E le o i totonu o se pa le falcon; le atalii e le i le itu taua. O le 70 e faamanatu mai ai ia i tatou Thammasat, communists ma fasioti tagata. O se tala tetee.
Ua moe le lo’omatua ina ua fa’alogo i le pese a le fa’a. Na kolosi ona lima i luga o ona vae. Ua toe tatagi le pese a le falcon i se leo maualuga mai le pa. Ua le toe mafai ona toe manino lana vaai, ae o loo ia iloa lelei lava le ata: ‘Se‘i ta taofia o ia, tina! Ose manu aulelei!' fai mai lana tama.
“Ae ou te le’i tausia lava se manu ma ou te alofa i le manu,” o lana tala lea. Sa nofo filemu le falcon i lona pa. Na pupula mata ma moeiini, ae leai se mafatiaga i mata manino. E mama ona fulu e ui sa sausau i le vai ona fa'afefeteina lea o fulu seia mago.
'Tatou te le faatiga ia te ia, Tina! O le a tatou fafaga ‘iā te ia i fasi i‘a ma saito; o lea na taumafai ai lana tama e maua se faatagaga. "E 'ai ea o ia i araisa?" o lana fesili lea. 'Ou te leiloa. Faamolemole, se'i o tatou taofia pea o ia.'
E lei faia lava e lana tama se mea e aunoa ma le fesili atu i sona manatu. Ma afai e le ioe o ia i se mea, e masani lava ona ia taliaina lena mea o se filifiliga sa'o. Ua na o ia o lana oa i le lalolagi. Ua siosiomia e le lo’omatua lana tama ma le fa’aeteete e pei o ia o ana mea e sili ona pele.
"E sese le taofia o se manu," o lana tali lea. 'Ae tatou te le faatiga ia te ia, a ea Tina? E na o le fia faafiafiaina o ia.' 'Fiafia i totonu o se pa? O mea uma i le lalolagi e iai se nofoaga patino. Aua e te suia lona olaga!' sa ia fai atu ia te ia ma le filemu. 'Ae, e le o taimi uma tatou te tuua ai o ia i totonu o lena pa, a ea? Ma, faamolemole tuu mai o ia e faauo mai ia i tatou.'
"E te mana'o e fai lenei falcon ma se uo?" o lana fesili lea. Sa ata o ia ma fai mai 'Ua lelei, i lo'u iloa e mafai ona e taofia le falcon. Ae a oo mai le taimi e saʻoloto ai o ia, folafola mai e te tuʻuina atu o ia e lele." Na te fesili atu i lana upu. "Ae, afai e te fai mai taeao ua oʻo mai le taimi… Seʻi ou tausia!" Sa ia sogi atu i lona tina i le alafau ma savali ese ma le fiafia ma le falcon i totonu o le pa.
E fiafia i taimi uma le tama'i falcon. Na te lei vaai lava i le manulele o le pogisa, e tusa lava pe le o iai lana tama. Ae ina ua ia iloa atu lona matai ua sau, ona ia faaloaloa atu lea o ona apaau ma fememeaʻi e peiseaʻī ua matuā malolosi ona apaʻau. O lona fulu e matua laugatasi ma susulu i le tele o lanu. Ma a tu'u lana i'a e te iloa atu le ma'ai o lona gutu.
Ua avea le falcon ma vaega o lona olaga. I le vaveao e ala a’e o ia, ua uma ona faalogoina le valaau fiafia a le falcon o loo faatali mai mo ia. E fufulu e le manu lona ulu i le pito o lona apaʻau, emoe ona mata ma matasi se faʻafeiloaʻiga aʻo leʻi tuʻuina lona ulu i totonu o le ipu vai ma moe ona mata. Ona lulu lea o lona ulu mago. Ua leva ona galo i le lo’omatua, na te toe tu’u le manulele e lele.
