Archibald Ross Colquhoun & Chiang Mai

Archibald Ross Colquhoun - វិគីភីឌា

សៀវភៅមួយក្បាលដែលខ្ញុំស្រលាញ់នៅក្នុងបណ្ណាល័យអាស៊ីដ៏ធំទូលាយរបស់ខ្ញុំគឺសៀវភៅ 'ក្នុងចំណោមជនជាតិ Shans ដោយ Archibald Ross Colquhoun ។ ការបោះពុម្ពរបស់ខ្ញុំគឺជាការបោះពុម្ពឆ្នាំ 1888 - ខ្ញុំសង្ស័យថាការបោះពុម្ពលើកទីមួយ - ដែលបានចេញផ្សាយសារព័ត៌មាននៅ Scribner & Welford ក្នុងទីក្រុងញូវយ៉ក និងមានផ្ទុកនូវ 'Terrien de Lacouperie's'លំយោលនៃការប្រណាំង Shan' ជាការណែនាំ។

វា​ជា​សៀវភៅ​គួរ​ឱ្យ​ចាប់​អារម្មណ៍​ក្នុង​វិធី​ច្រើន​ជាង​មួយ។ មិនត្រឹមតែដោយសារតែវាមានគណនីមួយក្នុងចំណោមគណនីអ៊ឺរ៉ុបដំបូងដែលគួរឱ្យទុកចិត្តបានអំពីអ្វីដែលឥឡូវនេះនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសថៃប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ដោយសារតែវាបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាអង់គ្លេស ដូចជាប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិចស្ទើរតែទាំងអស់មានការបកស្រាយភូមិសាស្ត្រនយោបាយខុសគ្នាទាំងស្រុងពីសម័យនោះ។ បន្ទាប់មក Lana បានកាន់អំណាចកណ្តាលនៅទីក្រុងបាងកក។ យ៉ាងណាមិញ សៀវភៅនេះត្រូវបានសរសេរឡើងក្នុងសម័យដែលស្តេចសៀម ជូឡាឡុងកន ចេញពីការឆ្លុះបញ្ចាំងការពារប្រឆាំងនឹងអាណានិគម ប៉ុន្តែក៏គ្រាន់តែចេញពីការស្រេកឃ្លានដីធ្លី បានចាប់ផ្តើមបញ្ចូលជាប្រព័ន្ធនូវអ្វីដែលទ្រង់ជាធម្មតាចាត់ទុកថាជារដ្ឋអំណាចក្រោមការបង្រួបបង្រួម។ ដោយមានឬគ្មានកម្លាំង ការបង្រួបបង្រួមរដ្ឋពហុជាតិដែលជាអាណាចក្រសៀម។

គាត់បានធ្វើនេះតាមពីរវិធី។ ម៉្យាងវិញទៀត តាមរយៈការកំណត់អំណាចនៃអ្នកគ្រប់គ្រងក្នុងតំបន់ និងជំនួសពួកគេជាប្រព័ន្ធជាមួយនឹងបេសកជនរបស់រាជវង្ស ដែលជារឿយៗជាបងប្អូន ឬបងប្អូនពាក់កណ្តាលរបស់គាត់ ដែលបានទទួលសិទ្ធិ និងអំណាចពិសេសគ្រប់ប្រភេទ បានចូលកាន់កាប់ការគ្រប់គ្រងតំបន់បន្តិចម្តងៗ។ ម៉្យាងវិញទៀត ដោយការកែទម្រង់រដ្ឋបាល-រចនាសម្ព័ន្ធធំជាបន្តបន្ទាប់ ដែលតាមពិតទៅ គំនិត 'បែងចែក & សញ្ជ័យ' ដែលនគរទាំងនេះត្រូវបានកាត់បន្ថយមកជាខេត្ត (ឆាងវ៉ាត) ហើយបែងចែកជាស្រុក (អំពែរ) ក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់។ នៃទីក្រុងបាងកក។ ដូច្នេះ សៀវភៅរបស់ Ross Colquhoun គឺជាឯកសារសហសម័យ ឬពេលវេលាដ៏មានតម្លៃ ដែលធ្វើជាសាក្សីចំពោះអតីតកាល ដែលប្រវត្តិសាស្ត្រថៃផ្លូវការនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ចូលចិត្តរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ឬបំភ្លៃ និងតុបតែងការពិត…។

