‘फाँसीको कक्षमा जानुअघिको अन्तिम कबुली’, लागुऔषध तस्करको आत्मकथा

हरेक व्यक्तिमा राम्रो गर्ने अवसर हुन्छ। म बाँचुन्जेल, आजदेखि अगाडी, म खराबीलाई पछाडी छोडेर असलको उज्यालोमा सदाको लागि जारी रहनेछु।

को अन्तिम अनुच्छेद मृत्युदण्डको कक्षमा जानु अघि अन्तिम स्वीकारोक्ति।

लाओजाङ (उनले आफ्नो वास्तविक अन्तिम नाम दिदैनन्) पुम्मारिन पामोर्न्त्रचुकुल उपनामले बाङ ख्वाङ ('बैंकक हिल्टन') जेलमा तीन महिनामा आफ्नो जीवनको उल्लेखनीय कथा लेखे। पुस्तक भनिन्छ छवि क्याप्शन (Kham sǎaráphâap kòn khâo hông pràhǎan), वा 'मृत्युदण्डको कक्षमा जानुअघिको अन्तिम स्वीकारोक्ति' (2012). जीवन्त तस्बिरहरूमा र निर्दयी इमानदारीका साथ, उसले बच्चाको रूपमा आफ्नो जीवनको रोमाञ्चक विवरण दिन्छ, लागूपदार्थको तस्कर, उसको गिरफ्तारी, सजाय र जेल। उनलाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएको थियो तर दुई शाही माफीले सजायलाई २० वर्षमा घटाएको छ। उनी अहिले थप ५ वर्ष जेलमा छन् ।

मैले उहाँको पुस्तक, इटालिक भागबाट धेरै खण्डहरू अनुवाद गरें, प्रत्येक मेरो द्वारा छोटो परिचय र व्याख्या सहित। पुस्तक निम्न खण्डबाट सुरु हुन्छ।

2009, बाङ ख्वाङ जेल

दिउँसोको ४ बजेको छ । आज म खुसी मान्छे भएको छु । मेरी आमा र मेरी बहिनी मलाई भेट्न आउनुभयो र स्वादिष्ट खाना ल्याउनुभयो। बाहिर म एउटा भिक्षु हाम्रो सेल ब्लक २ बाट हिंडिरहेको देख्छु, जहाँ हामी मृत्युको सजाय पाएका छौं। उहाँले 'जन्म, वृद्धावस्था, रोग र मृत्यु' को बारेमा प्रचार गर्नेछन्। हाम्रो छेउमा रहेको सेल ब्लकबाट, त्यहाँ अचानक चिच्यायो: 'समाचार खोल्नुहोस्! हामीले भर्खरै सुन्यौं कि दुई कैदीलाई मृत्युदण्ड दिइएको छ! सुई लगाउने को हुन?' हामी आघात र डरले स्थिर छौं।

पछि मैले निम्न कुराहरू सिकें। धेरै गार्ड र जल्लाद एक सेलमा गए र दुई कैदीहरूको नाम बोलाए, चिनियाँ ड्रग गिरोहको नेता, हिया, र उनको सँगी थाई गिरोह सदस्य, ईई। उनीहरूलाई एउटा कोठामा लगियो जहाँ उनीहरूले दयाको लागि अनुरोध अस्वीकार गरेको पढेर उनीहरूलाई मृत्युदण्ड दिइने बताए। उनीहरूलाई पत्र लेख्न र अन्तिम खाना अर्डर गर्न अनुमति दिइएको थियो। (तिनीहरू भोकाएका थिएनन्)। तब मात्र उनीहरूलाई के भइरहेको थियो भन्ने कुरा साँच्चै थाहा भयो। ई सेतो भयो र चुपचाप थियो तर हिया रोई, आफ्नी आमालाई बोलाइ, गार्ड, जल्लाद, उनका वकिल र न्यायाधीशहरूलाई सराप्यो। जल्लादले उनलाई गाली गर्दै भने, ‘म थाइल्यान्डको कानुनअनुसार आफ्नो कर्तव्य मात्र गरिरहेको छु । तर तपाईंले यो आफैमा ल्याउनुभयो। मलाई आशा छ कि तिमी नरकमा सड्नेछौ र तिम्रो भूतले तिम्रो परिवारलाई सताउनेछ...।" उनीहरूलाई धेरै पत्रकार र सरकारी अधिकारीहरूको अगाडि साङ्लोले बाँधेर फाँसीको कोठामा लगियो... एक घण्टापछि तिनीहरूको मृत्यु भयो... भोलिपल्ट बिहान तिनीहरूको शव छोडियो र जेल पर्खालको विशेष 'भूत गेट' मार्फत लगियो। 6 वर्षको अप्रयोग पछि हतियारले हानेको छ। खुल्ला भाँचिएको छ।।।बाहिर, उनीहरूको परिवारले बस बोड र केही चलचित्रकर्मीहरूद्वारा ल्याइएको बच्चाहरूको अगाडि शवहरू प्राप्त गरे।

