1750 ခန့်က ရှေးဟောင်းနိုင်ငံများ၏ မြေပုံ (Lanna စသည်တို့)

ထိုင်းကို ပုံမှန်ဧည့်သည်က 'Thainess' သဘောတရားကို ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်နိုင်ပေမယ့် တကယ်တော့ ဘယ်သူတွေက ထိုင်းတွေလဲ။ အဲဒါကို ဘယ်သူက တံဆိပ်တပ်ထားတာလဲ။ ထိုင်းနှင့် ထိုင်းတို့သည် တစ်ချိန်လုံး စည်းလုံးကြသည်ဟု အချို့က ယုံကြည်ထားကြသည်။ အောက်တွင် 'ထိုင်း' သည် မည်သူဖြစ်သနည်း ဟူသည့် အတိုချုံး ရှင်းလင်းချက်ဖြစ်သည်။


ယဉ်ကျေးသောလူများသာလျှင် T(h)ai ဖြစ်သည်။

'တိုင်' (ထိုင်း၊ လာအိုနှင့် ရှမ်း) ဘာသာစကားများကို ပြောဆိုကြသော လူမျိုးများသည်- အချို့သီအိုရီများအရ လာအိုဟူသော အသုံးအနှုန်းထက် Tai ဟူသော အသုံးအနှုန်းထက် ပိုမိုသင့်လျော်သော်လည်း- တရုတ်တောင်ပိုင်းမှ ခုနစ်ရာစုနှင့် ဆယ့်နှစ်ရာစုကြား အရှေ့တောင်အာရှသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသည်။ မွန်-ခမာတို့ကို ဤဒေသမှ နှင်ထုတ်ခြင်း သို့မဟုတ် တိုင်ပြောသော လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေခဲ့သည်။ ယနေ့တိုင် ထိုင်းနှင့် လာအိုတို့တွင် လွှမ်းမိုးထားဆဲဖြစ်သော်လည်း ဗီယက်နမ်နှင့် မြန်မာ (မြန်မာ) တို့တွင်လည်း ထင်ရှားသော လူနည်းစုများဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် လူတိုင်းက Tai လို့ တံဆိပ်မကပ်ကြဘူး။ လူဦးရေ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုသာ ဖော်ပြသည်- သတ်မှတ်ထားသော အဆင့်နှင့် အဆင့်အတန်းကို ရောက်သွားသူများကိုသာ Tai ဟုခေါ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ 'လူမှုဆက်ဆံရေးရှိသောသူများ' များဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ 'ရိုးစင်းသော သဘာဝ' နှင့် ခြားနားချက်တစ်ခုအဖြစ် (ခွန်သမ်းစကားမာချာတ်၊ คนทางธรรมชาติ)။

ထိုင်းဘုရင်များတွင် ပဒေသရာဇ်စနစ်ဖြင့် သခင်ကျေးကျွန်များဖြစ်သော Sakdina ဖြစ်သည်။ Tai ဟူသော စကားလုံးသည် လွတ်လပ်သော လူမျိုးများ (Sěrichon, လွတ်လပ်ชน) ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါသည်- ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်သော ကျွန်များ သို့မဟုတ် ကျွန်များ မဟုတ်ကြသော သူများသည် 'ထိုင်း' ဟု ပြောဆိုကြပြီး ဥပဒေ နှင့် စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများ အောက်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဤသည်မှာ အခရာ (ข่า) နှင့် အခရာ (ข้า) တို့နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ခဝါတို့သည် စာမတတ်၊ နတ်ဆိုး၊ ယဉ်ကျေးသော လောကအပြင်ဘက်တွင် နေထိုင်ကြသော တောအုပ်များဖြစ်သည်။ ခါရာတို့သည် မြို့/မြို့ နယ် ပြင်ပတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးများ ဖြစ်သည်- မုွမ် (မြို့)။ မြို့သည် ယဉ်ကျေးမှုအတွက်၊ ကျေးလက်သည် မယဉ်ကျေးသောမြို့ဖြစ်သည်။ khaa များသည် ကျွန် plebs (phrâi, ไพร่) သို့မဟုတ် ကျွန် (thâat, ทาส) အဖြစ် အမှုထမ်းကြသူများဖြစ်သည်။ ရှေးကမ္ပည်းစာများတွင် 'phrâi fáa khaa tai' (ไพร่ฟ้าข้าไท) ဟူသော စာသားကို 'ကောင်းကင်ယံ၏ အဓိဋ္ဌာန်၊ Tai ၏ ကျွန်များ' ဟူသော စာသားကို တွေ့နိုင်သည်။ အယုဒ္ဓယခေတ် (၁၃၅၁ - ၁၇၆) မှစ၍ လူတို့သည် တိုင် (ไท) မှတပါး ထိုင်း (ไทย) အကြောင်းကို မပြောကြတော့ပေ။

