فيا انومان راجاڌون: پاڻ بڻيل تعليمي ماهر ۽ بااثر ليکڪ

Phya Anuman Rajadhon (Stock2You / Shutterstock.com)

Phya Anuman Rajadhon พระยาอนุมานราชธน (1888-1969)، جيڪو پنهنجي قلمي نالي سانٿيانڪوسيٽ جي نالي سان مشهور ٿيو، ان کي جديد ٿائي انٿروپالاجي جو باني نه، ته سڀ کان وڌيڪ بااثر علمبردار قرار ڏئي سگهجي ٿو.

ساڳئي وقت، هو پنهنجي نسل جي اهم اديبن مان هڪ هو ۽ پنهنجي شاندار لکڻ جي انداز سان، هن ٿائي ادب ۾ هڪ منفرد مقام حاصل ڪيو. ان کان به وڌيڪ قابل ذڪر ڳالهه اها هئي ته هو هڪ تربيت يافته تعليمي ماهر نه هو پاڻ ٺاهيل انسانجنهن پنهنجي ذاتي دلچسپيءَ سان هڪ فلسفي، انسٿروپولوجسٽ، لوڪ ڪهاڻيڪار ۽ ethnographer جي حيثيت سان پاڻ کي ٺاهيو.

هو يونگ 14 ڊسمبر 1888 تي بئنڪاڪ ۾ چيني-سيامي نسل جي هڪ عاجز خاندان ۾ پيدا ٿيو. هن جي والدين، نائي لي ۽ نانگ هيا، پنهنجي وڏي پٽ کي 1885 ۾ فرينچ ڪيٿولڪ مشنري پاران قائم ڪيل اسمپشن ڪاليج ڏانهن ڪجهه سالن تائين موڪليو، جيستائين هن کي اورينٹل هوٽل ۾ نوڪري ملي. هن نوڪريءَ مان جڏهن ٿڪجي پيو، تڏهن هن نوڪريءَ جي حفاظت لاءِ چونڊيو ۽ سرڪاري نوڪريءَ ۾ ڪلارڪ جي حيثيت سان سيمي جي گاديءَ واري هنڌ ڪسٽم سروسز ۾ ڀرتي ٿيو. اهو هڪ سٺو انتخاب ثابت ٿيو جيئن هو ڊپارٽمينٽ جو اسسٽنٽ ڊائريڪٽر جنرل ٿيو، خون انومان راجاڌون جو لقب ۽ فيا جي ترقي حاصل ڪئي.

1932ع جي بغاوت کان پوءِ، بهرحال، کيس نئين حڪومت جي من پسند پارٽيءَ کي رستو ڏيڻو پيو. تنهن هوندي به، هن پنهنجي قابليت کي تسليم ڪيو، ڇاڪاڻ ته هن کي برطرف نه ڪيو ويو، پر تقريبا فوري طور تي نئين قائم ڪيل فائن آرٽس ڊپارٽمينٽ جي ثقافت کاتي جو سربراهه مقرر ڪيو ويو ۽ پنهنجي شاندار ڪيريئر کي فائن آرٽس ڊپارٽمينٽ جي ڊائريڪٽر جنرل طور ختم ڪري ڇڏيندو. ان حقيقت جي باوجود ته هن وٽ يونيورسٽي جو ڪوبه مطالعو نه هو، هن هن نوڪري کي هڪ پارٽ ٽائيم فليالوجي جي ليڪچرر جي چولانگ ڪارن يونيورسٽيءَ جي آرٽس فيڪلٽي ۾ شامل ڪيو. هن يونيورسٽيءَ کيس رٽائرمينٽ کانپوءِ ڊاڪٽريٽ جي اعزازي ڊگري ڏني. ساڳيو سلوڪ يونيورسٽي لاءِ آهي، جنهن هن کي ڳولڻ ۾ مدد ڪئي ۽ جنهن کيس آرڪيالاجي ۾ اعزازي ڊاڪٽريٽ ڏني.