यी अहिलेसम्मका अन्तिम दुई मृत्युदण्ड थिए, र २००० पछिको पहिलो। तर ३०० भन्दा बढी कैदीहरू मृत्युदण्डमा छन्।

उनको बाल्यकाल, 18 वर्षको उमेर सम्म, 1974-1992

म पाई भन्दा ३० किलोमिटर टाढा रहेको लिसु (वा लिसोर) को पहाडी जनजाति गाउँमा हुर्कें। (चियांग माई प्रान्त)। गाउँमा सबैले अफिम खेती गर्थे, जुन घना जङ्गलका उपत्यकामा रहेका केही हेरोइन कारखानामा बेचिन्थ्यो। ७ छोराछोरीमध्ये म जेठो थिएँ। मेरो बुबा एकदमै कडा मान्छे हुनुहुन्थ्यो, उहाँलाई काम, काम र थप कामको चिन्ता थियो। उहाँ गाउँको सबैभन्दा धनी व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो, धेरै प्याज, लसुन र अदुवा उब्जाउनुभयो जुन हामीले चियाङ माईको बजारमा बेच्यौं। मेरो ठूलो अफसोसको लागि उसले मलाई स्कूल जान चाहँदैनथ्यो, जुन मैले उहाँलाई सधैं रिस उठाउँछु, मैले उहाँलाई मद्दत गर्नुपर्थ्यो। काम उसको मन नपरेको भए मलाई कोर्राले पिट्थ्यो ।

मेरो जीवनमा एक दिन परिवर्तन भयो जब मेरो जीवनसाथी, आ-चान, केही साथीहरूसँग साङ् हाइबाट मलाई भेट्न आए। ऊ हाम्रो गाउँमा महँगो स्पोर्ट्स कारमा चढ्यो, उसको जेब हजारौं बिलहरूको थैलीले भरियो। हामीले थाइल्याण्डको यात्रा गर्यौं जहाँ हामी लक्जरी होटलहरूमा बस्यौं र महँगो रेस्टुरेन्टहरूमा खायौं। मलाई चरा जस्तै, स्वतन्त्र, मेरो बुबाको चंगुलबाट भागेको महसुस भयो, बर्षा पछिको भात जस्तै, मैले मेरो क्षितिज महिमापूर्ण रूपमा फराकिलो भएको देखें। मैले मेरो साथी आ-चान र उनका साथीहरूलाई सोधें कि उनीहरूले यति धेरै पैसा कसरी प्राप्त गरे। उनीहरुले खुन साका लागि काम गरेको बताए ।

खुन सा सबैभन्दा कुख्यात बर्मी ड्रग प्रभु हो, 1934-2007।

उनी लागूऔषध कारोबारमा लागेका छन्

लाओजाङ लागुऔषधको प्रमुख दौडियो। एउटा समूहमा उनीहरूले बर्माबाट जंगल हुँदै थाइल्यान्डसम्म लागुऔषध ओसारपसार गर्छन्। एक दिन उनको समूहलाई सीमा नियन्त्रण पुलिसले एम्बुस गरेको छ। उनका साथी आ-चान नराम्ररी घाइते छन्।
उनको अगाडि (आ-चान) मेरो काखमा उसले अन्तिम सास फेर्यो, उसले मलाई अफिमको व्यापार बन्द गर्न बिन्ती गर्यो।

