Na muamua lomia i le 1887, na amata ona avea ma nusipepa i aso taitasi i le 1900. E aofia ai itulau e 6, tolu-kuata ua tumu i faasalalauga.
Sa i ai tala faavaomalo, e pei o le Taua a Boer, le soifua maloloina o le emeperoa o Saina, le fasiotia o le Peresetene Amerika o McKinley ma le maliu o le Masiofo o Vitoria, ae sa i ai foi le tele o tala i le lotoifale ma sili atu mea faafiafia, tala pupuu. O nei mea uma e maua ai se faʻamatalaga manaia i le olaga i aso faisoo, aemaise lava i popolega ma le le mautonu o tagata faimalaga i lena taimi, e le ese mai aso nei. Sei o tatou tusi i lalo. O le tausaga e 1900 po o le 1901.
***
Fa'atonu
E ui lava e leʻi o mai tagata Europa i se uafu i Sasaʻe Mamao, e pei o Bangkok, e matamata i le olaga ma tu ma aga a tagata Siamese, ae o loʻo fia iloa lava le itiiti o lo tatou fiafia i olaga o tagata o loʻo siomia ai i tatou. Matou te faʻamalosia a matou lava aganuʻu i la matou lava liʻo laiti ma vavae ese i matou mai le lautele lautele. Matou te le iloa se mea e uiga i le olaga masani o le Siamese. Matou te asiasi atu i faʻafiafiaga Siamese fiafia, faʻatulagaina e se tasi poʻo se isi matagaluega, ae vaʻai ni nai tagata Siamese iina, ae o le mea atoa na faʻatulagaina e tusa ai ma tulaga Europa.
***
Sa matou asiasi mai se Mr. GMSchilling na ia taʻu mai ia i matou na ia faia se peti o le a ia savali solo i le lalolagi e aunoa ma se sene i lana taga. Ua matou faalogo muamua i lenei faiga taufaavalea ma ua matou vaaia foi le toatele e le o totogia.
***
Ua iu lava ina faia e leoleo se gaioiga faasaga i tamaitai o loo sailia a latou manu i le po i luga o Nieuwe Weg (lea ua taʻua nei o Charoen Krung Weg). Na auina atu e le Ofisa Asiasi ni isi o alii na taofia ai ni tamaitai se toafa ma se alii na tulai i luma o le faamasinoga i le aso nei. E le tatau ona faigata tele ona taofi lenei ituaiga o masani i Bangkok.
***
E iai le faamoemoe, e tusa ai ma tulafono fou a le fono a le aai, o le tagata e ana le maile tagi, o loo saisai i lona fale, o le a fanaina oti.
***
E le umi se taimi e iloa ai e se tagata fou i Bangkok le vevesi o le auala. I totonu o se taulaga tele ma le taua o Bangkok ma e matua leai lava ni auala savali, o tulafono mo amioga a taavale e matua manaʻomia. A e savali, fai i luga o le New Road, e te le iloa pe faʻafefea ona alo ese uma na rikshas, taʻavale ma solofanua solofanua, ae na o le "Bangkok Express", le tram i le lotoifale. Ona o le televave o le tuputupu aʻe o Bangkok, e taua le iai o tulafono. O le vave ona lelei.
Charoen Krung Road i Chinatown Bangkok (1912)
***
O le po anapo, e toalua papalagi onana na mafua ai se vevesi tele i le amataga o le "Ala i Sasaʻe". Sa latou faaalia le fealofani e ala i le faaaogaina saoloto o le laau ma le faamalu.
***
Ua ulufale le uila afi i Bangkok.
***
I le 5 aso ua tuanaʻi, Windmill Street (Silom) ua 5 maliu mai le tanesusu ma e le itiiti ifo ma le luasefulu isi mataupu i le auala lava e tasi, o le tele o tamaiti. E iai foi le ma'i o le kolera. Ioe, o Bangkok e masani lava ona i ai ni faʻamaʻi pipisi, ae foliga mai o loʻo i ai se faʻamaʻi i le taimi nei.
***
Pe tusa o le itula e 4 i le vaveao o le Aso Gafua, na taofia ai e leoleo se alii o lo o savali solo ma se fusi o loo i ai se fana o loo i ai se fana, o se pelu, o mea e viliina ai, o pulupulu ma le tele o amulets, e pei o tagata gaoi e masani ona tauaveina. Sa ia fa’ailoa i leoleo e le’i leva ona ia fa’atauina mai se fale fa’atau oloa. Na manatu leoleo o se tala uiga ese ma ave ese ai o ia.
O le tamaloa na faʻaalia o se Tina Chao, o se atalii o se perenise, o loʻo fiafia i avanoa e taofia ai i latou mai le saisaitia pe faʻamasinoina e aunoa ma se faʻatagaga faapitoa. O lenei faatagaga ua talosagaina ma matou te manatu o lea ua tuuina mai.
O aloalii ma isi tamalii e fiafia i avanoa i soo se mea, ae e le mafai ona faapea e tuusaunoa ai i latou mai moliaga faasolitulafono.
O lenei Tina o Chao ua 10 tausaga talu ai.
***
I tafatafa o Khorat, na vaʻaia ai e le pasese mai le nofoaafi se taika o toso se tia. Na ili e le inisinia lana faaili, ma faapau ai e le taika lana manu ma sola i le togavao ma le popolevale.
***
Fa'asalalauga
Agaga. E faitau afe tane e mafatia i le vaivai o le popole ma e lē maua se vaifofō. Tusi mai ia te a’u, e na’o le sene e tau ai, ma ou te fa’amaonia togafitiga mo fa’ama’i uma o lo’o ta’ua i lalo ia e taatele i vaega nei.
Afai e te mafatia i le: Spermatorhoea, Leiloa Fafine, Lelava, Ma'imau le Malosi, Measese a le Talavou, Matua tuai, Fa'aletonu o le mafaufau, Melancholy, Fa'ailoga o le Pa'u (o se fa'aupuga mo syphilis), Tinnitus, Fa'ama'i o le ate, fatuga'o, fuga po'o le urinary (atonu. o se euphemism mo le gonorrhea), aua le faatuai ma auina mai aʻu……..
***
Punavai: Steve van Beek, Bangkok, Then and Now, Ab Plubications, Bangkok 2002 (o loo avanoa pea)
E ofoofogia le itiiti o suiga moni. Manaia le vaega, Tino. Ua ou faitau/matamata i le tusi a Steve van Beek. Ata matagofie.
Pau lava le eseesega o le Maota Tele sa tapunia i lena taimi. 😉
Tino manaia tele. Ua leva ona pisi i Bangkok i lena taimi. E lē mafai ona tatou toe mafaufauina pe na faapeʻī le olaga i na aso. O le a le tulaga o le a iai i le selau tausaga?
I lena taimi sa sili atu lo latou faauo i manu ma faʻasalaina i latou e nafa. Ou te sii maia: "O loʻo faʻamoemoe, i lalo o tulafono fou a le fono a le aai, o le a fanaina le tagata e ana se taifau uio, o loʻo nonoa i lona fale." I se isi faaupuga, “i lalo o le tulafono fou, o le a fanaina lē e ana se taʻifau uiō o nonoa i lona fale. Pe o le a saisai ea e lena maile tagi lona matai ina ia aua nei sola ese mai lana faasalaga tonu? Manu fe'ai!