«Картинаның артында»: махаббат, борыш, адалдық және өтпелілік туралы роман

Кулап Сайпрадит (Фото: Wikipedia)

Қосымша ақпарат Қосымша ақпарат
«Мені ешкім сүймей өлемін, бірақ мен сүйетін адам бар екеніне қанағаттанамын»
Кирати өлім төсегінде Нопфорнға жазған соңғы сөздері.

Суреттің артында

«Картинаның артында» шығармасын Екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі жылдарда Сибурафа (Құлаап Сайпрадиттың 1905-1974 жж.) жазған. Бастапқыда күнделікті газетте бөліп-бөліп басылған ол содан бері кітап ретінде қырық рет қайта басылды және тай әдебиетіндегі ең танымал және ең әдемі романдардың бірі болып табылады. 1985 және 2001 жылдары оқиға түсіріліп, 2008 жылы Би жұлдызды ойнайтын мюзиклге бейімделді.

Әңгіме Жапонияның Митаке қаласындағы тау пейзажы бейнеленген, жартастың үстінде отырған ер мен әйелдің екі кішкентай фигурасы бейнеленген өте кәдімгі картинаға қараудан басталады. Содан кейін Нопфон картинаның артындағы оқиғаны өз сөзімен айтып береді.

Нопфорн Киратидің сиқырына түседі

Нопфорн Токиода оқитын 22 жасар тай студенті, оған Жапония арқылы үш айлық бал айы сапарында ерлі-зайыптыларға еріп жүруді сұрайды. Момрачавонг [патшаның шөбересі атағы] Кирати 35 жасында өзінен он бес жас үлкен ақсүйек Чао Хун Атикаанбодиге үйленді.

Алғашқы кездесуден бастап Нопфорн әдемі, сүйкімді және ақылды Киратидің сиқырына түседі және бұл махаббат олардың көптеген кездесулері мен әңгімелерінде тереңдей түседі және гүлдейді. Митаке табиғат саябағында серуендеу кезінде ол оған өзінің сүйіспеншілігін білдіріп, оны құмарта сүйеді. Ол құмарлыққа ортақтасса да, айтпақшы, өзі сүймейтін мейірімді де ілтипатты күйеуінің алдындағы міндетіне жүгіну арқылы оны қайтарады.

Бірнеше аптадан кейін жұп Кирати мен Чао Хун Таиландқа оралады. Нопфорн өзінің ыстық ықыласпен хаттарын жазады, оған ол ешқашан айтпастан сүйіспеншілігін көрсетеді. Нопфорнның сүйіспеншілігі сөнеді, хат алысады. Чао Хун өледі, ал Нопфорн Киратиге жанашырлық жазбасын жазады.

Кирати қайтыс болып, Нопфорн махаббат туралы мәлімдемесі бар жазбаны табады

Жапонияда жеті жылдан кейін Нопфорн Таиландқа оралып, әкесі таңдаған жеті жыл күйеу жігіті Париге үйленеді. Ол Киратиге ыңғайсыз сапарлар жасайды. Біраз уақыттан кейін Нопфорн туберкулезбен ауыратын Киратидің өлім төсегіне шақырылады, ол қызған кезде Нопфорнның атын үнемі еске алады. Кирати қайтыс болғанда, Нопфорн жоғарыдағы дәйексөздегі мәтіні бар жазбаны табады.

ศรีบูรพา (Сибурафа, сөзбе-сөз «Даңқты Шығыс») қысқаша өмірбаяны

1905 жылы кедей отбасында дүниеге келген ол атақты байлар мектебінде, Тепсирин, 1928 жылдан бастап бірқатар кітаптар жазып, журналистикаға да араласты. Сол жұмысы үшін ол Жапония мен Австралияға барды.

Соғыстан кейін ол Корей соғысына және ядролық қаруға қарсы шыққан, сонымен қатар баспасөз цензурасын алып тастауды талап еткен «Бейбітшілік қозғалысын» құрды. Ол социалист болды және алдымен роялистерге, кейінірек Фибун мен Сарит сияқты әскери диктаторларға қарсы шықты.

1951 жылы ол су тасқыны кезінде Суринге азық-түлік пен көрпе тарату үшін «Бейбітшілік қозғалысының» бірқатар достарымен Исаанға барды. Бангкокқа қайтып оралған кезде ол басқа жүздеген «коммунистік топ жетекшілерімен» бірге тұтқындалып, 5 жылға түрмеде отырды.

