Siam နှင့် High Social Status of Women, 1850-1950

Kamala Tyavanich ၏ The Buddha in the Jungle စာအုပ်တွင် 19 Siam နှောင်းပိုင်းတွင် ဘဝနှင့် အတွေးအမြင်များကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ဖော်ပြသည့် နိုင်ငံခြားနှင့် Siamese ဇာတ်လမ်းများ စုစည်းမှု ပါရှိသည်။^e နှင့် 20 အစောပိုင်း^e ရာစု။ ပုံပြင်အများစုကို ဗုဒ္ဓဘာသာအခြေအနေအရ ဖော်ပြထားသည်- ရွာဘုန်းကြီးများသည် ဧရာမမြွေကြီးများနှင့် တွေ့ဆုံခြင်း၊ ဆေးဆရာ၊ ပန်းချီဆရာများအဖြစ် ဘုန်းကြီးများ၊ ဆင်တစ်ကောင်မှ ကျက်စားသော သာသနာပြုတစ်ဦး၊ ဓားပြများ၊ လှေလှော်သူများ၊ သားဖွားဆရာမများနှင့် သရဲတစ္ဆေများဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပျောက်ဆုံးနေသောကမ္ဘာ၏ ပုံရိပ်၊ အနောက်ကမ္ဘာနှင့် ခြားနားမှုများနှင့် အတိတ်ကို စိတ်ကူးမယဉ်ဘဲ နောက်ပိုင်း ခေတ်မီအောင် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ အမှတ်ရစရာ အထိမ်းအမှတ်ပွဲတစ်ခုပါပဲ။

သူမသည် ကွယ်လွန်သူ၏အသက်ကို ဖော်ပြသည့် မီးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်းဆိုင်ရာ စာအုပ်များအပြင် နိုင်ငံခြားသားများ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိများနှင့် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများမှလည်း သူမ၏ အချက်အလက်များစွာကို ရရှိခဲ့သည်။ အဲဒီတုန်းက ရေးထားတာ ဘယ်လောက် အံ့သြစရာကောင်းလဲ။

အခန်း 43 သည် 'နောက်သို့လိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဉာဏ်အလင်းပွင့်ခြင်း' ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားခရီးသည်များ ရိပ်မိသည့်အချိန်က Siam (မြန်မာပြည်နှင့် ဆက်စပ်နေသော) တွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အများစုဖြစ်သည်။ ဤဆောင်းပါးသည် အဓိကအကြောင်းဖြစ်သည်။

1850-1950 လောက်က Siam နဲ့ Burma မှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အနေအထားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံခြားသားတွေ ပြောခဲ့တာတွေပါ။

အိန္ဒိယ၊ တရုတ် သို့မဟုတ် ဂျပန်တို့ကိုလည်း အလည်အပတ်သွားရောက်ခဲ့ကြသည့် ၁၉ရာစု Siam မှ အနောက်တိုင်းခရီးသွားများသည် အထူးသဖြင့် ယခု အရှေ့တောင်အာရှဟုခေါ်သော ဒေသရှိ အမျိုးသမီးများ၏ လူမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားမှုကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာခဲ့ရသည်။

ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)တွင် နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကြာ နေထိုင်ခဲ့သော ပြင်သစ်ရိုမန်ကက်သလစ် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီး ဆရာတော် Bigandet သည် အမျိုးသမီးများ နှစ်သက်သော ရာထူးကြီးမြင့်မှုကို ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် သက်ဆိုင်သည်ဟု သက်သေခံခဲ့သည်။ 'မိန်းမနဲ့ ယောက်ျားက တန်းတူနီးပါးပါပဲ' ဟု ရေးထားသည်မှာ အိမ်ထဲတွင် အချုပ်မခံဘဲ လမ်းများပေါ်တွင် လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားလာနေခြင်း၊ ဈေးဆိုင်များနှင့် ဈေးဆိုင်များကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ သူတို့သည် လူ၏ကျွန်များမဟုတ်၊ အဖော်များဖြစ်သည်။ သူတို့သည် လုံ့လဝီရိယရှိပြီး မိသားစုထိန်းသိမ်းမှုတွင် အပြည့်အဝပါဝင်ကူညီကြသည်။'

James George Scott (1851-1935) က 1926 ခုနှစ်တွင် 'မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် ၎င်းတို့၏ဥရောပညီအစ်မများအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေဆဲအခွင့်အရေးများစွာကို ခံစားခဲ့ရသည်' ဟု ရေးခဲ့သည်။

အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများကဲ့သို့ပင် (လေးလံသော) အလုပ်များကို လုပ်ကြသည်။ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့်၊ ၎င်းသည် အမျိုးသားများကို အိမ်မှခေါ်ဆောင်သွားသော လေးလကြာ အလုပ်အဆိုင်းများကြောင့် ဖြစ်ရပေမည်။ 1822 တွင် John Crawford သည် အမျိုးသားများနှင့်မတူဘဲ လေးလံသောဝန်များထမ်းခြင်း၊ လှေလှော်ခြင်း၊ ထွန်ယက်ခြင်း၊ မျိုးစေ့ချခြင်းနှင့် ရိတ်သိမ်းခြင်းစသည့် အမျိုးသမီးများကို အမျိုးမျိုးသောအလုပ်ကြမ်းများလုပ်ဆောင်သည်ကိုတွေ့မြင်ခဲ့သည်။ လူအပေါင်းတို့သည် အမဲလိုက်ကြ၏။

၁၈၉၁ နှင့် ၁၈၉၆ ကြားတွင် Siam မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်သော ဘူမိဗေဒပညာရှင် H. Warrington Smyth က အမျိုးသမီးများသည် အလုပ်သမားများဖြစ်ပြီး ဇနီး သို့မဟုတ် သမီးကို မတိုင်ပင်ဘဲ မည်သည့်အရာမှ လုပ်ဆောင်နိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။

1920 ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဒိန်းမတ်ခရီးသည် Ebbe Kornerup နှင့် သူ၏လက်ထောက်များသည် အမျိုးသမီးတစ်ဦး လှော်ခတ်ထားသော မြစ်တစ်စင်းဖြစ်သော Ping တွင် လှေစီးခရီးထွက်ခဲ့ကြသည်။ သူဤသို့ရေးသားခဲ့သည်– “မိုးရွာပြီးနောက် မြစ်သည် ကျယ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ တိမ်မြုပ်သွားသဖြင့် ရေဖြတ်သွားရသည်။ လှေလှော်သူသည် ဆံပင်တိုတိုနှင့် ပိန်ကြုံးပြီး ချစ်စရာကောင်းသော အမျိုးသမီးဖြစ်သည်။ သူမသည် ဘောင်းဘီနှင့် Siamese ဝတ်ထားသည်။ ဖန်လုံ ဝါးရင်းကွမ်းနှင့် စိမ်ထားသော လက်ဖက်ခြောက်ရွက်က သူမ၏ နှုတ်ခမ်းများ နီရဲလာသည်။ ဘောင်းဘီပေါ်မှ ရေများ စီးကျလာသဖြင့် ဝမ်းသာအားရ ရယ်မောလိုက်သည်။ သူမသည် ကြီးကြပ်ရေးမှူးများနှင့် အဆက်မပြတ်ပြောနေခဲ့သည်။

1880 တွင် ဗြိတိသျှအင်ဂျင်နီယာ Holt Hallett (Erik Kuijpers သည် သူ၏ခရီးနှင့်ပတ်သက်သော အံ့သြဖွယ်ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ရေးသားခဲ့သည်) သည် မြန်မာနိုင်ငံ မော်လမြိုင်မှ ချင်းမိုင်သို့ မီးရထားလမ်းဖောက်လုပ်ရန် လမ်းဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ “ရှမ်း(ထိုင်းမြောက်ပိုင်းကလူတွေ၊ လာအို ဒါမှမဟုတ် ယွမ်လို့လည်းခေါ်ကြတယ်) အမျိုးသမီးတွေကို ကောင်းကောင်းဆက်ဆံခံရတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ထွက်ဆိုချက်ကို ငြင်းမရနိုင်သော သက်သေအဖြစ် ရှုမြင်သည့် အမျိုးသားတစ်ဦးနှင့် ဆန့်ကျင်သည့်ကိစ္စတွင် ၎င်းသည် အထူးသိသာသည်။ ကလေးထိမ်းမြားလက်ထပ်ခြင်း မရှိပါ။

