O lo'o popole le Koluse Mumu i le tele o fa'ama'i pipisi o le dengue i atunu'u ta'uta'ua o aso malolo e pei o Filipaina, Taialani ma Vietnam. O falemaʻi i atunuʻu eseese o Asia ua le mafai ona faʻafetaui le aofaʻi o tagata mamaʻi i faʻamaʻi pipisi o le teropika.
I Filipaina, Bangladesh ma Cambodia, o loʻo faʻatulagaina e le Koluse Mumu falemaʻi feaveaʻi e togafitia ai le tele o tagata mamaʻi. O auaunaga faʻafuaseʻi e galulue faʻatasi i le uati e tuʻuina atu falemaʻi i le toto.
I le tele o atunuu, o le numera o faʻamaʻi dengue e sili atu le maualuga nai lo le tausaga talu ai. I Filipaina, e 146.000 faʻamaʻi pipisi, faʻaluaina le tele nai lo le tausaga talu ai. O lo'o va'aia nei le dengue o se fa'ama'i fa'aleatunuu. I le taimi nei, 622 tagata ua maliliu i le faʻamaʻi i Filipaina, aemaise lava tamaiti i lalo ole 10 tausaga.
O loʻo popole foʻi le faʻamaʻi i Vietnam, e sili atu i le 80.000 tagata na maua i le faʻamaʻi, faʻatolu ona sili atu nai lo le tausaga talu ai. Ua lipotia mai e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi e sili atu nai lo le 62.000 faʻamaʻi pipisi i Malaysia, toetoe lava faaluaina mai le tausaga talu ai. E tupu foi le faamai i Bangladesh, Thailand ma Laos.
O le a le Dengue?
O le Dengue, lea e ta'ua o le dengue fever, o se siama e mafai ona e maua e ala i le u o se namu Aedes, aemaise le namu fiva samasama (Aedes aegypti) ma le namu taika Asia (Aedes albopictus). E le tupu le Dengue i Netherlands, ae e tupu i nofoaga (i lalo ifo) o le teropika. E mafai ona maua oe e se namu e le gata i Asia i Sautesasae, ae faapena foi i Aferika, Central ma Amerika i Saute ma le Caribbean.
Faiga puipuia
E le mafai, e pei o le malaria, ona puipuia muamua oe i vailaʻau pe fai tui. O le mafuaaga lena e taua ai le faia o puipuiga lelei e puipuia ai le dengue. “E lē aogā se upega namu a o moe i le pō,” o le tala lea a se tagata poto faapitoa i le soifua mālōlōina o Marina Manger Cats o le Koluse Mumu. “E fesoasoani le namu mo se malologa i le aoauli po o se pepe moe i le ao. O namu e feaveai le siama e tui i le aso.”
“Ia e fa'amālōlōina oe i se vai namu e lava le DEET. Ia fa'amanino fo'i le puipui o le la pe a fa'aaoga, ina ia aua ne'i fa'alavelave le tasi i le isi. Tuu le puipui o le la i luga mo le itiiti ifo ma le afa itula ona faʻapipiʻi lea o le puipuiga o le namu i le paʻu. O le ufiufi o lavalava e fesoasoani foi i le utia e namu.”
Faailoga o le dengue virus
E fa'afefea ona e iloa o lo'o ia te oe le virus dengue? E mafai ona ave le 3 i le 14 aso talu ona utia e le namu e fa'aalia ai fa'ailoga. Afai e iai ni au fa'asea nei, fa'afeso'ota'i i taimi uma lau foma'i ma ta'u mai sa e i ai i se vaega o le dengue:
- Fa'afuase'i le fiva (e o'o i le 41°C) ma le ma'alili.
- Ulu, maso ma so'oga tiga.
- Faufau ma pua'i.
- Tale ma tiga fa'a'i.