1958 жылы Құлаап Пекинге делегацияны бастап барды. Делегацияның басқа мүшелері Тайландқа оралғанда, олар тұтқындалып, түрмеге жабылды. Құлап 1974 жылы қайтыс болған Қытайда қалуға шешім қабылдады. Оның ұлы Сурапан Приди Фаномёнгтың қызы Ваниге үйленді.

Кітаптан кейбір үзінділер

Нопфорн мен Кирати қонақ үйінің бақшасында Киратидің күйеуі Чао Хун туралы әңгіме.

(Нопфорн) ....'Мен оны бұрыннан білемін. Ол өте жақсы адам. Сондықтан оны қатты жақсы көруің керек,— деді.
Енді бір сәт үнсіз қалатын Киратидің кезегі келді. «Маған ол балалардың мейірімді қарт адам сияқты ұнайды».
«Сіз махаббат туралы ештеңе айтқан жоқсыз. Мен ерлі-зайыптылардың, ер мен әйелдің арасындағы сүйіспеншілікті айтамын'.
«Сіз менің қандай екенімді және Чао Хунның қандай екенін көрдіңіз. Біздің жасымызда үлкен айырмашылық бар. Бұл біздің арамыздағы сүйіспеншілікке тосқауыл болып, махаббатымызды жүзеге асыруға кедергі болатын тау сияқты».
«Бірақ қарт пен жас әйелдің махаббаты болуы мүмкін ғой, солай емес пе?
«Мен мұндай екі адамның махаббатына сенбеймін. Мен бұл мүмкін деп ойламайынша, бұл мүмкін екеніне сенбеймін және бұл қате түсінік болуы мүмкін'.
«Бірақ сен некеде бақыттысың. Сонда да сен ғашық кездеспеймін дейсің,— деді.
………'Әйел ақылға қонымды болса, ол махаббат мәселесіне тоқталмайды. Ол бақытты болса да, махаббатпен де, махаббатсыз да нені қалайды…..Махаббат біздің өмірімізге ащы да, қасірет те әкелуі мүмкін……..Оған не үшін үйленгенімді білгің келе ме? Бұл ұзақ әңгіме, бүгінгі түн үшін тым ұзақ».
Кейін ол Чао Хунға неліктен үйленетінін айтады. Ол өзін қамауға алған қысымшыл ақсүйектер ортасынан құтылғысы келді. Оның үйленуі оған белгілі бір еркіндік берді.

Нопфорн мен Кирати Митаке табиғат саябағында серуендеп жүр. Пикниктен кейін Кирати былай дейді:
….'Мен әрең жүремін.'
«Мен сені алып кетемін» дедім. Мен орнымнан тұрып, оны қолдау үшін оның денесіне қолымды қойдым. Ол жұмсақ дауыспен менің көмегімнен бас тартты, бірақ мен тыңдамадым. Ол тұрғанда мен оның қолын ұстадым, мен оған жақындадым. «Бақыттысың ба?» деп сұрадым.
«Төменгі ағынға қарасам, біз ұзақ жолға шықтық деп ойлаймын. Қайтуға күш-қуатым бар ма екен деп ойлаймын».
Мен оған жақындадым, сондықтан біздің денеміз тиіп кете жаздады. Кирати балқарағайға сүйенді. Мен жүрегіміздің қатты соққанын сездім.
«Үйге келгенде мен мұнда екі фигураның суретін саламын», - деді ол.
«Мен саған жақын болғаным үшін бақыттымын».
«Ал сен мені қашан жібересің, біз заттарымызды жинайық?»
- Мен сені жібергім келмейді. Мен оның денесін өзіме қыстым.
— Нопфорн, маған олай қарама. Оның даусы дірілдей бастады. Мені жіберіңізші. Енді өзімді аяғыма тұруға жеткілікті күшті сезінемін”.
Мен оның жұмсақ қызғылт беттеріне бетімді бастым. Мен енді өзімді ұстай алмадым. Мен оны өзіме тартып, құмарлана сүйдім. Бір сәтке мен ұмытып кеттім.
Кирати менің қолымнан шығып, мені өзінен итеріп жіберді. …. Ағашқа сүйеніп, ұзақ жол жүріп, шаршағандай ентігіп отыр. Қызғылт беттері күнге күйіп кеткендей күңгірттеніп кетті.
- Нопфорн, сен маған не істегеніңді білмейсің, - деді ол дауысы әлі дірілдеп.
«Мен сені сүйетінімді білемін».
«Олай болса маған деген сүйіспеншілігіңді осылай білдіргенің дұрыс па?
«Мен не орынды екенін білмеймін, бірақ махаббат мені басып алды, мен есінен танып қала жаздадым».
Кирати маған мұңды көздерімен қарады. 'Сіз әрқашан есіңізден шыққан кезде махаббатыңызды білдіресіз бе? Есіңізден шығып кеткен кезде істеген істеріңізден кейін өкінетін ештеңе жоқ екенін білмедіңіз бе?

