थाई नोई लिपि को गायब

यस ब्लगमा मेरो अघिल्लो योगदानहरू मध्ये मैले थाई लिखित भाषाको उत्पत्तिलाई संक्षिप्त रूपमा विचार गरें। सांस्कृतिक विविधताको ठूलो प्रशंसकको रूपमा, मलाई लोपोन्मुख साना भाषाहरू मन पर्छ। तिनीहरू जीवित सम्पदा हुन् र त्यसैले बहुमूल्य छन्। मैले टाढाको विगतमा केही बास्क, ब्रेटन, आयरिश र अक्सिटन लिनुको एउटा कारण यही हो।

यद्यपि, यो - दुर्भाग्यवश - भाषाहरूको नियमहरू मध्ये एक हो जुन, सबै प्रकारका कारणहरूका लागि, तिनीहरू स्थायी रूपमा धम्की र गायब हुन्छन्। आज विश्वमा बोलिने अनुमानित ७,००० भाषाहरूमध्ये ६,००० अर्को शताब्दीसम्ममा लोप हुने भाषाविद्हरूले गणना गरेका छन्… अवश्य पनि, भाषाहरू लोप हुनु कुनै नयाँ कुरा होइन। धेरै भाषाविद्हरूले यसलाई प्राकृतिक प्रक्रियाको रूपमा पनि हेर्छन्। आखिर, भाषाहरू परिवर्तनको अधीनमा छन् र स्पिकरहरू निश्चित परिस्थितिहरूमा अर्को भाषा प्रयोग गर्न स्विच गर्छन्। तर धेरै अवस्थामा, भाषाहरू पनि सांस्कृतिक संघर्ष, असमान शक्ति सम्बन्ध वा केवल भाषा अवरोधहरूको परिणामको रूपमा लोप हुन्छन्, जहाँ समस्या प्रायः विशुद्ध भाषिक भन्दा धेरै गहिरो हुन्छ तर धम्कीपूर्ण आत्म-सम्मान र पहिचानसँग सम्बन्धित छ। आत्म-निर्णयको इन्कार र अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता सांस्कृतिक कायम राख्ने परम्परा।

पछिल्लोको एउटा राम्रो उदाहरण थाइल्याण्डमा फेला पार्न सकिन्छ, विशेष गरी इसानमा, जहाँ थाई नोई बहुसंख्यक लिखित भाषाको लागि गायब हुनुपर्‍यो। परम्परागत रूपमा, थाई बाहेक धेरै भाषाहरू इसानमा बोलिन्थ्यो, जस्तै सुरिन-खमेर, लाओटियन, भियतनामी र फु थाई। मूलतः इसानमा तीनवटा भन्दा कम लिखित भाषाहरू प्रयोगमा थिएनन्। उदाहरणका लागि, त्यहाँ खमेर थियो जसले अहिले थाइल्याण्डको उत्तरपूर्वी भागमा अंकोरबाट आफ्नो छाप बनायो र त्यो पक्कै पनि हाम्रो युगको चौधौं शताब्दीसम्म प्रयोग भएको थियो। यो थाम द्वारा लिखित भाषाको रूपमा प्रतिस्थापन गरिएको थियो, जुन पुरानो सोम लिपिबाट उत्पन्न भएको थियो, जुन लाओटियन राज्य लान Xang को विस्तारको कारण व्यापक भयो, र मुख्य रूपमा धार्मिक र दार्शनिक पाठहरूको लागि प्रयोग भएको थियो। नागरिक, आधिकारिक लिखित भाषा थाई नोई थियो, जुन थामको रूपमा लगभग एकै समयमा सिर्जना गरिएको थियो। थाई नोई सोह्रौं-सत्तरौं शताब्दीदेखि इसानमा सबैभन्दा बढी प्रयोग हुने लिपि बन्यो। लिखित भाषाको रूपमा थाईसँग मुख्य भिन्नता यो थियो कि थाई नोईमा कुनै टोनल क्यारेक्टरहरू छैनन् जसले सही पिचलाई संकेत गर्दछ जुन शब्द उच्चारण गर्नुपर्छ। Isaan मा पाठकहरू एक शब्दको सही प्रासंगिक अर्थ पत्ता लगाउन पर्याप्त स्मार्ट मानिन्थ्यो।

सन् १८६८ देखि १९१० सम्म सियाममा शासन गर्ने राजा चुलालोङ्कोर्नको पहिलो नीतिगत उद्देश्यमध्ये एउटा राजनीतिक र सांस्कृतिक एकीकरण कार्यक्रम स्थापना गर्नु थियो जसलाई म सियामको आन्तरिक उपनिवेशको रूपमा वर्णन गर्नेछु। यसबाट मेरो मतलब यो हो कि बैंककको केन्द्रीय प्राधिकरण चरण-दर-चरण पुरानो शहर-राज्यहरू र स्वायत्त क्षेत्रहरू पंथ अन्तर्गत छ: 'एक राष्ट्र, एक जनता, एक राजा' राज्यको अख्तियार सुदृढ गर्न र राष्ट्रियताको भावना सृजना गर्न चक्री राजवंशको अनुरुप। प्रयोग गर्ने माध्यम मध्ये एक थियोनरम जबरजस्ती' भविष्यमा बहुमतको भाषा मात्र प्रयोग गर्न। 1874 बाट, सियाम सरकारले इसानको जनसंख्याको साक्षर भागलाई थाई भाषाको रूपमा लिखित भाषाको रूपमा प्रयोग गर्नु बढी सुविधाजनक र त्यसैले सरकारसँग सञ्चार गर्नको लागि बढी स्वीकार्य छ भनेर विश्वस्त पार्ने प्रयास गर्यो।