ការបោះពុម្ពឡើងវិញនៃក្នុងចំណោមជនជាតិសាន

Ross Colquhoun គឺជាបុរសម្នាក់ក្នុងចំណោមបុរសទាំងនោះ ដែលចក្រភពអង់គ្លេសត្រូវបានសាងសង់។ សព្វថ្ងៃនេះ គាត់ពិតជាត្រឹមត្រូវខាងនយោបាយ ដែលដាក់ក្នុងទីងងឹតថាជាអាណានិគមកខ្វក់ ប៉ុន្តែវាមិនផ្លាស់ប្តូរការពិតដែលថាគាត់បានដឹកនាំជីវិតបែបផ្សងព្រេង និងបានឃើញគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃពិភពលោកនោះទេ។ គាត់បានកើតនៅខែមីនាឆ្នាំ 1848 នៅ Cape Town ក្នុងអាណានិគម Cape អាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ មិន​សូវ​មាន​គេ​ដឹង​អំពី​វ័យ​ក្មេង​របស់​គាត់​ទេ ហើយ​វា​ជា​បញ្ហា​នៃ​ពេល​វេលា។

យើងដឹងថាគាត់មានបុព្វបុរសជនជាតិស្កុតឡេន ហើយត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលជាវិស្វករសំណង់ស៊ីវិល។ ប្រហែលឆ្នាំ 1880 គាត់បានចាប់ផ្តើមធ្វើដំណើរជុំវិញពិភពលោកយ៉ាងខ្លាំង។ ជាឧទាហរណ៍ គាត់បានចូលរួមក្នុងបេសកកម្មមួយចំនួន ដែលក្នុងចំណោមរបស់ផ្សេងទៀត ត្រូវតែធ្វើផែនទីភូមា ឥណ្ឌូចិន និងចិនខាងត្បូងឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ហើយសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត បើកវាឡើងក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចក្រភពអង់គ្លេស។ ដំណើរ​ផ្សងព្រេង​ជា​ញឹក​ញាប់​ទាំង​នេះ​មិន​បាន​កត់​សម្គាល់​ឡើយ។ ការធ្វើដំណើររបស់គាត់ពី Canton ទៅកាន់ Irrawadi ក្នុងប្រទេសភូមា បានធ្វើឱ្យគាត់ទទួលបានពានរង្វាន់ដ៏មានកិត្យានុភាពក្នុងឆ្នាំ 1884 ។ ស្ថាបនិកមេដាយមាស នៃ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ ភូមិសាស្ត្រសង្គម។ នៅលើ ពានរង្វាន់ដ៏កម្រនេះ អាចត្រូវបានប្រគល់ជូនបន្ទាប់ពីមានការអនុញ្ញាតពីព្រះមហាក្សត្រ ដែលមានន័យជាក់ស្តែង ព្រះមហាក្សត្រី Victoria ប្រហែលជាមានកន្លែងទន់ភ្លន់សម្រាប់អ្នករុករកវ័យក្មេងនេះជាមួយនឹងពុកមាត់ដ៏គួរឱ្យទាក់ទាញ ហើយនោះមិនមានភាពអយុត្តិធម៌ទាំងស្រុងនោះទេ។ សម្រាប់នៅដើមឆ្នាំ 1885 Ross Colquhoun បានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការបញ្ចូលចក្រភពអង់គ្លេសពេញលេញនៃភូមាដោយការបោះពុម្ពសៀវភៅរបស់គាត់ជាមួយនឹងចំណងជើងដ៏ឧឡារិក។ភូមា និង​ភូមា ឬ​ទីផ្សារ​មិន​ទាន់​បើក​ល្អ​បំផុត​ក្នុង​ពិភពលោក'។  សៀវភៅមួយក្បាលដែលគាត់បានប្រកែកថា ហ្វ្រាំងតែមួយគត់លើការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ភូមា ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ទីផ្សារឥណ្ឌា និងអង់គ្លេស គឺស្តេចភូមាដែលស្អប់ខ្ពើម និងអសមត្ថភាពទាំងស្រុង។