Isaaners များသည် ထိုင်းမဟုတ်ဘဲ လာအိုဖြစ်သည်။

ဆယ့်ကိုးရာစုအထိ ထိုင်းဟူသော စကားလုံးသည် ရပ်တည်နေသူများ (အထက်တန်းစား) ကိုရည်ညွှန်းရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အဆင့်အတန်းတစ်ခု၊ ယဉ်ကျေးသောလူနေမှုပုံစံနှင့် တူညီသောစံနှုန်းများနှင့် တန်ဖိုးများရှိသည့် ဘုံယဉ်ကျေးမှုရှိသူများဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သာမာန်နွယ်ဖွားများနှင့် အထူးသဖြင့် ခိုရတ်ကုန်းပြင်မြင့် (ယခုခေတ် Isan) လူမျိုးများနှင့် လုံးဝသက်ဆိုင်ခြင်းမရှိပေ။ သူမနှင့် မြောက်ဘက်ရှိ လန်နားနိုင်ငံ (อาณาจักรล้าน) တို့ကို လာအိုဟု မြင်ကြသည်။ သို့သော် "ထိုင်း" သည် တရုတ်၊ ပါရှန်းများနှင့် ဒေသတွင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများနှင့်လည်း သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိပေ။ ဒေသခံလူနည်းစုသည် မြင့်မြတ်သောအဆင့်အတန်းကို ရရှိပြီး အထက်တန်းစားများ၏ စံနှုန်းများနှင့် စံတန်ဖိုးများကို မျှဝေပေးမည်ဆိုပါက ထိုင်းတို့ထံ ချဉ်းကပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ယင်းသည် Siamese King Nangklao (Rama III, 1824-1851) နှင့် King Mongkut (Rama IV, 1851-1868) အောက်တွင် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ 'ထိုင်း' သည် ယခုအခါ ထိုင်းဘာသာစကားပြောတတ်သူများ ဖြစ်လာသည်။ ၎င်းသည် လာအို၊ မွန်၊ ခမာ၊ မလေးရှားနှင့် ချမ်ကဲ့သို့သော အခြား (ဘာသာစကား) အုပ်စုများအပြင်၊ ၁၉ ရာစု ထိုင်းသည် ယနေ့ ထိုင်းနိုင်ငံထက် လူမျိုးရေးအရ ပိုမိုကွဲပြားပါသည်။ ထိုင်းအတွက် သီးခြားလူမျိုးရေး လက္ခဏာမရှိသဖြင့် လူဦးရေအပေါ် ယဉ်ကျေးမှု သို့မဟုတ် လူမျိုးစု တညီတညွတ်တည်း ထားရှိရန် အားထုတ်မှု အနည်းငယ်သာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ရောထွေးမှုမရှိသော တရုတ်လူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်းများဖြင့် နေထိုင်ကြပြီး လူမျိုးစုများသည် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများစွာကို ကြုံတွေ့ခဲ့ကြသော်လည်း အခြားလူနည်းစုများသည် အခြားသူများကဲ့သို့ တူညီသောဆက်ဆံမှု အနည်းနှင့်အများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

ArnoldPlaton မှ၊ .svg မှ ဤမြေပုံပေါ်တွင် အခြေခံ၍ (UTexas မှ Public Domain “University of Texas Libraries of Courtesy, The University of Texas at Austin”) – ကိုယ်ပိုင်အလုပ်၊ Public Domain၊ https://commons.wikimedia.org/ w/index.php?curid=18524891

၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ထိုင်းနိူင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာသည်။