Le tusi a lana tama
(nitut380 / Shutterstock.com)
Le tusi muamua a lana tama! Ua nofo i lalo i lona nofoa ofe, aveese matatioata mai le pusa ma faitau le tusi, o le tusilima e toetoe lava a tutusa ma ia. Na ia talanoa e uiga i le faigamalaga.
Ua matou i ai i se vaega eseese. O le mea moni, e lē o se mea leaga tele lea auā tatou te lē o iai i se faupuʻega e pei o isi o loo faaputu i totonu o se pusa laupapa i uili uʻamea. Ina ua amata ona taavavale le nofoaafi i le nofoaga faatali nofoaafi, sa matou faalogoina se faailo faamavae. E toatele tagata na fetagisi a o talotalo atu i le nofoaafi. Ina ua uma ona ave taavale mo sina taimi, sa amata ona talatalanoa le tasi i le isi ma ua mou malie atu le lagona faanoanoa.'
Ae e le'i aveesea e isi lena lagona. Sa latou nonofo faapupuu i o latou nofoa ma faataupupula atu i fafo o le faamalama i taimi uma. Na foliga mai o laʻau o loʻo alu ese mai la matou nofoaafi ma faʻamau telefoni i itu uma e lua na felelei ane. Na o le la na mulimuli mai ia i matou i taimi uma. E le'i tu le nofoaafi. Na'o lou fa'alogoina o le pu ua leva. Sa matou fetaiai ma se nofoaafi o malaga i le isi itu, agai i saute. Na tu i se nofoaga e faatali ai a'o matou sopo atu i tua. Na vave tele le alu, e te le iloa po o ai sa i totonu. Semanu e le ta'u maia se mea ia i matou pe ana mafai ona matou vaai i ai. E toatele naua tagata i le lalolagi. E na'o fafo e te va'ai ma e leai se tala e uiga i tagata lava ia. E le malie ea, tina? O nisi taimi ou te le fia iloa foi tagata ou te feiloai i ai, e tusa lava po o le a le manaia o i latou. Ma e mafua ona o o'u manatu ia te oe.'
‘E fa’apea lava tagata. E na ona tatou manatu i mea taua pe a aafia ai i tatou. Na ou faalogo ua fai si malulu i matu. Sa tau leai ni mea mafanafana i totonu oa matou ato. I le isi itu, ina ua ou tatalaina laʻu ato sa ou matua fiafia lava na e tuʻuina i totonu laʻu cardigan lalaga. Ae e paee tele mo le malulu iinei. Maimau pe ana e amata lalagaina se cardigan mafiafia ina ua ou alu. O lea la ua ia te oe lo'u tuatusi, e mafai ona e lafo mai ia te a'u se'ia ou tu i se isi mea. Ou te misia tele le falcon. Ou te mautinoa o le a matua fiafia lava o ia pe a ou toe foi mai, a ea, Ma?'
Ua punou le lo’omatua i le nofoa. Na te manatua lelei le nofonofo i le nofoa lea ma le tamaititi ma avatu ia te ia se vaiinu. Sa ia mulimuli ma le le fiu i le tuputupu aʻe o lana tama: muamua o se pepe e vaivai, lanu piniki lona paʻu, sosoo ai ma se tamaitiiti laitiiti, sosoo ai ma se alii talavou fiafia ma tautala. Sa fiafia o ia i taimi uma.
Na te siiina i luga se polo fulufulu mamoe e lalaga, ae ua tetete ona lima. Ae, e mana'o e fa'auma lena cardigan i se taimi vave; o le a avea ma meaalofa o le aso fanau. E mana'o e lafo i le taimi e maua ai e ia i lona 22 tausaga. E na o le pau lea o le mea e mafai ona ia faia mo lona soifua maloloina i le taimi nei ona ua mamao tele o ia. O le tete'a e tiga ai o ia ma e tatau ona ia taulimaina na o ia.