ការបោះពុម្ភផ្សាយនេះបានធ្វើឱ្យមានការរំជើបរំជួលនៅទីក្រុងឡុងដ៍ ហើយលោក Lord Randolph Churchill (បាទ ឪពុករបស់ Winston) ដែលជារដ្ឋលេខាធិការអង់គ្លេសសម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌានៅពេលនោះ បានរកឃើញហេតុផលនេះ បន្ទាប់ពីគ្មានមូលដ្ឋានទាំងស្រុង - ពាក្យចចាមអារ៉ាមអំពីការប៉ុនប៉ងរបស់បារាំងដែលអាចចូលជាឧបសម្ព័ន្ធ និង ភាពអ័ព្ទស្មើគ្នាដែលក្រុមហ៊ុនស្កុតឡេនមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរជាមួយអាជ្ញាធរភូមាពុករលួយ។ មហិច្ឆិតា Churchill សប្បាយចិត្តពេកក្នុងការទទួលយកយោបល់របស់ Ross Colquhoun ។ គាត់បានបញ្ជាឱ្យឧត្តមសេនីយ៍ Sir Harry North Dalrymple Prendergast ដាក់ខ្នោះ Thibaw និងកំទេចការបះបោរជាបន្តបន្ទាប់ដោយអស់ពីកម្លាំងរបស់គាត់។ រឿងនេះមិនប៉ះពាល់ដល់ Ross Colquhoun ទេ ពីព្រោះនៅនិទាឃរដូវឆ្នាំ 1887 ប្រហែលមួយផ្នែកដោយសារជំនាញរបស់គាត់នៅក្នុងតំបន់ គាត់ត្រូវបានតែងតាំងជា ស្នងការរងដែលជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បំផុតទីពីរនៃអាណានិគមនៅភូមា។

Ross Colquhoun គឺជាអ្នកនិពន្ធដែលត្រូវបានរាប់បញ្ចូលជាមួយ។ នេះត្រូវបានបញ្ជាក់ម្តងទៀតនៅឆ្នាំ 1889 ។ នៅឆ្នាំនោះគាត់បានត្រលប់ទៅភាគខាងត្បូងនៃទ្វីបអាហ្រ្វិកដែលចាប់ពីខែតុលាឆ្នាំ 1890 ដល់ខែកញ្ញាឆ្នាំ 1892 គាត់បានធ្វើជាលើកដំបូង។ អ្នកគ្រប់គ្រងនៃ Southern Rhodesia បានក្លាយជាតួអង្គសំខាន់ក្នុងការគ្រប់គ្រងអាណានិគមអង់គ្លេសក្នុងតំបន់។ បន្ទាប់ពីអាណត្តិរបស់គាត់បានផុតកំណត់ កំហុសនៃការធ្វើដំណើរបានវាយប្រហារម្តងទៀត ហើយគាត់បានទៅលេងប្រទេសជាច្រើននៅបូព៌ា និងខាងលិច ពីហូឡង់ខាងកើតឥណ្ឌូ ហ្វីលីពីន និងជប៉ុន រហូតដល់ស៊ីបេរី ដោយមិនគិតពីអាមេរិកខាងត្បូង និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដំណើរដ៏អស្ចារ្យបំផុតចុងក្រោយរបស់គាត់បានកើតឡើងនៅឆ្នាំ 1913 នៅពេលដែលគាត់ត្រូវបានតែងតាំងដោយ វិទ្យាស្ថាន Royal Colonial នៃអាមេរិកខាងត្បូងបានទៅសិក្សាលើការសាងសង់ប្រឡាយប៉ាណាម៉ា។ នៅពេលគាត់ស្លាប់នៅថ្ងៃទី 18 ខែធ្នូឆ្នាំ 1914 គាត់បានបន្សល់ទុកនូវសៀវភៅធ្វើដំណើរចំនួន 12 ក្បាល ដែលខ្លះនៅតែរីករាយ និងអត្ថបទរាប់សិប។ លក់ដាច់បំផុតរបស់គាត់ប្រទេសចិនក្នុងការផ្លាស់ប្តូរ បានដឹងមិនតិចជាង 38 បោះពុម្ពឡើងវិញទេ។ លេខចុងក្រោយមានតាំងពីឆ្នាំ 2010 ។

ស្ត្រីមេម៉ាយវង្វេងស្មារតីដូចគ្នារបស់គាត់ឈ្មោះ Ethel Maud Cookson បានរៀបការម្តងទៀតហើយបានផ្លាស់ទៅរស់នៅរដ្ឋ Southern Rhodesia ជាកន្លែងដែលនាងត្រូវបានជ្រើសរើសជាសមាជិកសភាភ្លាមៗបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី XNUMX៖ សមាជិកសភាស្ត្រីដំបូងគេនៅក្នុងទឹកដីក្រៅប្រទេសនៃចក្រភពអង់គ្លេស…