၁၉ ရာစုအထိ အစိုးရက ထိုင်းနှင့် လာအိုတို့သည် တူညီသောလူမျိုးမဟုတ်ကြောင်း ဥရောပတိုက်သားများထံ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ 'လာအိုတွေက ထိုင်းကျွန်တွေပဲ' လို့ မွန်ကွတ်က ပြောတယ်။ Siam သည် ၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် လက်အောက်ခံနိုင်ငံများစွာရှိသော မဟာအင်ပါယာကြီးဖြစ်သည်ဟူသောအချက်ကို ထိုင်းဘုရင်က မလျှို့ဝှက်ထားသော်လည်း Siam ကိုယ်တိုင်က အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင် (Chaophraya မြစ်ချိုင့်) ထက် များစွာမပိုပေ။ Lanna ကဲ့သို့သော ကျော်လွန်သော နယ်မြေများသည် (လွတ်လပ်စွာ) အမှီအခိုကင်းသော၊ လက်တက်များ၊ တိုင်းနိုင်ငံများနှင့် မြို့ပြနိုင်ငံများ ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ရုပ်ပုံလွှာ စတင်ပြောင်းလဲလာကာ လူမျိုးရေး/လူမျိုးရေးသည် ယခုအခါ ဆူးပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် မြင်လာရသည်။ ဘန်ကောက်တွင် အကြွေးတင်နေသည့် နယ်မြေများကို အနောက်အင်အားကြီးများက တောင်းဆိုလာမည်ကို စိုးရိမ်မှုများ ကြီးထွားလာသည်။ ချူလာလောင်ကွန်း (Rama V၊ 1868-1910) လက်ထက်တွင် နယ်မြေများကို ဗန်ကောက်မှ စတင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ လန်နာအင်ပါယာသည် ၁၈၇၇ ခုနှစ်တွင် ဘန်ကောက်မှ ဒုဗိုလ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရပြီး ၁၈၉၂ ခုနှစ်တွင် လုံးလုံးလျားလျား သိမ်းပိုက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ချင်းမိုင်ဘုရင်၏ ပထမဆုံး ကော်မရှင်နာကို ခန့်အပ်သောအခါ ဘုရင် ချူလာလောင်ကွန်းက “အနောက်တိုင်းသားနှင့် လာအိုတစ်ဦးနှင့် စကားပြောသည့်အခါ အနောက်တိုင်းသားများမှာ 'သူတို့' ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိထားရမည်၊ ပြီးတော့ လာအိုက ထိုင်းပါ။ ဒါပေမဲ့ လာအိုနဲ့ ထိုင်းစကားပြောရင် လာအိုက 'သူတို့' နဲ့ ထိုင်းက 'ငါ' ဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပြောရမယ်။

နှစ်အနည်းငယ်ကြာသောအခါ ဘုရင်သည် ထိုင်းနှင့်လာအိုကို နားလည်မှုအသစ်တစ်ခုရလာသည်။ ထိုင်းနှင့် လာအိုတို့သည် တူညီသော 'Chaat' (လူမျိုး) ဖြစ်သည်၊ တူညီသော ဘာသာစကားနှင့် တူညီသောနိုင်ငံကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း လာအိုပြည်နယ်ရှိ ကော်မရှင်နာများအား အကြံပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရင်သည် ဥပမာအားဖြင့် ပြင်သစ်တို့အား ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အချက်ပြလိုက်သည်- Phuthai, Lao, Lao Phuan နှင့် တရုတ်လူမျိုးများသည် ဘန်ကောက်၏ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။ 'Chaat Thai' (ชาติไทย) ဟူသောအသုံးအနှုန်းကို 'ထိုင်းလူမျိုး' ကိုရည်ညွှန်းရန် ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းအထိ မရောက်သေးပေ။

မင်းသား Damrong သည် Châat Thai ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ယခင်က 'Chaat' (မွေးဖွားခြင်း) ဟူသော ဝေါဟာရသည် မွေးဖွားချိန်တွင် တစ်စုံတစ်ဦး၏ စရိုက်လက္ခဏာများကိုသာ ရည်ညွှန်းပြီး ထိုင်းမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားများကြားတွင် ဆူပူအုံကြွမှု ဖြစ်စေမည်မဟုတ်ကြောင်း ဘုရင်ချူလာလောင်ကွန်းအား မျှဝေခဲ့သည်။ အစိုးရသည် လူနည်းစုများကို 'ထိုင်း' အဖြစ် ပြောင်းလဲရာတွင် မအောင်မြင်သေးပါ။ ဘန်ကောက်မှ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု (ပြည်တွင်းကိုလိုနီပြုခြင်း) ကို ဆန့်ကျင်သည့် နယ်မြေနှင့် လူမျိုးစုပုံစံများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော ချူလာလောင်ကွန်းတောင်မှ တောင်၊ မြောက်နှင့် အရှေ့မြောက်ရှိ သောင်းကျန်းသူများ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အတွက် စာနာမှုအချို့ကို ပြသခဲ့သည်- 'ကျွန်တော်တို့ ဒီပြည်နယ်တွေကို ငါတို့ပိုင်တယ်လို့ ယူဆပေမယ့် အဲဒါတော့ မဟုတ်ဘူး၊ မလေးနှင့်လာအိုတို့က ပြည်နယ်များကို ၎င်းတို့ပိုင်အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်မှာ အမှန်ပင်။

အရင်းအမြစ်- Wikipedia

ဘန်ကောက်မှ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု

အုပ်ချုပ်ရေး၏ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု နှင့် အမျိုးသား နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ခြင်းဆီသို့ ဦးတည်သွားသော လမ်းကြောင်းကြောင့် ထိုင်း-မြန်မာ ပေါင်းစည်းခြင်း သည် ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဝဇီရာဝုဒ်၏ အဆိုအရ တိုင်းရင်းသား လူနည်းစု လယ်သမားများသည် 'ယဉ်ပါးခြင်း' နှင့် 'အိမ်ဖော်' ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ 1900 ခုနှစ်တွင် လူများစွာနေထိုင်ခဲ့သည့် မတူကွဲပြားသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ပုံသဏ္ဍာန်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ဘန်ကောက်ရှိ အထက်တန်းလွှာများသည် မျက်မှောက်ခေတ် ထိုင်းမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်သူများကို 'လာအို' ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။

