Tai skript – 8. õppetund
Neile, kes viibivad regulaarselt Tais või kellel on Tai pere, on kasulik omada Tai keel et see enda omaks muuta. Piisava motivatsiooni korral saab keelt õppida praktiliselt igaüks igas vanuses. Mul endal tõesti keeleannet pole, aga umbes aasta pärast oskan ikka algtasemel tai keelt. Järgmistes tundides lühike sissejuhatus sagedamini kasutatavate märkide, sõnade ja helidega. 8. õppetund täna.
Tai skript – 8. õppetund
Täna 8. tund
Teeme veel mõned täishäälikud. Teate juba hääli "ie" (อิ ja อี), mis meenutavad veidi mütsi või baretti. Allpool näete u (อึ) ja uu (อื) helisid. Niimoodi kirjutatuna näevad nad välja nagu kilpkonn ja mardikas (vt kahte katsu). Ja siis on pikk O. See on veidi pikem kui oo, näiteks "punane". Silma torkab ka see, et see märk kirjutatakse vastava kaashääliku ette, mitte selle taha, nagu meil.
| ผ | ph (aspireeritud) |
| อึ | u |
| อื | uu |
| โ- | oo |
| ธ | th (aspireeritud) |
1
| Sõna | Hääldus | Toon | Tähendus |
| ผม | phǒm | s | mina (mees), pea juuksed |
| ผล | phǒn | s | puuvili |
| ผี | phǐe: | s | tont, tont |
| ผิด | phet | l | Fout |
Nagu näete, tundub mõnikord, et täishäälik puudub, nagu ผม puhul (ph+m > phǒm). Tavaliselt tuleb hääldada lühike O, mõnikord lühike A.
2
| ขึ้น | khun | d | tõuse üles, tõuse üles |
| ครึ่ง | khrung | d | pool |
| มึง | mung | m | sina (tasane, intiimne) |
| หนึ่ง | nùng | l | a 1) |
| ซื้อ | suu | h | osta |
| รู้สึก | róe:-sùk | hl | tunda (emotsiooni) |
3
| ดื่ม | duum | l | jooma (verb) |
| ลืม | luum | m | unusta |
| คืน | khuun | m | Nacht |
| ชื่อ | chu | d | nimi |
| มือ | moo | m | käsi |
| หรือ | rǔu | s | of |
| หนังสือ | nǎng-sǔu | ss | raamat |
4
| โง่ | ngoo | d | loll, loll |
| โดย | dooj | m | kaudu |
| โรง | roong | m | hoone |
| โมง | kuu | m | kell |
| โกรธ | khroot | l | vihane |
Moong: กี่โมง (kìe: moong): mitu tundi see on? Heas hollandi keeles: Mis kell on?
Roong võib leida sõnadest nagu โรงเรียน (roong-rie:jen): hoone+õppimine või kool. Ja โรงพยาบาล (roong-phá-jaa-baan): hoone+õendus või haigla.
5
| seletama | a-thie-baaj | lhm | selgitama |
| ธง | nahkrihm | m | lipp |
| rohkem | prà-chaa-thíep-pà-tai | lhmlm | demokraatia |
| ธุระ | tho-ra | hh | asju |
| ธนาคาร | thá-naa-khaan | hmm | Pank |
Pràchaathíeppàtai, demokraatia on sõna otseses mõttes inimesed (pràchaa) + suveräänsus, võim (thíeppàtai).
Vastand on เผด็จการ (phà-dèt-kaan): diktatuur. Jah, mind huvitab การเมือง (kaan-meuang): poliitika.
Heliharjutus:
Öelge valjusti sõnad kummituse, vana õe-venna ja aasta kohta. Kas teine kuuleb erinevust?
ผี (phǐe:) tõusva tooniga: meel
พี่ (phîe:) langeva tooniga: vend/õde
ปี (pirukas:) keskmise tooniga: aasta
Oeh... siin ma jälle olen:
ผิด = phìt (lühike)
อธิบาย = à-thí-baaj (lühike i)
Tervitused.
De korte ie (อิ) is een lastige. Bij sommige klinkt het als een de ‘i’ in het Nederlandse ‘pit’, bij andere zoals in de naam ‘Piet’. Ik heb aan een vriendin gevraagd om ผิด te zeggen en dan lijkt het haast een ‘i’. Maar toen ik ผิด zelf uitsprak als ‘pìt ….pìet’ was haar antwoord: “beide versta ik als ผิด (verkeerd). Zolang het maar geen uitgerekte klinker is dan is het goed. Er zit soms wat speling in de lengte, hangt af van persoon tot persoon’.
Näiteid kuulates kuulen ka häälduse erinevusi, võtan Thai101 ja siis kuulan erinevaid helisalvestisi. "ผิดหวัง" kirjutatakse kaks korda, üks daam hääldab seda rohkem nagu "i" ja teine rohkem nagu "ie" (lühike).
https://www.thaipod101.com/learningcenter/reference/dictionary/ผิด
Ja อธิบาย on selgelt lühike "st" heli. Ma pole kunagi kuulnud, et keegi kasutaks seal "i":
https://www.thaipod101.com/learningcenter/reference/dictionary/อธิบาย
Daarom ga ik zelf uit van อิ = ie (kort) maar soms een ‘i’. De อี is een lange ‘ie:’ klank, beduidend langer dan de Nederlandse ‘ie’. Ik laat het dus zo als in mijn les beschreven staat.