Ross Colquhoun ដូចដែលខ្ញុំបានចង្អុលបង្ហាញរួចហើយ គឺជាជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងគេដែលសរសេរអំពីឈៀងម៉ៃ។ គាត់បានមកដល់ប្រទេសសៀមជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ 1879 នៅពេលដែលគាត់ជាលេខានៃគណៈប្រតិភូការទូតដែលរដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេសបានបញ្ជូននៅឆ្នាំ 1879 ទៅកាន់ប្រទេសសៀមនិងរដ្ឋសានក្នុងគោលបំណងដើម្បីធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅនិងពង្រីកទំនាក់ទំនងការទូត។ យ៉ាងណាមិញ អង់គ្លេសមានការព្រួយបារម្មណ៍ចំពោះការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់បារាំងនៅក្នុងតំបន់ដ៏ធំទូលាយ ហើយចង់ទប់ស្កាត់បញ្ហានេះគ្រប់ការចំណាយទាំងអស់។ ព័ត៌មានលម្អិតចម្លែកមួយគឺថា Ross Colquhoun មិនមែនជាអ្នកការទូតទេនៅពេលនោះ ប៉ុន្តែក្នុងនាមជាវិស្វករ គាត់គឺជាផ្នែកនៃរដ្ឋបាលអាណានិគមនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ យើងដឹងថាគាត់ត្រូវបានទទួលទស្សនិកជនយ៉ាងហោចណាស់ម្តងនៅទីក្រុងបាងកកក្នុងឆ្នាំ 1879 ដោយស្តេចសៀម Chulalongkorn ដែលព្យាយាមធ្វើជាមិត្តល្អជាមួយអង់គ្លេសក្នុងអំឡុងពេលនោះ។ ជាក់ស្តែង Chulalongkorn មានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការរក្សាជនជាតិអង់គ្លេសក្នុងលក្ខខណ្ឌមិត្តភាព។ នេះជាភ័ស្តុតាងជាឧទាហរណ៍ពីការពិតដែលថាគាត់មិនត្រឹមតែជួយសម្រួលការធ្វើដំណើរពី Ross Colquhoun ទៅកាន់ Chiang Mai ដោយផ្តល់ដំរីបណ្តែតនិងច្រកប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែថែមទាំងធ្វើឱ្យអ្នកដំណើរជនជាតិអង់គ្លេសមានការភ្ញាក់ផ្អើលភ្លាមៗបានសាងសង់ផ្ទះនៅ Chaing Mai នៅអឺរ៉ុប។ រចនាប័ទ្មដើម្បីស្វាគមន៍ពួកគេនៅទីនោះតាមរបៀបសមរម្យ។ នៅក្នុងផ្ទះនេះ ជនជាតិអង់គ្លេសដែលមានការភ្ញាក់ផ្អើល បានរកឃើញមិនត្រឹមតែមន្ត្រីសៀមជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ដែលស្នាក់នៅទីក្រុងឡុងដ៍ និងប៉ារីសប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានជម្រើសដ៏ល្អនៃអាហារអឺរ៉ុបកំប៉ុង ស្រា និងស៊ីហ្គា…។

Archibald Ross Colquhoun

សៀវភៅរបស់គាត់ 'ក្នុងចំណោមជនជាតិ Shans គាត់បានបោះពុម្ពនៅឆ្នាំ 1885 ដោយមានគោលបំណងច្បាស់លាស់ក្នុងការបញ្ជាក់ និងធ្វើឱ្យមានការអះអាងរបស់អង់គ្លេសស្របច្បាប់ចំពោះការកាប់ឈើនៅភាគខាងជើងប្រទេសសៀម។ យ៉ាងណាមិញ ក្រុមហ៊ុនធំៗរបស់អង់គ្លេស មិនត្រឹមតែចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការកាប់ដើមឈើទាលភូមាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏មាននៅក្នុងអ្វីដែលហៅថារដ្ឋ Shan និង Lana ផងដែរ។ Ross Colquhoun មិន​មាន​ការ​សម្ងាត់​អំពី​រឿង​នេះ​ទេ ពេល​គាត់​សរសេរ​ថា​៖ព្រៃឈើរបស់យើង និងភូមាខាងលើកំពុងអស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយព្រៃឈើរបស់យើងជាច្រើនកំពុងធ្វើការនៅសៀម។ ប្រសិនបើប្រទេសនេះត្រូវបានបើកដោយផ្លូវដែក នោះព្រៃឈើធំៗដែលមាននៅចន្លោះប៉ារ៉ាឡែលទីដប់ប្រាំពីរ និងទីម្ភៃវិនាទីនៃរយៈទទឹង (នគរឈៀងម៉ៃ) នឹងក្លាយទៅជាងាយស្រួលប្រើប្រាស់ និងជាប្រភពផ្គត់ផ្គង់ដ៏មានតម្លៃ។ "

