Lalampahan ngaliwatan Laos dina 1894-1896

awéwé Lao

Telat 19^de abad, pamaréntah Perancis dipetakeun wewengkon di kalér jeung wétaneun Mekong, ieu lumangsung dina kawentar "misi Pavie". Wewengkon ieu lajeng diwangun ku rupa-rupa karajaan jeung kakuatan lokal, tapi ieu engké bakal swallowed up di nagara bangsa modern Laos jeung Vietnam (Indochina). Kalayan tekad wates nasional sareng kolonisasi ku Perancis sareng Inggris, cara hirup tradisional di daérah ieu parantos réngsé.

Dr. Lefèvre milu dina salah sahiji misi Perancis ieu sareng nyimpen buku harian sareng sababaraha poto. Buku harianna dimimitian dina Oktober 1894, nalika ekspedisi ti Hanoi nuju ka kulon ka Laichau, Muong Sing, Luang Prabang, Vien Tian (Vientiane), Savan Nahhek sareng uih deui ka Hanoi. Diary na lekasan dina Juni 1896, dituturkeun ku rupa-rupa wanderings ti Luang Prabang.

Anjeunna kadang lalaki bodas pangheulana ningali locals jeung panungtungan pikeun saksi kana cara tradisional maranéhanana hirup. Dina aroma sareng warna anjeunna ngajelaskeun bentang, rute ngalangkungan darat sareng cai, alam anu indah tapi liar, kota-kota, rampog ku Cina sareng Siam (pikirkeun Buddha Empang anu ngiles ka Bangkok), tapi ogé sagala rupa masalah budaya. Manéhna ngajéntrékeun sacara jéntré sagala rupa golongan populasi, basana, rasna, ciri fisik, (pakéanana) pakéanana jeung sajabana. Téks sering nunjukkeun pamahaman pikeun penduduk sareng adat-istiadatna.

Di handap ieu kuring ngadugikeun sababaraha (dina pandangan kuring) kutipan anu paling keuna tina buku harian Lefèvre:

Désémber 13 1894

Bapa. Lefèvre-Pontalis parantos mutuskeun yén kuring kedah ngajajah wates Muang Hou, janten kuring angkat tabuh 7.00:XNUMX sareng juru Tchioum, sedengkeun Mr. Lefèvre-Pontalis sareng Thomassin terus nuturkeun rute nuju Muong Haïne, anu kedahna dugi ka énjing.

Pasar di Luang Prabang, ca 1900

Urang turun ka Nam Héo ngaliwatan jalan anu jukut jangkung dina dua sisi. Tabuh 9.30 dugi ka Ban Ko To Moun di sisi katuhu Nam Heo. Désa ieu dicicingan ku Lolo [kiwari katelah Yi atawa Nusuo] jeung boga opat puluh imah. (…) Ko To Moun teu kungsi didatangan ku urang Éropa, jadi pangeusina kabur nalika urang ngadeukeutan désa. Salila dahar beurang sababaraha di antarana mustered nepi ka ngadeukeutan kami sarta kasampak di urang kalawan panon puzzled. Sanggeus dahar beurang kuring naek knoll pikeun ngadegkeun titik rujukan maké trigonométri. Kuring teras tiasa ngahubungkeun ieu kana titik anu direbut ku Kaptén Rivière, anjeunna kedah aya dimana waé di pagunungan peuntas walungan ayeuna.

Pébruari 8 1895

Jam 8.30 abdi angkat ti Ban Lek sareng parahu dayung. Saurang pajabat ti désa marengan kuring ka Xieng Lap pikeun ngabéréskeun sagala masalah. Sanggeus sababaraha momen anu teu disangka-sangka, para pendayung meunang maneuver. Tabuh 9.30 urang turun tina loba jeram Mekong. Alatan kaahlian steering salah urang mungkas nepi ka karang sarta nyangkut, irung rakit nempel dina hawa. Éta rada gugup tapi teu aya anu sanés kajantenan. Dinten kahiji sapotong ieu bade lumayan lah.