उसले चियांग माईमा नयाँ जीवन सुरु गर्छ

लाओजाङले धेरै दिन जङ्गलमा बिताएपछि उनी आफ्नो गाउँ फर्किन्छन्। उसले आफ्नो बुबासँग बहस गर्छ, जसलाई उसको लागुपदार्थ जीवनको लागि दोषी छ र चियांग माई जान्छ, अपार्टमेन्ट कम्प्लेक्स किन्छ, विवाह गर्छ र एक बच्चा छ। सात वर्षसम्म उसले जीवनको आनन्द लिन्छ।

म हरेक दिन मनाउँछु र सधैं फरक महिलाहरू थिए। मैले आफ्नो परिवारप्रति कुनै जिम्मेवारी महसुस गरें।

एउटी साथी गर्भवती हुन्छ र उनीहरू सँगै गर्भपतनको लागि अस्पताल जान्छन्।

आजसम्म मेरो मनमा एउटा अपराधले खाइरहेको छ । मेरो मन दुख्छ कि यो टुट्न लागेको छ। म किन यति निर्दयी भएँ ? मैले नै बच्चाको हत्या गरें । के म अझै मान्छे हो? मैले उसलाई गरेको दाग सधैं बोक्नेछु।

प्रकोप प्रहार

२००० साल हो र साथीको पिकअपमा चढ्दा लाओजाङ २६ वर्षका थिए । तिनीहरू पक्राउ पर्छन् र पुलिसले 2000 पत्ता लगाउँछन् हो बा कारमा गोली। उनी चियाङ माई जेलमा कैद छन् र पछि मृत्युदण्डको सजाय सुनाइन्छ।

जब न्यायाधीशले फैसला सुनाए मेरो आँखा अगाडि सबै कालो भयो। मेरो आमा मलाई घर लैजान नयाँ लुगाले भरिएको प्लास्टिकको झोला लिएर अदालतमा हुनुहुन्थ्यो। तर त्यसो भएन। मैले सोचें 'यो मेरो जीवनको अन्त्य हो'।

मैले वास्तवमा कुनै गल्ती गरेको थिएन। ती चक्कीहरू मेरो थिएनन् र मलाई तिनीहरूको बारेमा थाहा थिएन। पछि मैले सोचेँ । मसँग अझै पनि मेरो रेकर्डमा गम्भीर अपराधहरू थिए र मलाई लाग्यो कि सजाय उचित थियो।

कारागारमा खासगरी ती दुई सय खतोईसँग वेश्यावृत्ति हुने गरेको थियो । किनकी कण्डम प्रयोग गर्न अनुमति थिएन, त्यहाँ धेरै एचआईभी/एड्स थियो। अस्पताल शवगृह जस्तै थियो।

बैंककको बाङ ख्वाङ जेलमा

मृत्युदण्डमा मृत्युदण्डको पर्खाइमा लाओजाङलाई बैंकक लगिएको छ। पछि पुनरावेदनमा मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएको थियो।

बैंकक जाने बाटोमा जेल कारमा हामी पेट्रोल स्टेसनको छेउमा एउटा रेस्टुरेन्टमा रोकियौं। गार्डहरू खाना खान गए। उत्सुक दर्शकहरूले हामीलाई घृणाले हेरे। त्यसो भए हामी मानिस होइनौं र ?