Isaaners तुरुन्तै महसुस गर्न आवश्यक थियो कि तिनीहरू थाई थिए ... जब यो अभियान तुरुन्तै समात्न सकेन, जबर्जस्ती उपायहरू लिइयो र शिक्षामा थाईलाई लिखित भाषाको रूपमा सुरु गरियो। यस दूरगामी शैक्षिक सुधारको परिचय दिएर, थाई भाषा र संस्कृति इसान भाषाहरू भन्दा उच्च छ भन्ने अनुभूतिमा देशको यस कुनामा रहेका जनतालाई सानैदेखि शिक्षित गर्न सकिन्छ ... शिक्षा प्रणालीको यो सुधार आंशिक रूपमा प्रेरित थियो। बैंककको केन्द्रवादी शक्ति राजनीतिको कार्यान्वयनको बारेमा चिन्ता। आखिर, राजधानीका मानिसहरू तुरुन्तै निष्कर्षमा पुगे कि ती सबै नयाँ स्थापित नयाँ, केन्द्रीकृत सरकारी संस्थाहरूलाई कर्मचारी बनाउन धेरै, तर वास्तवमा धेरै नयाँ अधिकारीहरू चाहिन्छ। र ती निजामती कर्मचारीहरू, प्राथमिकताका रूपमा स्थानीय रूपमा भर्ती गरिएका, पक्कै पनि लिखित थाई भाषामा निपुण हुनुपर्दछ... इसानको पहिलो पूर्ण थाई शैक्षिक संस्था उबोन रत्चाथानीको उबोन वासिकासथन स्कूल थियो, जुन 1891 मा स्थापना भएको थियो र पूर्ण रूपमा बैंककद्वारा प्रायोजित थियो।

सोफा पोन्थ्री र अन्य दुई नेता

शिक्षाको भेषमा रहेका विद्यालयहरूमा यो भाषाको संस्कारलाई सही दिशामा लैजानका लागि, पूर्वोत्तरमा फ्रेया श्री सुथोर्न वोहान (नोइ अजारी याङ्कुल) द्वारा लिखित छवटा पाठ्यपुस्तकहरू द्रुत रूपमा प्रकाशित गरियो: मुनबोटबनफकित।, वानित्निकोन, अक्सोनप्रयोक, सांग्योकफिटन, वाइफोचनाफिजन en फिशंकरन। भाषिक जबरजस्तीको नतिजाबाट वास्तवमै सन्तुष्ट नभएकाले सन् १९१० देखि बैंककले इसानमा बच्चाहरूले थाई भाषामा शिक्षा पाएका छन् र त्यसलाई पछ्याउँछन् भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्न मनिटरहरू पठाइएको थियो। एउटा कार्य बन्योपुरस्कृतको परिचय संग अनिवार्य प्राथमिक शिक्षा ऐन, 1921 को एक कानून जसले इसानका सबै आमाबाबुले आफ्ना छोराछोरीहरूलाई थाई भाषामा कक्षाहरूमा उपस्थित हुन आवश्यक थियो ... एक शताब्दीको एक चौथाई भन्दा कम समयमा, थाई नोईले लिखित भाषाको रूपमा यसको सबै सामाजिक सान्दर्भिकता गुमाएको थियो र हराएको थियो ...

केहीबेर विरोध भयो । XNUMX को दशकको उत्तरार्धमा, लोकप्रिय मोलाम गायिका सोफा पोन्थ्रीको नेतृत्वमा खोन केन प्रान्तको बान सवाथीका धेरै अभिभावकहरूले आफ्ना छोराछोरीहरूलाई अब विद्यालय पठाउन अस्वीकार गरे। तिनीहरूले आफ्नो लाओटियन गुमाउनेछन् कि भनेर सही रूपमा डराए जडहरू र जातीयता र थाई बन्नेछ ... यो विद्रोह, जुन नयाँ, उच्च स्थानीय करहरूबाट प्रेरित थियो, छिट्टै फराकिलो क्षेत्रका गाउँहरूमा फैलियो। डिसेम्बर 16, 1940 मा, पुलिसले 500 भन्दा बढी व्यक्तिहरूको उपस्थितिको बैठक तोड्यो र 116 जनालाई गिरफ्तार गर्यो। सोफा पोन्थ्री र तीन विद्रोही नेताहरूलाई दुई महिनापछि खोन केनमा १६ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो।kabotphai nai ratchaaनचक' (राज्य विरुद्ध विद्रोह)। बाँकी पक्राउ परेकाहरूलाई रिहा गरियो, तर तीमध्ये तीस भन्दा बढीको कैदमा मृत्यु भएको थियो... तीन दोषीहरूमध्ये एक खुई डेन्ग्नोई केही महिनापछि रहस्यमय रूपमा जेलमा डुबेका थिए। सोफा पोन्थ्रीलाई पनि एलर्जी भएको औषधिको सुई लगाएपछि सजाय सुनाएको दुई वर्षभन्दा कम समयमै मृत्यु हुने…

केही थोरै अपवादहरू बाहेक, औसत इसानरले दुई पुस्ताअघि मात्रै तिनीहरूको आफ्नै लिखित भाषा थियो भनेर याद गर्दैनन्... हामी प्रायः बिर्सन्छौं कि भाषा शब्दहरू र ध्वनिहरू एकसाथ जोड्नु भन्दा धेरै हुन्छ। भाषा भनेको परम्परा, इतिहास, सांस्कृतिक स्मृति र ज्ञानको भण्डार हो र यस्ता कुराहरू लोप हुनु दुःखद् कुरा हो।