သို့သော် Lillian Curtis သည် လာအိုနှင့် Siam တွင် အမျိုးသမီးများ၏ ရာထူးကြီးမြင့်မှုကို ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် မသက်ဆိုင်ဘဲ ပိုမိုရှည်လျားသော ယဉ်ကျေးမှု အရင်းမြစ်များအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ရှေးရာဇဝင် ရာဇဝင်များနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာသို့ မကူးပြောင်းဖူးသော မျိုးနွယ်စုများတွင် အမျိုးသမီးများသည် အရေးကြီးသော နေရာတစ်ခုတွင် နေရာယူထားကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးသည် အိမ်ထောင်ဖက်ကို လွတ်လပ်စွာရွေးချယ်ခွင့်ရှိပြီး လက်ထပ်ခြင်းသည် ဘာသာရေးအခမ်းအနားမဟုတ်ပေ။ ယောက်ျားသည် ဥစ္စာပစ္စည်းအားလုံးကို စီမံခန့်ခွဲသော ဇနီး၏မိသားစုနှင့်အတူ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သည်။ ကွာရှင်းခြင်းသည် လွယ်ကူသော်လည်း ရှားရှားပါးပါးဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးကို မျက်နှာသာပေးလေ့ရှိသည်။

အခြားစာရေးဆရာနှစ်ဦးကလည်း အလားတူအသုံးအနှုန်းဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏လွတ်လပ်မှုကို ချီးကျူးခဲ့သည်- ယောက်ျား၏ကတိသစ္စာ သို့မဟုတ် အကူအညီကို အားမကိုးဘဲ၊ ကလေးတွေဟာ ငွေကြေးကို စီမံခန့်ခွဲတဲ့ ဖခင်မဟုတ်ဘဲ မိခင်နဲ့ ကြီးပြင်းလာကြပါတယ်။

နှစ်ဆယ်ရာစုအစပိုင်းမှ အပြောင်းအလဲများ

King Chulalongkorn ၊ Rama V ကို Great Modernizer လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။ သားတော် ရာမ ၆ (၁၉၁၀-၁၉၂၅) နန်းစံသော ဘုရင်ဝဇီရာဝသ်သည် ထိုမူဝါဒကို ဆက်လက်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ သူသည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ပညာသင်ကြားခွင့်ရသော ပထမဆုံးသော၊ နောက်ဆုံးသော Siamese ဘုရင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုအတွေ့အကြုံမှ သူ၏အကြံဉာဏ်အချို့ ဆင်းသက်လာပေမည်။ ၁၉၁၃ တွင် ထိုင်းလူမျိုးတိုင်း၏ မျိုးရိုးအမည်ကို ခံယူရန် လိုအပ်သော ဥပဒေအသစ်ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ဇနီးနှင့် သားသမီးများသည် ခင်ပွန်းနှင့် ဖခင်တို့၏ မျိုးရိုးအမည်များကို ယူသင့်သည်။ ယခင်က ကျား၊မ အမျိုးအနွယ်ကို မကြာခဏတွေ့မြင်ရသည့် နေရာတွင် ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းသည် ဘိုးဘေးစနစ်သို့ တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုရွေ့လျားလာခဲ့သည်။ မြင့်မြတ်သော အထက်တန်းစားများသည် အခြားလူများထက် ယောက်ျား-မိန်းမ ဆက်ဆံရေးအပေါ် လုံးဝကွဲပြားသော အမြင်ရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်မှာ သံသယဖြစ်ဖွယ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ မင်းမျိုးမင်းနွယ်မှာ ယောက်ျားက သာလွန်ပြီး မိန်းမကို နန်းတော်ထဲမှာ ပိတ်လှောင်ထားတယ်။ တော်ဝင်စည်းမျဥ်းကို ညစ်ညူးစေသောနည်းဖြင့် တားဆီးခဲ့သည်။

ကျွန်တော့်အမြင်အရတော့ ဒါဟာ နန်းတော်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုနဲ့ Siam တစ်ခုလုံး (ယခု ဝေးလံခေါင်သီတဲ့ အရပ်ဒေသတွေမှာလည်း) တိုးမြင့်လာမှုနဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အနေအထားကို အစကတည်းက လွှမ်းမိုးလာခဲ့တဲ့ အနောက်တိုင်း သြဇာလွှမ်းမိုးမှု နှစ်ခုပဲ၊ 20 ရာစု။^e ရာစုနှစ်ကို ထိပါးစေခဲ့သည်။ ရွာဗုဒ္ဓဘာသာမှ ဘန်ကောက်က ကမကထပြုသော နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာသို့ ပြောင်းလဲခြင်းမှာ အခြားအချက်ဖြစ်သည်။

