Pasis iom da tempo ekde la ĝisdatigita kaj ĝisdatigita versio de La Mekongo- Turbula Pasinteco, Necerta Estonteco' de la aŭstralia historiisto Milton Osborne 'ruliĝis de la presiloj, sed tio ne ŝanĝas la fakton, ke ĉi tiu libro perdis iom da sia valoro.
Malgraŭ ĝia sufiĉe modesta grandeco, ĉi tiu libro estas norma verko devas legi por iu ajn interesita pri la turbula sed ho tiel riĉa kaj fascina historio de Sudorienta Azio. La Mekongo estas la konvinka kaj tre vivege rakontita historio de la popoloj kaj kulturoj laŭ unu el la plej famaj – plej famaj riveroj sur ĉi tiu kontinento. La Mekongo ne estas nur rivero, sed rivereto ŝarĝita de mitoj kaj historio. La rivero leviĝas alte sur la Tegmento de la Mondo, en la eterna neĝo sur la tibeta altebenaĵo apud Chamdo kaj fluas tra Ĉina Popola Respubliko, Birmo, Laoso, Tajlando, Kamboĝo kaj Vjetnamio kaj poste fluas delta-saĝe post 4909 km en la Suda -Ĉina Maro. Ĉi tiu potenca rivereto estas, kiel la aŭtoro prave asertas, la vivsango de la regiono, kiu naskis kaj enterigis civilizaciojn kaj kulturojn.
la Mekongo estas intrige verkita libro, kiu kondukas la leganton ne nur sur geografian vojaĝon sed ankaŭ tra la tempo. Ĝi rakontas la pliiĝon kaj falon de mitaj civilizoj kiel Funan, Ĉenio, kaj aliaj ĥmeroj, tajlandaj aŭ vjetnamaj imperioj kiuj estis englutitaj en la nebuloj de la tempo. Sed la aŭtoro ankaŭ lerte uzas kelkajn protagonistojn por konvinke skizi la fascinan historion de la rivereto. De Chou Ta-kuan, sendito de la ĉina imperiestra kortego, kiu festis la glorojn de la ĥmeraj imperio de Angkor en la dektria jarcento, ĝis la aventur-avidaj deksesajarcentaj iberiaj liberbatistoj Blais Ruiz kaj Diego Veloso, ĝis Ho Chi Minh, kiuj historio de Vjetnamio draste ŝanĝiĝis. La leganto sekvas la paŝojn de la entreprenema dominika patro kaj misiisto Gaspar de Cruz, la unua eŭropano kiu iam - en 1555 - navigis la Mekongon aŭ sekvas la francan esploriston Henri Mouhot kiu faris Angkor Vat mondfama.
Absoluta pluso al ĉi tiu libro estas tiu Osborne, kiel pruvas Turbula Pasinteco, Necerta Estonteco, la subtitolo de la libro, ne nur pripensas la pasintecon de la Mekongo sed ankaŭ havas okulon por la nuntempo kaj la estonteco. Sen voli prezentiĝi kiel predika, li pentras malpli rozkoloran bildon de la estonteco. Post ĉio, la kompleksa kaj delikata ekosistemo de la rivereto venas sub kreskanta premo. La ĉefa minaco estas sendube formita de la konstruado de kelkaj digoj ĉe la rivero kaj kelkaj alfluantoj. Ambiciaj projektoj, kutime gviditaj de Ĉinio, kiuj havas pruveblan negativan efikon al faŭno kaj flaŭro. Fiŝakcioj en Laoso, Tajlando, Kamboĝo kaj Vjetnamio aparte suferas de tiuj projektoj. Ekzemple, la verkinto kalkulis ke en la najbareco de la Theun Hinboum Dam en Centra Laoso, post la kompletigo de tiu digo en 1998, fiŝkaptado estis reduktita al 70% de la volumeno por la konstruado de tiu artverko...
Ĉi tiu verko estas, laŭ mia humila opinio, multe pli ol averaĝa vojaĝgvidilo. La Mekongo estas escepte bone dokumentita, sed ĉefe konvinka rakonto. Vi divenis: absoluta nepra, por kiu mi elĉerpigas superlativojn...
Por tiuj post legado La Mekongo ankoraŭ malsaton je ledo mi ankoraŭ povas Rivera Vojo al Ĉinio, tre rekomendas alian libron de Osborne. Tiu ĉi verko zorge reproduktas la heroan fortostreĉon de la du francaj esploristoj Doudart de Lagrée kaj Francis Garnier; kiu forlasis Saigon la 5-an de junio 1866 kun la intenco sekvi la Mekongon en Ĉinion por esplori kaj mapi trans-riveran nudrokon de la Meza Regno.
La Mekongo: Turbula Pasinteco, Necerta Estonteco de Milton Osborne, Grove Press, ISBN: 978 – 0802138026 Durkovraĵo 19,98 USD
La Mekongo, vivŝnuro por multaj landoj, fonto de internaciaj streĉiĝoj kiel Ĉinio traktas ĝin per la unuflanka konstruado de 8 digoj en ĉi tiu rivero!
En la taja ĝi estas แม่น้ำโขง (mâe:-náam-kǒong, malleviĝanta tono, alta tono, leviĝanta tono). mâe:-náam estas titolo por grandaj riveroj. Laŭ Vikipedio, Kǒong estas korupto de la ĉina, kiu ankaŭ signifas 'rivero'. En la taja, Kǒong ankaŭ estas aligatoro.