ឧស្សាហកម្មព្រៃឈើនៅក្នុងប្រភេទសត្វកម្រ និងជាពិសេសឈើគឺនៅពេលនោះ ដូចជាឥឡូវនេះជាអាជីវកម្មដែលមានតម្លៃរាប់លានដុល្លារដែលអង់គ្លេសព្យាយាមផ្តាច់មុខអស់រយៈពេលជាយូរ។ ចៃដន្យ វាគឺនៅក្នុងបរិបទនេះដែល Ross Colquhoun ដែលជាវិស្វករម្នាក់បានគូរផែនការដំបូងសម្រាប់ការតភ្ជាប់ផ្លូវដែកថៃ-ភូមា។ គម្រោង​ដែល​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​មិន​អាច​សម្រេច​បាន​ដោយ​សារ​តែ​ការ​លំបាក​ដែល​បង្ហាញ​ដោយ​ដី​រដុប។

វានិយាយអំពីសមត្ថភាពសរសេររបស់ Ross Colquhoun ថា "ក្នុងចំណោមជនជាតិ Shans  ពេលខ្លះអានដូចជាសៀវភៅផ្សងព្រេងដ៏គួរឱ្យរំភើបជាងរបាយការណ៍សិក្សាស្ងួត។ អ្នកនិពន្ធបានផ្តល់ឱ្យសហសម័យរបស់គាត់នូវការយល់ដឹងដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយចូលទៅក្នុងពិភពកម្រនិងចម្លែកនៃរដ្ឋ Shan និងឈៀងម៉ៃ។ ពិភពលោកដែលមានហ្វូងដំរីព្រៃ បូជាចារ្យព្រាហ្មណ៍ចម្លែក អ្នកប្រមាញ់ហ្គេមធំៗ និងបេសកជនអាមេរិកដែលជៀសមិនរួច។ ប៉ុន្តែគាត់ពិតជាមិនខ្វាក់ភ្នែកចំពោះគោលបំណងជាក់ស្តែងនៃបេសកកម្មរបស់គាត់ ពោលគឺប៉ាន់ស្មានតម្លៃបន្ថែមដែលអាចកើតមាននៃតំបន់នេះសម្រាប់ចក្រភពអង់គ្លេស។

នៅក្នុងជំពូកមួយដូចជា 'សារៈសំខាន់នៃហ្សីមមេជាឧទាហរណ៍ លោកគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់សេដ្ឋកិច្ច និងទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ឈៀងម៉ៃ។ Zimmé គឺជាឈ្មោះចាស់របស់ភូមាសម្រាប់ឈៀងម៉ៃ ដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយភូមាអស់រយៈពេលជាងពីរសតវត្សមកហើយ ចាប់ពីឆ្នាំ 1556 ដល់ឆ្នាំ 1775 ដើម្បីឱ្យមានភាពច្បាស់លាស់។ នៅក្នុងសៀវភៅរបស់គាត់ គាត់គូររូបគំនូរដ៏ស្រស់ស្អាតរបស់ឈៀងម៉ៃ ប៉ុន្តែខ្ញុំដាក់កម្រិតខ្លួនឯងចំពោះការណែនាំរបស់គាត់៖ 'ទីប្រជុំជន Zimmé, Kiang Mai, Tsching Mai ស្ថិតនៅលើច្រាំងខាងស្តាំនៃទន្លេ Meping ដែលមានកម្ពស់ប្រហែលប្រាំបីរយហ្វីតពីលើនីវ៉ូទឹកសមុទ្រ។ វា​ជា​កន្លែង​ធំ​បំផុត​នៅ​វាលទំនាប Meping ។ មានវាលស្រែនៅចន្លោះទន្លេ ដែលស្ថិតនៅត្រើយខាងកើត និងទីប្រជុំជន។ ដែល​គេ​និយាយ​ថា​ត្រូវ​បាន​សាង​សង់​នៅ​ឆ្នាំ ១២៩៤ គ.ស.

