa'ole'ole le au a Holani i le pelu, na filifili ai loa le VOC e poloka le pu o le Namu i vaatau e lima. O le amataga lea o le iuga mo le VOC i Cambodia ma Laos. A uma mea uma, o le malaga a Cambodia a le VOC na muta iinei i le aso 11 Iuni 1644 i se fasiotiga tagata na maliliu ai le 62 ma le 145 na manuʻa. O le taunuuga o se osofaʻiga manuia na faia e Cambodia. Na mana'o Van Diemen le fiafia e taui ma sui ma osofa'ia Cambodia fa'atasi ma Siamese, ae ina ua maliu fa'afuase'i Van Diemen i le aso 19 Aperila 1645 i le maota o le VOC i Batavia, na i'u lava ina le taunu'u nei fuafuaga.

Lipoti malaga a Van Wuysthoff 'Strange Reyse inde Conincrycken Cambodia ende Louwen e le Dutch ma le mea na tupu iina seia oo i le Iare 1644' na lomia i le kuata o le seneturi mulimuli ane, i le 1669 i Haarlem e Pieter Casteleijn. O le tusi lona lua lea na lomia i Sisifo e uiga i le malo lilo o Laos. E na o le Jesuit Italia o Giovanni Filipi de Marini na muamua atu ia te ia i le tolu tausaga muamua atu, i le 1663, ma se tusi e tele lava ina faavae i mea na maua ma tala a lona uso a ositaulaga, o le misionare GM Leria, o lē na taumafai mai le 1641 i le 1648 e faamalolo agaga i Vientiane .e manumalo. O se molimau vaaitino i lona taunuu atu i Laos i le 1641 o Van Wuysthoff, o lē na tusia e uiga i ai i lana api talaaga.

I le 2007, na toe fa'asolo ai e Peter Meijwes le malaga a Van Wuysthoff mai Phnom Penh i Vientanne mo le leitio VPRO. O lenei lipoti na musuia ai John ter Horst mo le tusi faitau manaia 'Pu namu: Ose Tala'aga Fa'agalo o le VOC i Cambodia'. O se tusi ou te fautuaina i soʻo se tasi e fia iloa atili e uiga i lenei mea faʻagaloina ae mataʻina o le talafaasolopito.

7 Tali i “Gerrit van Wuysthoff – o se paionia Holani i Asia i Sautesasae”

  1. Tino Kuis fai mai i luga

    Toe manaia tala, Lung Jan, o le ala lena ou te fiafia e faitau ai.
    E uiga ia Vientiane, o se faiga pi'opi'o Falani o เวียงจันทน์ wieang jan (lua leo ogatotonu). O Wieang o se aai puipui ma Jan o sandalwood, o lea o le Sandalwood City. O Van Wuysthoff na sili atu ona vavalalata ma lana Winckjan nai lo le Farani ma a latou Vientiane

  2. Erik fai mai i luga

    Faafetai mo lenei vaega o le talafaasolopito!

  3. Anton fai mai i luga

    O la'u faafetai na tusia lelei lava, ma latalata tele i le mea moni. Le VOC mai leggings atoatoa. Mai Ausetalia manuia.

  4. Rob V. fai mai i luga

    Toe faafetai mo se vaega manaia Jan. Lelei i taimi uma le aʻoaʻoina o se mea e uiga i le tala faasolopito o le itulagi. Afai e naʻo le lua mea e mafai e le tagata faitau ona aveese, ou te faʻamoemoe o le 1) o se malo tele Thai i tua atu o ona tuaoi o loʻo i ai nei o se tala faʻasolopito e ufiufi ai feeseeseaiga i totonu ma le nofoia. 2) na maua foʻi e malo aogā mai i sootaga ma le itu i sisifo (ma o vaega eseese na taaalo le tasi i le isi mo a latou lava mea e fiafia ai).

  5. Iosefa Tama fai mai i luga

    Manaia tala e uiga i le VOC Compliments mo lena! O le a fa'atau le tusi Mosquito Hole pe a ou toe fo'i i le fale ia Aperila. O tala faapena e fiafia ai Thailandblog. Faafetai Lung Jan.

  6. Louis Tinner fai mai i luga

    Manaia le vaega Ioane, faafetai. Ua tusia se tusi e uiga i le VOC i Taialani?

  7. Peter Youngmans fai mai i luga

    O le isi sao mata'ina e uiga i le tala faasolopito o lenei itulagi. Ou te tulimatai atu i le isi suʻesuʻega e uiga i le VOC ua mavae. Faafetai tele, Lung Jan!


Tuua se faamatalaga

Thailandblog.nl fa'aoga kuki

O la matou upega tafa'ilagi e sili ona aoga ona o kuki. O le auala lea e mafai ai ona matou manatua au faʻatulagaga, faia oe o se ofo patino ma e fesoasoani ia i matou e faʻaleleia le tulaga lelei o le upega tafaʻilagi. faitau atili

Ioe, ou te manaʻo i se upega tafaʻilagi lelei