Бірнеше күннен кейін.
«Біз ешқашан кездеспеуіміз керек еді», - деді Кирати маған емес, өзіне ыңғайсызданып. Басында әдемі болғанымен, қазір азапқа айналды», - дейді ол.

Нопфорнның бірінші хаты.
«Кеме баяу алыстап кеткенде, мен сенің жүзіңнің сұлулығын көре алмай қалғанда, мен жынданып кете жаздадым. Мен сенің қолыңды бұлғап тұрған қолыңды енді көре алмай, докта есінен танып қала жаздадым…………Мен сенен сан рет сұрасам да, сен мені сүйетініңді немесе сүймейтініңді ешқашан айтпағаныңның қорқынышты шындықты енді ғана түсіндім. Сенің үндемеуің менің махаббатымнан бас тартқаныңды білдірмегенін білемін. Мен сенің ашық айтуыңды қалаймын. Егер сен мені сүйетініңді айтсаң, бұл менің өмірімдегі ең үлкен бақыт болар еді. Тілегімді бере аласыз ба, өтінемін?»

Киратидің хат арқылы бірінші жауабы.
«Егер сіз әлі де салқындамаған болсаңыз, мен сізге хаттарыңызды тоңазытқышқа немесе қар жауған кезде сыртқа жазуға кеңес беруім керек».

Нопфорнның Бангкоктағы Киратиге екінші сапары.
— Кирати, саған айтар сөзім бар.
«Бұл жақсы жаңалық деп үміттенемін. Бұл сіздің жұмысыңыздың ілгерілеуіне байланысты болуы керек.' Ол менің жауапымды қызығушылықпен күтті.
Жоқ. Бұл жақсы жаңалық, бірақ менің жұмысыма ешқандай қатысы жоқ. Жақында үйленетінімді естігенде қуанатынына сенімдімін,— деді. Ол бұл жаңалықты күтпегендей есеңгіреп қалды.
— Тұрмысқа шығасың ба? – деп сенімсіз қайталады ол. «Бұл сіз Бангкокта күткен ханым ғой, солай емес пе?
— Әй, сонда сен біліп пе едің?
'Жоқ, менде ештеңе болмады. Мен жай болжадым. Сіз бір-біріңізді бұрыннан танисыз ба?»
«Ол менің күйеуім».
«Қашаннан бері?» Киратидің жүзі қуаныштан жарқыраудың орнына күмәнді білдірді.
«Жеті-сегіз жыл. Мен Жапонияға кетер алдында ғана».
«Бірақ мен Токиода сенімен бірге болған кезімде, сен маған құдалық туралы бірде-бір сөз айтқан жоқсың».

Өлім төсегінде Кирати Митаке картинасын Нопфорнға береді.
— Онда не болғаны есіңде ме, Нопфорн?
«Мен сонда ғашық болдым», - деп жауап бердім.
- Біз сонда ғашық болдық, Нопфорн, - деді ол көзін жұмып. «Сіз сонда ғашық болдыңыз, махаббатыңыз сонда өлді. Бірақ басқа біреумен бұл махаббат әлі де арық денеде өмір сүреді. Жұмылған қабақтарының артынан жас тамшылайды. Кирати әлі шаршап отырды. Мен бұл денеге сүйіспеншілікпен және қайғымен қарадым......
Кирати бір аптадан кейін қайтыс болды. Мен оның достарымен және жақын туыстарымен бірге сол қараңғы уақытта қасында болдым. Соңына дейін ол қағаз бен қалам сұрады. Ол бірдеңе айтқысы келді, бірақ дауысы бас тартты, сондықтан ол былай деп жазды: Қосымша ақпарат «Мені ешкім сүймей өлемін, бірақ мен сүйетін адам бар екеніне қанағаттанамын»

ศรีบูรพา, ข้างหลังภาพ, ๒๕๓๗
Сибурапа, Суреттің артында, Жібек құрты кітаптары, 2000 ж

– Қайта жарияланған хабарлама –