एक दिन मैले सम्बन्धविच्छेदका कागजपत्रहरू भएको बाक्लो खाम पाएँ। सुरुमा म रिसाएकी थिएँ र धेरै दुखी थिएँ तर केही समय पछि मैले बुझें कि उनले किन यस्तो गरिन्। यदि म उसको जुत्तामा भएको भए मैले पनि त्यस्तै गर्ने थिएँ।

उनी अध्ययन गर्न जाँदैछन्

आफ्नो मृत्युदण्डको तीन वर्षपछि, र आफ्नो निराशा र नरक बिर्सन, सुखोथाई थम्माथिराट खुला विश्वविद्यालयले दूरीको पाठ्यक्रमहरू उपलब्ध गराएको सुनेपछि उसले अध्ययन गर्न थाल्छ।

मैले अठार वर्षको उमेरसम्म पढ्न र लेख्न सिकेकी थिइनँ र मसँग अझै बलियो उच्चारण छ। यो सजिलो थिएन। मलाई देखेर सबै हाँसे ।

म प्रायः सुकाउने र्याकमुनि अध्ययन गर्न बस्थें किनभने यो कक्षको सबैभन्दा शान्त ठाउँ थियो। तर कहिलेकाहीँ मेरो किताबमा पानी टपक्थ्यो।

उनलाई लेखक ओरासम सुथिसाकोर्नले सहयोग गरेका थिए जसले जेलमा लेखन पाठ्यक्रमहरू आयोजना गरेका थिए। लोजाङले ‘स्टोरिज फ्रम द एक्जीक्युसन जोन’ संग्रहमा लघुकथासहित अवार्ड जितेका थिए ।

मलाई मजा लाग्यो। मैले षड्यन्त्र र चाखलाग्दो पात्रहरूको साथ अदालतका मुद्दाहरू पढेको छु। म महात्मा गान्धी र नेल्सन मण्डेलाको जीवनी पढ्छु। उहाँहरुको कथाले मलाई प्रेरणा दियो ।

ओरासम मेरो लागि दोस्रो आमा जस्तै हो।

म एक पुल, एक लिङ्क बन्न चाहन्छु, समुदायलाई जेलमा र बाहिर सँगै ल्याउन र जेल छोड्नेहरूका लागि समझदारी बढाउन, जसले स्वतन्त्रतालाई अँगालेको छ र जसलाई उनीहरूको परिवारको न्यानोपनमा स्वागत गरिन्छ।

अनुग्रह

२०१२ मा, लाओजाङलाई माफी दिइएको थियो। उनको मृत्युदण्डलाई जन्मकैदमा परिणत गरिएको छ । एक वर्ष पछि, उहाँलाई राम्रो व्यवहारको लागि फेरि माफी गरियो, उनको सजाय अब 2012 वर्ष भयो। अब उनीसँग थप ५ वर्ष छ ।

यसैबीच उनले कानून र कृषि व्यवस्थापनमा विश्वविद्यालयको डिग्री प्राप्त गरे। उनी रिहा हुनु अघि तीन नयाँ डिग्री कमाउन चाहन्छन्, उनी आशावादी रूपमा लेख्छन्।

कर्म

मलाई लाग्छ कर्मको विचारले सबै कुरा बुझाउँछ। तपाईंले गर्नुहुने सबै कुराको लागि तपाईं जिम्मेवार हुनुहुन्छ। मलाई थाहा छ मैले भयानक गलत कामहरू गरेको छु। ती ड्रग्सले धेरैको जीवनलाई नष्ट गर्छ र म यहाँ जेलमा यसको लागि भुक्तान गर्दैछु। अब मलाई दोस्रो मौका दिइएको छ, म त्यो अवसरलाई बुद्धिमानीपूर्वक प्रयोग गर्नेछु। म मेरो जीवनको अर्थ र सामग्री दिन जाँदैछु।

यसपछि मैले यो कथा सुरु गरेको र लोजाङले आफ्नो पुस्तकको समापन गरेको उद्धृति हो ।

हरेक व्यक्तिमा राम्रो गर्ने अवसर हुन्छ। म बाँचुन्जेल, आजदेखि अगाडी, म खराबीलाई पछाडी छोडेर असलको उज्यालोमा सदाको लागि जारी रहनेछु।