فيا انومان سيامي-ٿائي ڪلچر جي سماجي ريتن ۽ قدرن، لوڪ رسمن ۽ زباني روايتن کان متاثر ٿيو. XNUMXع واري ڏهاڪي کان وٺي، هن وڏي پيماني تي ٿائي لوڪ ڪهاڻين ۽ مذهبي تہوارن جو اڀياس ڪيو ۽ بيان ڪيو، هڪ اهڙي وقت ۾ جڏهن سماجي ۽ ڪميونٽي تنظيم جا روايتي روپ جديديت جي لهر جي وڌندڙ دٻاءَ هيٺ اچي ويا، جيڪي گهڻو ڪري اقتصادي مقصدن جي ڪري هلائي رهيا هئا. لوڪ عقيدن ۽ لوڪ ڪهاڻين جي ترقي ڪئي وئي هيلو سو ۽ ٻي مهاڀاري لڙائيءَ کان پوءِ مڊل ڪلاس جي تيزي سان اهميت حاصل ڪرڻ کي هڪ پراڻو ۽ پٺتي پيل طرز زندگي جو اظهار سمجهيو ويو، جنهن کي جلد کان جلد ختم ڪيو وڃي. فيا انومان هن ورثي کي بچائڻ ۽ بچائڻ لاءِ، زباني ۽ تحريري طور تي ڏهاڪا ۽ بيحد توانائي سان گذاريا.

اهو يقين سان چئي سگهجي ٿو ته جيڪڏهن هو نه هجي ها ته هن ثقافتي ورثي جو گهڻو حصو ناقابل واپسي طور تي گم ٿي وڃي ها. هن جي مطالعي، ٻين شين سان گڏ، روح، تعويذ، زرخيزي جي رسمن يا نانگ ڪوڪ جي سٺي نموني سان سر قائم ڪيو ۽ هاڻي معياري ڪم طور شمار ڪيو ويو آهي. ان کان علاوه، فيا انومان مختلف قسم جا ادبي ڪم پيدا ڪيا. اهو گهڻو ڪري Phra Saraprasoet (1889-1945) سان ويجهي تعاون ۾ ٿيو، جنهن سان هن ٿائي زبان ۾ ڪيترائي ڪم ترجمو ڪيا.

فيا انومان جي ڪم سست رفتاري سان، پر يقيني طور تي علمي حلقن ۾ ٿائي لوڪ ڪلچر ۽ ثقافت ۾ نئين دلچسپي پيدا ڪئي. هو يقينن نه رڳو يادگيرين جو شڪار هو، پر ملڪ جي انتهائي متنوع ثقافتي سڃاڻپ ۽ ماڻهن جي روح کي ڪجهه تباهي کان بچائڻ جي ڪوشش ڪئي. فيا انومان راجاڌون، جيتوڻيڪ، پنهنجي ملڪ ۾ سنت نه هو. ويهين صديءَ تائين، ٿائي تاريخ سازي ۾ شهزادن ۽ درٻار جي معززين جي اجارداري هئي. اُهي گهٽ ڄمار جي هڪ واضح ۽ متحرڪ تاريخدان جي اچڻ سان بلڪل خوش نه هئا.

هن جي تمام قيمتي ۽ خاص طور تي اهم ڪم جي سڃاڻپ ننڍي عمر ۾ آئي جڏهن هن کي مختلف يونيورسٽين ۾ ليڪچر ڏيڻ جي اجازت ڏني وئي ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ مدعو ڪيو ويو. سندس سالن جي بي لوث لگن کي انعام ڏنو ويو جڏهن 1968 ۾ هو پهريون غير عظيم ٿائي بڻجي ويو جنهن کي معزز ثقافتي-تاريخي سيام سوسائٽي جو صدر مقرر ڪيو ويو.