Ua ma fuafuaina ma loʻu toʻalua le maʻitaga mai ia Novema ia Me ma o loʻo ma mafaufau pe tatau ona ma popole i le faʻamaʻi o le dengue. Matou te o atu i Jomtien, Hua Hin, motu o Krabi, Cambodia ma Malaysia.
E pei ona mafai ona e faitau, e taua le mataala i taimi uma i se siama dengue. E mafai ona e a'afia i Taialani atoa ma o la'u eria sa filemu i lenei taumafanafana ma fa'ama'i, ae sa tele fa'ama'i i Pattaya i lo'u nu'u i nai tausaga ua mavae ma sa sili ona ta'uta'ua le Igilisi. O aʻu lava ia e masani ona ufiufi loʻu tino i lavalava, e pei o le ofuvae umi. E toaitiiti tagata tafafao maimoa e faʻaalia le tino, ona o le vevela tele ma e manaia i le namu. O lea a le o le olo i totonu pe ufiufi ma vaʻavaʻai mo nofoaga e mafai ona i ai moega vevela. E tele mea ua uma ona tusia e uiga i lenei mea, e aofia ai i luga o lenei blog. E te le maua lava le 100 pasene o le inisiua ma pe aisea e i ai tagata i nisi taimi i le nofoaga sese i le taimi sese ma ua pisia, e leai sau tali i lena mea.
Ona o le tele o timuga o timuga i lenei tausaga, e tele namu (a'afia).
Aloese mai vaega o lo'o i ai le vai magalo.
E sili atu le faamisi Malaysia i lenei tausaga. Ou te le iloa Cambodia.
Fai ni nai laa e oe lava ia.
E masani ona ou nofo mo se taimi umi i Kanchanaburi i luga o le Vaitafe o Kwai ma ua uma ona ou vaʻai i tagata o loʻo sasaa le mea e pei o se laʻau faʻafefe i totonu o pusa lapisi, ma mafua ai le tele o le asu ma le pisa. Ou te manatu o le mea lea e tau ai na namu ma ona o tagata e nonofo latalata i le vaitafe tele o Kwai ma atonu e tele le lamatiaga o siama.
O le nebulizer lena ma e faʻaaogaina i soʻo se mea i Taialani. ‘Ae lē o‘o atu i mea e lata ane i lou lava fale o lo‘o iai vai; se apa apa, se pa'u tuai, se pakete o lo'o totoe ai sina vai. O le dengue larva e mafai fo'i ona ola i vai leaga.
Hallo
Na ou faitau i le tusiga e mafai ona e tuiina mo le malaria, pe inu vailaʻau e fai ma puipuiga, pe mafai e se tasi ona tuʻuina atu nisi faʻamatalaga e uiga i lena mea. Na ou fesili i le GGD ma le GP, o loʻo faʻatagaina foʻi e faia tui malaga, i le tele o taimi pe i ai se tui mo lenei mea, ae ou te maua lava le tali NO.
Faataitaiga faafetai Jacqueline.
Pele Jacqueline,
E tele fualaau e tetee atu ai i le malaria.
E ese le le tuuina mai e le GGD ma le GP se tali manino.
Ua lauiloa o Doxycycline ma Malarone.
Afai e te sau i se vaega o le malaria, e mafai ona e inuina le 1 pill o le Doxycycline mai le aso muamua.
Faia lea fa'atalanoaga ma se foma'i, falema'i po'o se falema'i.
Jacqueline, e te le o iai na o oe i le malaria. Dengue, chikungunya, elefantiasis, zika, japanese encephalitis, e leai lava se mea e tetee ai. O fualaau malaria e te maua ai se lagona sese o le saogalemu MA ua leva ona tete'e i le toetoe lava o vaila'au malaria uma o iai.
Puipuia oe lava i mea faaletino: lavalava, suauu, ili, puipui lelei ma, pe a manaʻomia, se upega namu.
Afai e te inuina se piliki, fai i le feutagai ma lau foma'i, o ia na te silafia lelei lou ma'i ma e mafai ona iloilo pe mafai ona tupu se fegalegaleai ma au vaila'au.