PS: hollandi keeles on erinevus ka vokaalide pikkustes, lehm / farmer / raamat /, õlu / siin / crack ...
Kallis Rob V.
Ma arvan, et üldiselt võime eeldada, et "i" on "ie" lühike versioon. Ma arvan, et tai อิ ei hääldata kunagi nagu hollandi või flaami "i".
Soovitan teil paluda oma naisel hääldada mitu sõna lühikese i-ga. Ainus erinevus, ma arvan, on häälduse toonis... Mina isiklikult pole muud erinevust märganud.
Sõna „ie” kasutamine „lühikese ie” tähistamiseks tekitab paljudes hollandlastes ja flaamlastes segadust. Meil on juba nii palju meenutada…
Lugupidamisega,
Daniel M.
Beste Daniël, ik hoor toch echt verschillen in de lengte van de อิ waarbij deze meestal als een korte ie klank klinkt. Helaas heb ik geen wandelende audio woordenboek meer om mee heen, mijn lieve vrouw is een paar jaar geleden verongelukt. Zolang (?) ik geen nieuwe vlam heb gevonden moet ik het in Nederlandland vooral doen met de diverse audio in videos en geluidsopname (youtube, thai-language, thaipod101 etc.).
Võib-olla kuulsin valesti, ma pole täiuslik inimene 555. Millised on teiste lugejate kogemused อิ-ga? Vaadake, kas üksmeelele jõutakse.
Kui อิ on sõna või silbi lõpus, on see selgelt lühike "st".
Bijv. อธิบาย – à-tié-baai
Kui อิ-le järgneb lõppkonsonant, sarnaneb heli rohkem hollandi "i"-ga kanas.
Nt. ผิด – phìt
Bij een open lettergreep is het het inderdaad een korte ie klank (piet, niet). Daar lijkt me eigenlijk geen discussie of verwarring over mogelijk. Bij een dode/gesloten lettergreep lijkt het tikkie korter. Nog wel een ie maar iets meer richting i, echter (meestal) nog geen i zoals wij kennen (kip).
Neem bijvoorbeeld een woord dat ik deze avond in een Thaise serie voorbij hoorde komen: ผิดปกติ, hier hoorde ik toch duidelijk ‘phìet-pòk-kà-tìe’ door de actrice. Op Thaipod101 klinkt het ook zo. Echter op thailanguage lijkt het dan weer meer op een ‘i’ ipv een korte ie…
https://www.thaipod101.com/learningcenter/reference/dictionary/ผิดปกติ
vs
http://thai-language.com/id/197214
Kallis Rob V.
Mul on küsimus asjade kohta, mis on mulle mõnikord ebaselged.
ผ = phǒo – phueng
ล = loo – ling
ผล = phǒn = puuvili. miks loo-lingi jaoks "n" "l" asemel?
Puu on koondnimi, võib-olla sellepärast kirjutatakse see "N"-ga?
Tänan teid mõnikord ebaloogiliste Tai mõtteviiside selge selgituse eest.
Beste Lodewijk, misschien weet je dat sommige letters op het eind van een lettergreep een andere uitspraak hebben: een -L spreek je uit als -N. Denk maar aan de overleden koning, of aan เช็กบิล ‘chék-bin’ (rekening).
In les 11 komt een overzichtstabel van alle besproken karakters met ook de uitspraken op het eind van een woord. Zo’n overzichtstabel kun je ook vinden in het boek van Ronald Schutte, zie de voorbeeld downloads op:
http://slapsystems.nl/Boek-De-Thaise-Taal/voorbeeld-pagina-s/
Seega on ผล 'ph-n' ja kirjutamata täishäälik nende vahel on 'o'. Teeb phǒn.
Aga miks nad ei kirjuta ผน? Hea küsimus.
Puuvilja täissõna on ผลไม้: PH+L+AI+M. Hääldatud phǒn-lá-máai (hõljuv, kõrge, kõrge). See oleks minu selgitus sellele konkreetsele sõnale.
Zoals je ziet komt het soms voor dat een medeklinker 2x gebruikt wordt, zowel als eind klank van de ene lettergreep als het begin van de ander. Komt gelukkig niet zo heel vaak voor dus leer je deze woorden wel herkennen. Ronald schrijft hierover:
2.6.2 Silpide ja topeltfunktsionaalsete kaashäälikute sidumine (reduplikatsioon)
Sõnad, mille kahele esimesele silbile on liidetud kaashäälik, mis on esimese silbi lõppkonsonant ja ka teise silbi alguskonsonant, mille vahel on kirjutamata a-heli (reduplikatsioon), millele järgneb kolmas silp:
สกปรก – sòk-kà-pròk (määrdunud)
ผลไม้ – phǒn-lá-máai (puuvili)
,
วัสดุ – wát-sà-dòe (materjal)
Ik hoop dat dit het wat begrijpelijker of duidelijker maakt. Ik ben pas ook sinds april 2018 gaan leren dus mijn uitleg zal vast niet zo goed zijn als iemand die beide talen vloeiend spreekt. Maar leuk dat jij ook interesse hebt in de taal. 🙂
Kallis
"l" sõna või silbi lõpus hääldatakse alati "n"
See kehtib ล ja ฬ kohta
ผลไม้
hääldus: ผน-ละ-ม้าย
siin kasutatakse ล lülina kahe silbi vahel: esimese silbi lõpuna kõlab see 'n', teise silbi algusena kõlab nagu "l".
Tervitused.
Tänan teid mõlemaid!
Tervitused,
Louis