E te fia vaai, lagona, pe na o le talanoa? (Mai: Tala faaosofia mai Northern Thailand; nr 28)
Fai mai le muagagana 'E te le iloa mautinoa se'i vagana ua e vaai i ai. Ae o le lagonaina o se mea e sili atu nai lo le vaai i se mea.' E moni lenei mea mo se ulugalii ua leva ona faaipoipo e leai se fanau. Ma e foliga mai o le sese lena o le fafine.
Ae ui i lea, sa tatau ona alu le alii i se malaga faapisinisi mo se taimi umi lava. I le po mulimuli a o lumanaʻi le malaga na latou toe faia ai feusuaʻiga ma ioe, na maʻitaga o ia! Ae na te lei iloaina lena mea. Na iloa e aiga ma uo ua ma’itaga o ia ae le talitonu o lana tama. Sa latou manatu o le a iai sana taupulepule... Ina ua fanau mai se tama, e leai se tasi na talitonu o lana tama.
I lena taimi sa leai se fesootaiga na mafai
Telefoni, tusi, e le'i i ai iina. Sa nofo ese le tamaloa mo le tele o tausaga ma sa vave ona tupu le pepe ma avea ma se tamaitiiti malosi. O lea, ina ua toe foʻi mai i le fale ina ua mavae tausaga, na taʻu atu e tagata o le nuu iā te ia le tamaitiiti. 'O le a lau mea e fai i ai? E iai se manamea a lou toʻalua. E le o lau tama lena, e te iloa. Na te asiasi atu ia te ia i aso uma.' Na o le afa na talitonu o ia i tagata….
Ona e tilotilo lea ae lei alu i le fale. Na faia se pu i le puipui i le pogisa ma vaaia ai ni tagata se toalua o momoe. Ae sa le mafai ona ia iloa lelei. O se tasi o i latou e toalua o lona atalii moni lava. Na ia tomumu lemu 'E te le mautinoa i se mea se'i vagana ua e vaai i ai'. Ae na te lei vaai i ai; sa pogisa tele.
Sa suia lona mafaufau. 'Ae o le lagonaina o se mea e sili atu nai lo le vaai i se mea.' O lea na ia tuu ai lona lima i totonu o le pu ma tagotago. Na ia lagonaina le fa vae ma le fa futu! 'Ta'e nei! E moni! Malaia, e moni!' O lona faanaunauga muamua o le tago lea i lana pelu ma fasioti i latou.
Ae sa ia toe mafaufau. 'O le a se mea e sili atu nai lo le vaai ma lagona? Talanoa, ioe.' Sa alu atu o ia i totonu o le fale ma valaau atu i lona toalua. Ma sa manino: o le tagata lona lua o lona lava atalii ae le o lona sui. 'E fa'apefea ona e maua se tamaititi? Ua tele tausaga o ta momoe faatasi ae e te leʻi maʻitaga lava. Ma afai e tatau ona ou malaga ona…'
Sa toafilemu pea lona toalua. 'Atonu na tupu lena mea i le po anapo ae e te le'i alu i lau malaga. Na taofi oʻu maʻitaga ma maua ai laʻu tama tama. Leai, e leai so’u sui; e le'i iai lava! Vaai lelei i lau tama. A leai, tau lava o le uu lena pelu…'
Ae sa talitonu o ia ia te ia ma sa ola pea i latou e toatolu. E le'i faalogo o ia i le faitatala. Vaai, lagona ona talanoa lea!
Punavai:
Tala fa'alia mai Taialani Matu. White Lotus Books, Taialani. Igoa faaPeretania 'E le mautinoa le va'ai ma le lagona'. Fa'aliliu ma fa'atonu e Erik Kuijpers. O le tusitala o Viggo Brun (1943); mo nisi fa'amatalaga va'ai: https://www.thailandblog.nl/cultuur/twee-verliefde-schedels-uit-prikkelende-verhalen-uit-noord-thailand-nr-1/