Ina ua toe tafe ifo loimata i ona alafau, ua vaivai lona loto. Ua le maua e ia le manao e faaauau lona ofu. Talu ai na alu ese o ia e aunoa ma lona iloa pe o le a toe foi mai, e le ola o ia i se aso e aunoa ma le faanoanoa. Ina ua faalogo o ia o laa i talaane o le fale, ona ia tatalo lea ina ia avea ma ana tama. Ae i le taʻele o lona loto, ua ia iloa o se faamoemoe sesē lea.
Ua mavae malie atu aso e pei ona lei iai muamua. A moe o ia e miti i lana tama ma i le ao e na o ia e mafaufau i ai. Ua avea lea ma ana fati; e matua loloto lava i totonu e le mafai ona ia mafaufauina se isi olaga. Ma'imau pe ana na te le'i fa'alogoina ua alu ese o ia mai lona olaga... O lenei fefe e oso a'e lava e ui lava na te taumafai e tulei ese.
Na ia maua se isi tusi mai lana tama. ‘Ona ‘ua ‘ou ‘ave ‘ese le tama‘i ‘afa mai lona tinā; o le mea lea ‘ua ‘ou te‘a ‘ese ai nei. E ui lava ou te le manaʻo e mafaufau i ai, ou te faʻamoemoe e ofoina atu ia te oe se faʻamafanafanaga. Ina ia faia se faaleleiga, ma, ia lele le falcon! Atonu o le a vave ai ona ou sau ia te oe e pei o le talo ona toe lele atu lea i lona tina.'
E le’i uma ona faitau e le lo’omatua le tusi. Faatasi ai ma le tusi i lona lima, sa ia savali atu i le fale. Ua matua tele atu le falcon nai lo le taimi na maua ai. Ua faafeiloaia o ia e le manu i le leo tele ma le pisapisao. ‘Toe fo‘i i lou tinā, le u‘amea, ‘ina ‘ia vave fo‘i mai lo‘u atali‘i. E tatau ona toe foi mai lo'u atalii ia te au.'
Na te tatalaina le faitotoʻa o le pa, ae e leʻi faʻaalia e le falcon se faʻailoga o le alu ese mai le fale, e tusa lava pe na te tuʻua le faitotoʻa e matala. Ona ia ave lea o le manulele ma tuu i luga o se lala. Ae fa'afuase'i ona 'ese'ese le falcon mai le pa. Ua oo ia te ia le faanoanoa ma e foliga mai ua fefe i le siʻosiʻomaga e le masani ai. E faagaioi ona apaau e pei e fia lele ae o loo tumau pea i le mea o loo i ai.
Ua leva ona le toe avea le falcon ma se manulele moni. Ua ia iloa lelei e lē mafai ona toe ola o ia e pei o isi manulele o loo fetagisi faataamilo iā te ia e pei o tamaʻi manulele o le fale. O ia, le falcon, ua le toe mafai ona vaai mamao i ona mata. O ona apaau malolosi na siitia ai o ia i luga o le ea ua na o ni ivi vaivai i lalo o fulu matagofie. O ni teuteuga le aoga ma e le toe ave o ia i lona tina.
Ose pese faanoanoa…
O le pese ua lagona nei e le fafine, ua na o le faanoanoa ma le faanoanoa i ona taliga. E ati i totonu o lona loto tuulafoaiina. E foliga mai o le pao o se fana i luma ua oo atu i le fatu o lana tama… Ua oo le tina matua i lenei tiga faigata a o nofo i lona nofoa tuai, ua moeiini ona mata ma kolosi lima i luga o ona vae.
Punavai: Kurzgeschichten i Taialani. Fa'aliliuga ma fa'asa'oga Erik Kuijpers. Ua faapuupuuina le tusitusiga.
Tusitala Makut Onrüdi (1950). Faia'oga ma le tusitala e uiga i fa'afitauli o tagata nu'u fa'aletonu fa'ale-aganu'u i le itu i saute. 'O le pese a le falcon' e mai le 1976. I le 1970s na osofaʻia ai e le 'autau tagata faʻa-Komunisi, na fasiotia tagata i le 'paʻu mumu' fasioti tagata ma fasioti tagata na faia i le Iunivesite o Thammasat.