Prononco:
https://www.thaipod101.com/learningcenter/reference/dictionary/แม่น้ำโขง
์Ĉu mi rajtas aldoni ion, kara Rob V.?
Mae signifas "patrino". (nomo estas kompreneble 'akvo'). La vorto okazas en multaj loknomoj kaj en aliaj kombinaĵoj. Mae Sai en Norda Ĉiang Rai. Mae Thap signifas "armekomandanto". Mae ĉi-kaze estas titolo "ĉefa, honorita, amata", komparebla al Patro Drees kaj Patrino Tereza. Do Mae nam ne signifas 'Patrino de la Akvo' sed simple 'La Granda Akvo', la 'Rivero'.
Mi ĉiam nur diras mekonga rivero, kaj ĉiuj ĉiam komprenas, kion mi volas diri per tio. Nur en normala tonalto.
Aĉetis ĉi tiun libron post antaŭa afiŝo kaj mi trovis ĝin tre interesa. Sekve al tio, mi legis la libron 'Lastaj tagoj de la potenca Mekongo' de Brian Eyler, kiu estas kelkajn jarojn pli aktuala. La titolo estas iom apokalipsa, sed la libro certe ankaŭ skizas brilajn punktojn. Antaŭ ĉio, ĝi donas, laŭ mia subjektiva opinio, sufiĉe nuancan bildon de ĉiuj agadoj en la Mekonga baseno kaj kiajn sekvojn tio havas por ĉefe la loĝantoj de tiu areo.
Mi suspektas, ke Ĉinio prepariĝas por manko de akvo el Himalajo kaj konstruas grandegan provizon da akvo.
La Himalaja Glacia Tavolo degelas rapide, kaj kiam ĝi degelos, la tuta Azio fariĝos soifa kontinento.
Jes, Ruud, kaj vi jam povis legi tion ĉi tie.
https://www.thailandblog.nl/achtergrond/de-smeltende-derde-pool-ook-thailand-voelt-de-pijn/
La tria poluso fandiĝas kaj la provizo de trinkakvo do povas akre malpliiĝi. Sed ankaŭ la akvo por akvumado. La sekvoj povus konduki al rifuĝintfluoj de senprecedenca grandeco.
Vidu kion signifas la rivero por Tajlando; nu ĝi estas rivero, kiu drenas akvon, mi vidis pumpilojn ie ajn kie mi vidas homojn preni akvon de la rivero, sed mi vidas riverojn kaj riveretojn kiuj enfluas en ĝin. Krome, kun mondvarmiĝo pli pluvos kaj Tajlando havos eĉ pli da akvo. La fakto ke la glaĉeroj en Himalajo ŝrumpas estas problemo por aliaj landoj sed ne por Tajlando.Rigardu kiam la akvo estas pli malalta kaj tiam la 'potenca' Mekongo ne plu valoras multe. Tajlando havas sufiĉe da akvo de precipitaĵo kaj krom la tuj apudaj intrigoj, vi ne aŭdos iun diri, ke ili ne plu vidas akvon. Tiu soifo certe ne validas por Tajlando kaj aliaj tropikaj landoj kie multe da precipitaĵo falas ĉar, kiel menciite, estas troa provizo de akvo kaj la Mekongo disponigas drenadon.
Ger, venu kaj rigardu la inundajn ebenaĵojn de la Mekongo apud Nongkhai. Tie oni ja vidas irigacion per pumpiloj el la rivero por la tre seka tero, kiu ekestis tie. Jes, nur en la seka sezono, kompreneble.
Koncerne la elfluon, ĝi estas grave malhelpita, kaj nur pligrandiĝas, de la 100 konstruitaj, en konstruo kaj planitaj digoj en rivero kaj nutraj alfluantoj. Legu ion pri la Mekonga Delto en la sudo de Vjetnamio kie, pro la reduktita provizo de Mekonga akvo, marakvo eniras la delton kaj malebligas rizkultivadon ĉar rizo ŝatas freŝan akvon ĉe la radikoj.
La Mekongo delonge ĉesis esti potenca rivero. Komence de ĉi tiu jarcento, regule okazis en la monatoj de julio kaj aŭgusto, ke la Mekongo en Nongkhai estis tiel alta ke la urbaj elfluoj devis esti fermitaj por malhelpi la urbon esti inundita. La avantaĝo de tiuj digoj estas ke tio ne plu okazas...
Jes, kiom malproksimen iras tiu pumpado, nur por la apudaj parceloj, certe ne por kilometro for aŭ eĉ 10 km. Ĉio marĝena kaj senrilata. Antaŭ 2 jaroj, plano de antaŭ 20 jaroj estis senpolvigita, sed nun ŝajnas, ke la akvofluo jam estas tro malmulte por realigi planojn pri irigacio. Jam estas tro malfrue, ĉar Ĉinio kaj Laoso kontrolas la akvoprovizadon kaj nun ne sufiĉas por komenci grandskalajn akvumadajn projektojn per akvo el Mekongo.
Rigardu artikolon de la Bangkok Post pri grandioza sed malmoderna (de damludo) plano:
https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1709335/govt-revives-old-plan-to-irrigate-isan