មាន​អ្វី​ដែល​ហៅ​ថា​ក្រុង​ទាំង​ខាង​ក្នុង និង​ខាង​ក្រៅ ដែល​ព័ទ្ធ​ជុំវិញ​ដោយ​កំពែង។ ទីប្រជុំជនខាងក្នុងដែលប្រធានស្នាក់នៅ មានរាងចតុកោណ ប្រាំមួយពាន់ហ្វីត (1800 ម៉ែត្រ) ពីខាងជើងទៅខាងត្បូង និងបួនពាន់ប្រាំបីរយហ្វីត (1500 ម៉ែត្រ) ពីខាងកើតទៅខាងលិច។ ជញ្ជាំងនីមួយៗមានខ្លោងទ្វារនៅចំកណ្តាល លើកលែងតែផ្នែកខាងត្បូងដែលមានពីរ ត្រូវបានដាក់ចម្ងាយប្រាំរយយ៉ាតពីជ្រុង។ ច្រកទ្វារត្រូវបានការពារដោយបន្ទាយតូចមួយនៅសងខាង។ ជញ្ជាំង​ត្រូវ​បាន​ហ៊ុមព័ទ្ធ​ដោយ​កំពែង ដែល​មាន​ទទឹង​ហាសិប​ហ្វីត។ ជម្រៅ​នៃ​ប្រឡាយ​ដែល​ពី​ដើម​ប្រហែល​ដប់ប្រាំ​ហ្វីត​គឺ​ស្ទើរតែ​មិន​អាច​លើស​ពី​ប្រាំមួយ​ឬ​ប្រាំពីរ​ហ្វីត​ទេ។ ជញ្ជាំងកំពុងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងឆាប់រហ័សពីការធ្វេសប្រហែសជាបន្តបន្ទាប់ ហើយផ្នែកធំ ៗ ត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានដួលរលំនិងពាក់កណ្តាលកប់ខណៈពេលដែលមានតែនៅទីនេះហើយមានការប៉ុនប៉ងណាមួយត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីជួសជុលរចនាសម្ព័ន្ធដែលដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ទោះបីជានៅពេលមួយក៏ដោយ គ្មានអ្វីគួរឱ្យសង្ស័យទេ ដែលជាកន្លែងដ៏សម្បើមមួយសម្រាប់កងកម្លាំងដែលគ្មានវិន័យរបស់ភូមា និងសៀម វានឹងមិនអាចទប់ទល់នឹងកាំភ្លើងធំរបស់អឺរ៉ុបនាសម័យបច្ចុប្បន្នបានទេ។

ទីក្រុងនេះមានផ្ទះប្រហែលប្រាំបួនរយខ្នងនៅក្នុងបន្ទាយខាងក្នុង ប៉ុន្តែមានច្រើនលើសពីចំនួននោះនៅក្នុងផ្នែកនៃទីក្រុងដែលរុំព័ទ្ធដោយកំពែងខាងក្រៅ និងនៅក្នុងអ្វីដែលអាចហៅថាជាយក្រុងដែលត្រូវបានសាងសង់នៅតាមច្រាំងទន្លេមេប៉េង។ . "

Ross Colquhoun ត្រូវបានគេយល់ច្រឡំនៅក្នុងព័ត៌មានលម្អិតមួយនៅពេលដែលគាត់បានសរសេរថាទីក្រុងស្នូលនៃឈៀងម៉ៃត្រូវបានសាងសង់តាមផែនការចតុកោណ។ តាមពិតវាស្ទើរតែការ៉េ… សម្រាប់សៀវភៅដ៏រីករាយរបស់គាត់ដែលនៅសល់ ខ្ញុំចង់ណែនាំអ្នកអំពីកំណែឌីជីថលផ្សេងៗដែលអាចរកបាននៅលើអ៊ីនធឺណិត។ ឧទាហរណ៍ដូចតំណភ្ជាប់ខាងក្រោម

catalog.hathitrust.org/Record/000860022

"ក្នុងចំណោមជនជាតិ Shans ត្រូវបានបោះពុម្ពឡើងវិញចំនួន 1885 ដងចាប់តាំងពីវាចេញសារពត៌មានដំបូងក្នុងឆ្នាំ 27 ហើយកំណែដែលបានបោះពុម្ពចុងក្រោយបានបង្ហាញខ្លួនក្នុងឆ្នាំ 2013 ។