Méméh anjog di confluence jeung Nam La [walungan], a tributary badag di sisi kénca Mekong, nu oarsmen nanya kuring nyandak handap bandéra Perancis nu adorns bagian tukang rakit. Intrigued, Kuring nanya aranjeunna naha. Aranjeunna ngawaler yén Phi (roh) tina Nam La henteu resep kana warna beureum sareng nalika urang ngaliwat teu kedah aya obyék warna ieu katingali, atanapi musibah caket. Kuring cooperate kalawan pamundut jeung heran lamun hantu ieu bisa jadi bulls. Di Perancis, aranjeunna ogé henteu toleran warna beureum.

Pébruari 19 1895

Abdi hoyong nyetél tenda abdi di sababaraha jenis tempat mandul, tapi kapala désa stammers hal unintelligible bari nyieun beungeut serius. Kuring neuteup sabudeureun pikeun juru basa kuring tapi teu ningali manehna ayeuna. Panginten kuring ngartos kapala désa, yén kuring henteu tiasa pasang tenda di dieu kusabab hantu. Tapi saterusna juru basa kuring datang sarta anjeunna ngajelaskeun ka kuring yén tempat ieu ditangtayungan pikeun kebo méakkeun peuting di dieu. Abdi resep katerangan éta langkung saé tibatan sadaya carita ngeunaan hantu. The Phi tiasa rada bangor di nagara ieu. 

Luang Phrabang [ahir Maret]

Oun Kham, raja kuno Luang Prabang

Luang Prabang nyaéta ibukota karajaan anu ngaranna sarua. Tempatna di sapanjang Mekong dimana anjeunna nyumponan Nam Khane sareng gaduh sakitar sapuluh rébu pangeusi, utamina Laos, anu cicing di sakitar dua rébu bumi. (…) Imah-imahna sadayana sami, didamel tina papan kai sareng nangtung dina pilar. Anjeun naek kana tangga leutik. Hateupna lain ku jarami tapi ku ubin awi. Awi dipotong jadi dua sarta ditempatkeun silih manjang dina luhureun dirina. Éta nyayogikeun panyalindungan anu saé ngalawan panonpoé sareng hujan.

Di jalan utama aya pasar poean ti 7:00 nepi ka 10:00 isuk-isuk. Ieu sibuk jeung well stocked. Dina dua sisi jalan aya toko-toko leutik dimana padagang nawiskeun barang-barangna di udara terbuka. Barang-barang ieu sadayana aya di lantai sareng payung kertas, sapertos di Jepang, nyayogikeun tempat teduh. Anjeun tiasa mendakan ampir naon waé, ti katun ti Manchester dugi ka pewarna Aniline ti Jerman. Ogé kembang ti leuweung, anu dipetik seger unggal isuk jeung dijual ku awéwé di dieu. Anjeun moal mendakan wanoja di Luang Prabang tanpa koléksi kembang dina karanjang sakedik, kalayan sasadiaan sadinten, disangkut dina taktakna. Manehna narik hiji atawa dua kembang tina Bouquet pikeun nempatkeun dina bun na. Malahan lalaki ngagem kembang di tukangeun ceulina, sapertos urang di padesaan Perancis ngagantungkeun céri tina ceulina.

Sakumaha kuring nyerat sateuacanna, awéwé Laos di Luang Prabang ngagem rok hideung, sapertos lalaki, ogé ngagem sal katun konéng dina beuheung anu nutupan payudara. Tapi langkung sering aranjeunna ngantunkeun syal sareng sababaraha awéwé flirty terang persis nalika anjeun leumpang pikeun muka salna rada - dina kedok syalna - sareng masihan anjeun sakedapan payudarana. Bun bulu maranéhanana nempel nepi na sabudeureun dasar ieu ranté leutik manik emas interwoven kalawan kembang nyata. Anting emas dibentuk ku batang lempeng saukuran pensil, kalayan patung kembang anu indah dina hiji tungtung. Dina pigeulangna ngagantung pinggel kalayan gulungan emas anu rada ageung anu ngurilingan sumbu sorangan. Sadaya perhiasan didamel sacara lokal sareng emasna aya di Pak Beng, di pasir Mekong. (…)

