O Bahosod, le monike poto. I'a pi'o po'o auro? (Mai: Tala faaosofia mai Northern Thailand; nu. 22)

I'a piko a Thai (Carp po'o le barbel; igoa ile Thai ปลาส้ม Pla Som poʻo Som Pla)

E toalua uo na mananao ia atamamai; Sa latou asiasi atu i le monike poto o Bahosod ma ofo atu ia te ia se tupe e avea ai ma tagata atamai. Na latou totogi atu ia te ia tupe auro e lua afe ma fai mai, 'Ua ia te oe tupe, aumai ia i matou lena poto.' 'Lelei! Po o le a lava le mea e te faia, ia faia lelei. Afai e te faia le afa galuega e te le ausia se mea.' O le lesona lena na faatau mai e tupe uma ia i latou.

I se tasi aso lelei na latou filifili ai e puʻe iʻa e ala i le afu uma o le vai mai le vaituloto ona piki lea o iʻa o loʻo tauivi. Sa fai si tele o le vaituloto ma sa latou faia le mea sili latou te mafaia, ae sa fiaai tele se tasi o i latou ma alaga mai, 'E le mafai lava ona sasaaina! Ua ou tuu!' 'Tulou lava? Po o le a lava le mea e te faia, ia faia lelei. Afai e te faia afa galuega e te le ausia se mea. Aisea la na tatou faatauina ai na upu poto?

Na iloa foi e lana uo lenei mea ma sa latou sasaa le vaituloto. Ae latou te lei maua se i’a. E leai se tasi! “Ia ta eli tuna!” Na latou eli i le eleele ma...ioe, na latou maua se ulo. Sa faatumulia i auro! 'Vaai, o le uiga lena o la'u tala. Po o le a lava le mea e te faia, ia faia lelei. Afai e te faia afa galuega e te le ausia se mea. Ma o lea ua maua moni lava se mea, o se ulo auro!'

Ua amata ona pogisa ma ua mamafa tele le ulo, sa latou mananao e tuu i se mea. Ae o ai e mafai ona latou faatuatuaina? E le'o i lima o se tagata leaga leaga ona sa latou fefefe ne'i ia gaoia. Ae faapefea la? ‘Ia tatou avatu i se tagata mau‘oa. E lē gaoia e se tasi ua mauʻoa. Ae matou te le fai atu e iai le auro. E na ona matou fai atu lava: i'a piko.'

‘Ae pe a latou vaavaai i ai ma iloa ai o loo iai le auro? Ae faapefea la?' “Ia, o le a fa’atau mai ni i’a piko i le maketi ma tu’u i luga o le auro.” Ma o lea na latou faia ai, faʻatau se baht tau o iʻa, ma tuʻu i luga o le auro. Sa latou tatagi logo o faitotoa o tagata mauoa; sa i ai le tele o malo i totonu ma sa latou fesili mai 'Uo milionea, e mafai ona matou tuu atu lenei fagu i'a pipii ia te oe i le po nei? Tatou te toe o mai e piki o ia taeao.' 'Ioe, lelei! Tau lava o le tuu o ia i tafatafa o le magalafu, iina.'

Mulimuli ane ina ua o ese le auvalaaulia, sa amata ona kuka le tamaitai o le fale ma vaai atu ua le lava i’a. “Ia, aumai ni a latou i’a!” Na faia e le fafine ma maua ai le auro. 'Sau e matamata!' sa ia alaga. 'E leai se i'a i totonu na'o le auro! Ua tumu i auro! Oi!'

“Tamomoe i le maketi ma faatau se pakete i’a piko,” o le tala lea a lona toalua. 'O le a matou avatu ia i latou se pakete i'a taeao. O le latou tala lena, sa'o? Sa na o le toatele lava o molimau.' Sa latou faia faapea ma fesuiai ulo. O le taeao na sosoo ai na iloa ai e uo le taufaasese...

O le faamasino ma le monike poto o Bahosod

Ia, o lenei mataupu na oo i luma o le faamasino ma amata ai lana suesuega. 'Pe moni ea o le auro? E moni na e tuu i ai ni i'a piko?' 'Ioe, mautinoa. Na matou fefefe neʻi latou gaoia, o lea na matou ufiufi ai auro i ni iʻa,” o le tala lea a uō.

E ese le tala na faamatala e le ulugaliʻi ma na faʻamaonia e a latou uo uma, e leʻi iloa lelei. Na alu ese le faamasino ma feutagai ma le monike poto o Bahosod. 'Leai se faafitauli, faamasino! Pau lava le mea matou te manaʻomia o se tagutugutu o laʻau.” Na omo i fafo ma sa talosagaina se tagata ofisa e nofo i luga o le laau omo. Sa tuuina atu ia te ia se penitala ma se pepa ma sa tatau ona tusi i lalo mea sa ia faalogo i ai. Ona latou faia lea o se pu ea i le laau omo ma tapuni avanoa uma e lua i pa'u povi.

Ona fesiligia lea o vaega. ‘Ina ia iloa po o ai e sa‘o, e ao i tagata ta‘ito‘atasi ona ta‘amilo fa‘afitu lenei tagutugutu o la‘au i le malumalu. So'o se tasi e musu e faia'ina.' 

Sa tatau ona savavali muamua le au uo e toalua, ma le le iloaina o loo i ai se tagata i totonu! 'Iesu e, ua mamafa lenei mea! Sa ou fai atu ia te oe ia e faamaoni ma fai atu o loo i ai le auro! Ae e tatau ona e tuu i ai iʻa pe a manaʻomia ma taʻu atu ia i latou o se fagu iʻa piko. O le mea lena ua tatou i ai i le taimi nei!' Na tusi saʻo lava e le tagata ofisa i le ogalaau o mea uma ma sa uunaʻia o ia e ana uō e sii faafitu i le malumalu.

Ona oo lea i le taimi o Mr ma Mrs. E faafitu foʻi ona latou amoina. Ae e lei oo muamua lava le tamaitai i se mea faapena ma sa mamafa lena mea. 'Ou te le'i fai atu ea ia te oe ou te le'i manao i lena mea? Ou te leʻi manaʻo i lenei mea! O latou lava! Na matou saeia ma faafesuiai le ulo i se ulo o i'a piko!' Na faalogo foi le ofisa.

Ina ua uma taamilosaga e fitu, na tatala e le faamasino le ogalaau ma faitau le mea na tusia. Na maua e uo e toalua le la auro ae leai se mea na maua e le ulugalii. Sa tatau ona latou toe faafoi mea uma. O lea ua e vaai, pe afai e te faamaoni. Ma o le a se isi mea e mafai ona e aʻoaʻoina mai ai: e leai se tasi e atamai e pei o le Monk Bahosod!

Punavai:

Tala fa'alia mai Taialani Matu. White Lotus Books, Taialani. Suafa faaperetania 'Bahosod II. Piko i'a po'o auro'. Fa'aliliu ma fa'atonu e Erik Kuijpers. O le tusitala o Viggo Brun (1943); va'ai mo nisi fa'amatalaga: https://www.thailandblog.nl/cultuur/twee-verliefde-schedels-uit-prikkelende-verhalen-uit-noord-thailand-nr-1/