Carle Zimmerman ၏ ထွက်ဆိုချက်

ဟားဗတ်ပညာတတ် လူမှုဗေဒပညာရှင် Zimmerman သည် ၁၉၃၀-၃၁ နှစ်များတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ကျေးလက်၊ အလယ်ပိုင်းနှင့် အစွန်အဖျားများတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုတေသနပြုခဲ့သည်။ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေးအခြေအနေ၊ ပညာရေးအဆင့်နှင့် လယ်ယာလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေသူများ၏ အခြေအနေများနှင့် အခြားအရာများကို ခြုံငုံသုံးသပ်တင်ပြခဲ့ပါသည်။

သူ့ကိုကိုးကားပါရစေ။

'' Siamese တွေဟာ မြင့်မားတဲ့ ဝိညာဉ်ရေးရာ၊ ပစ္စည်းမဟုတ်တဲ့ လူနေမှုအဆင့်အတန်းရှိတယ်။ Siam တွင် ကလေးများနှင့် ထိမ်းမြားလက်ထပ်ခြင်းမျိုး လုံးဝမရှိသည်ကို သင်တွေ့လိမ့်မည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သူတို့သည် ၁၉၆၀ ခုနှစ် စီးပွားရေးမထွန်းကားမီတွင် လောဘမကြီးပါ။ 'ထိုင်းလူမျိုးတို့သည် အနုပညာ၊ ပန်းပု၊ ငွေထည်၊ နီလိုလက်ရာ၊ ပိုးထည်နှင့် ချည်ထည်ယက်လုပ်၊ ယွန်းထည်နှင့် အနုပညာဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်မှုဆိုင်ရာ အခြားကိစ္စရပ်များတွင် အလွန်တိုးတက်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက်၍ မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ရှေးဦးလူ့အဖွဲ့အစည်းများတွင်ပင် လှပစွာထွင်းထုထားသော တံခါး၊ မြေအိုးတစ်ပိုင်း၊ အနုပညာလက်ရာမြောက်စွာ ယက်လုပ်ထားသည့်အထည်နှင့် နွားလှည်းနောက်ဘက်တွင် ထွင်းထုမှုများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ '

ရွာအများစုတွင် ပုံပြင်များကို ပုံမှန်ပြောပြလေ့ရှိပြီး ဂီတနှင့် အကများဖြင့် ဖျော်ဖြေလေ့ရှိသည့် အသက်ဝင်ပြီး စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းသည့် စာပေဓလေ့တစ်ခုရှိကြောင်း ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ထည့်ပြောနိုင်သည်။ 'Mahachaat'၊ 'Khun Chang Khun Phaen' နှင့် 'Sri Thanonchai' တို့သည် ဥပမာသုံးမျိုးဖြစ်သည်။

Siam တွင် ဆရာနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်အဖြစ် အချိန်အကြာကြီး ကုန်ဆုံးခဲ့သော Frank Exell သည် သူ၏ ကိုယ်ရေးအကျဉ်းများတွင် နောင်တရခဲ့သည်။ Siam Tapestry (၁၉၆၃) တွင် Siam သည် 'မေ့လျော့နေသော နယ်မြေ' ('backwater') အဖြစ် ၎င်း၏ ကျက်သရေကို ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး 'တိုးတက်မှု' နယ်မြေ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ့စာအုပ်ထဲမှာ Siam Service (1967), ထိုင်းနိုင်ငံကို အမေရိကန်တွေ နားထောင်တဲ့ စစ်တပ်က အုပ်ချုပ်တဲ့အခါ သူက 'တိုင်းပြည်က ခေါင်းဆောင်ကောင်းတွေ ရှာတွေ့နိုင်မယ်လို့ ငါတို့ မျှော်လင့်တယ်' လို့ သက်ပြင်းချခဲ့ပါတယ်။

ယနေ့ ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးများ၏ အဆင့်အတန်းကို ချစ်လှစွာသော စာဖတ်သူများ မည်သို့ သတ်မှတ်ကြသနည်း။

ရင်းမြစ်များ

• Kamala Tiyavanich၊ တောထဲမှာ ဗုဒ္ဓပိုးကောင်စာအုပ်များ၊ ၂၀၀၃
• Carle C. Zimmerman၊ Siam Rural Economic Survey၊ 1930-31၊ White Lotus Press, 1999