Sanajan kitu, teu kasampak dina sungut maranéhanana, nu sigana terus ngaluarkeun getih tina pinang. Aranjeunna gaduh parabot lengkep pikeun sirih ieu. Aya kendi pikeun jeruk nipis, kotak salep [lilin] pikeun biwir, wadah kerucut anu eusina daun sirih, kotak bako, kotak pinang, sabeulah pérak anu digulung ku emas sareng [sadayana] diteundeun dina jenis karinjang pérak digawé. Naha éta hal geulis sapertos kudu disfigure awéwé Laos geulis? (…)

Sareng sanajan awéwé di Luang Prabang kawilang gampil dibandingkeun sareng sabangsana (dibandingkeun sareng awéwé Éropa, éta rada béda), anjeunna henteu kéngingkeun dideukeutan atanapi dirampa di tempat umum. Ngarampa raray atanapi payudara awéwé tiasa dihukum ku denda. Laju gumantung kana bagian awak anu béda!

Sedengkeun pikeun akhlaq leupas nu sababaraha falsely ngobrol ngeunaan jeung cet gambar yén awéwé Laos téh kawas palacuran a, euweuh bisa jadi salajengna ti bebeneran. Ieu jelas yén manéhna meunang cinta gampang tapi manehna mertahankeun ngahargaan dirina sanggeus méakkeun peuting jeung lover nya. Manehna hudang nanaon engké lajeng [ngan] indit gawé nyiapkeun sangu keur sarapan, leumpang ka walungan pikeun meunangkeun cai jeung mawa barang daganganna ka pasar pikeun dijual. Éta moal katingali, sapertos di kota-kota sanés di Wétan Jauh, yén aranjeunna nyandak pangropéa kaéndahanana salaku padamelan sadinten. Di Luang Prabang, cinta mangrupikeun inferensi kahirupan. Pikeun jalma-jalma ieu, hirup kedah dijalankeun sabagéan mungkin, naha éta sering janten hajatan.

April 1 1895

Dua kali sataun, dina bulan April jeung Nopémber, salametan sumpah lumangsung. Kuring cukup untung ka dieu dina dinten kahiji April. Dina dinten ieu, raja angkat sareng kamewahan anu hébat sareng Senam [menteri] dina regalia pinuh dina prosesi ka pagoda Wat Mai. Dipirig ku lanceukna, chao (pangeran), Tachavong jeung raja kadua. Di Bait Allah aya korsi keur raja jeung tamu Éropa-Na, saeutik salajengna dina aya kendi jeung cai rahayu. Sanggeus biarawan, nyumputkeun beungeutna tukangeun fans ambéh teu kaganggu, geus rengse da'wah, salah sahiji Senam indit ka tengah aula jeung nyokot sumpah kasatiaan. Sanggeus sujud ka arca Buddha, maranéhanana dip pedang maranéhanana kana toples cai rahayu. (…)

April 2 1895

Poé éta "penyiraman para biarawan". Hiji biarawan, linggih dina jenis imah kai gilded, dibawa dina taktak maranéhanana ngaliwatan jalan ku dalapan urang, dituturkeun ku barisan biarawan ngora, awewe jeung lalaki seuri jeung muttering. Di unggal imah, para wanoja anu cicing di dinya ngadagoan arak-arakan, dikurilingan ku pariuk anu pinuh ku cai, nepi ka tandu ngaliwat, tuluy maranéh miceun cai - teu salawasna beresih - ka biksu jeung para wiku ngora. Para bhikkhu, sagemblengna drenched dina cai, teu nyieun sora sakedapan lajeng mawa jauh pot kalayan hal maranéhna meunang sanggeus unggal pihak cai. Raja sorangan ogé ngalaman pancuran ieu. Dina poe ieu, hiji jalma bisa maledog naon baé diaku sarta anjeunna ngawartoskeun kuring nu kadang maranéhna buang anjeunna cai ngandung tai. Kumaha puitis!

Sumberdaya sareng seueur deui

• Téks di luhur téh tina buku di handap ieu:
• Ngumbara di Laos: The Fate of the Sip Song Pana and Muong Sing (1894-1896), E. Lefèvre, White Lotus, ISBN 9748496384.
• Pikeun anu enthusiast, langkung seueur poto sareng inpormasi ngeunaan misi Auguste Pavie: pavie.culture.fr/
• Tempo ogé buku Perancis ngeunaan Mission Pavie kalawan poto heubeul, gambar jeung peta:archive.org/details/missionpaviein01pavi/