သို့သော် လာအိုသည် အရွယ်အစား ကြီးမားပြီး အများစုမှာပင် ဖြစ်နိုင်သည် (ထို့ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အမည်မှာ အမှန်တကယ် မှန်ပါသလား၊ ထိုင်းသည် အကြီးဆုံး နိုင်ငံသား မဟုတ်ပါကလား။) အသစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်တဲ့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနကို ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ Prince Damrong လက်ထက်မှာ လာအိုတွေဟာ တကယ်တော့ ထိုင်းအစိုးရရဲ့ မူဝါဒရဲ့ တရားဝင်အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ လူအားလုံးကို ထိုင်းဖြစ်အောင်လုပ်ပြီး လာအို သို့မဟုတ် မလေးရှားကို တံဆိပ်မကပ်တော့ဘဲ လက်အောက်ခံနှင့် လက်အောက်ခံပြည်နယ်များအဆုံးသတ်ရေးအတွက် ဟောပြောခဲ့သည်။ အားလုံးက နားလည်မှုလွဲသွားသလိုပဲ၊ လာအိုက ထိုင်းစကားကို ထူးဆန်းစွာပြောတတ်တဲ့အတွက် ဘန်ကောက်က လူတွေက လာအိုလို့ မြင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုတော့ ထိုင်းတွေ လာအို မဟုတ်ဘူးဆိုတာ အများသိလာပြီ။ မင်းသား၏ အဆိုအရ၊ လာအို၊ ရှမ်း၊ လူး စသည့် လူမျိုးများ အများအပြားရှိကြပြီး ၎င်းတို့ကို ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် အမည်အမျိုးမျိုးပေးခဲ့ကြသော်လည်း အမှန်မှာ ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်ပါသည်။ ၎င်းတို့အားလုံးသည် ထိုင်းမျိုးနွယ်ဝင်များဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား ထိုင်းလူမျိုးဟု တရားဝင်ထုတ်ပြန်ချက်များအရ သိရသည်။

၁၉၀၄ ခုနှစ် ပထမအကြိမ် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုတွင် အစိုးရက လာအိုအား ထိုင်းလူမျိုးအဖြစ် ရှုမြင်သင့်ပြီး Siam သည် 'ထိုင်းလူမျိုး ၈၅% ရှိသည့် တစ်ဉီးတည်းသော လူမျိုးစုများသော နိုင်ငံဖြစ်သည်' ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ ကိုလိုနီအာဏာရှင်များသည် လာအိုအမှတ်အသားကို ဖျောက်ဖျက်ခြင်းဖြင့် ဘန်ကောက်ကို ဆန့်ကျင်ဘက်ပြု၍ မရနိုင်ပေ။ သို့သော် လာအိုကို သီးခြားလူတန်းစားအဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့မည်ဆိုလျှင် ထိုင်းလူမျိုးများသည် ကျင့်ဝတ်အရ ကွဲပြားသော လူများစုကို ဖွဲ့စည်းနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ၁၉၁၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုတွင် နေထိုင်သူများသည် ၎င်းတို့သည် လာအိုဖြစ်ကြောင်း ရိုးရိုးရှင်းရှင်း မပြောနိုင်သော်လည်း “ထိုင်းလူမျိုး” များဖြစ်သည်။ Prince Damrong သည် လာအိုပြည်နယ်များကို အမည်ပြောင်းခဲ့ပြီး လာအိုဒေသတစ်ခုလုံးကို 'Isaan' သို့မဟုတ် 'အရှေ့မြောက်' ဟူ၍ တံဆိပ်နှိပ်ခဲ့သည်။

၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ဘုရင် ချူလာလောင်ကွန်းက ယခင် လန်နားနိုင်ငံ၌ ပညာရေးမူဝါဒကို ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး 'ဆန္ဒမှာ ထိုင်းတို့နှင့် ပေါင်းစည်းခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးကို လာအိုက နားလည်စေလိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပညာရေးတာဝန်ရှိသူများသည် လာအိုကို ထိုင်းထက် ယုတ်ညံ့သည်ဟု ရှုတ်ချခြင်းမပြုသင့်ပေ။ ထိုင်းအစိုးရ အရာရှိတွေနဲ့ သာမန်ပြည်သူတွေ တသားတည်းဖြစ်ဖို့ နည်းလမ်းရှာရမယ်။ လာအိုက ကောင်းရင် ထိုင်းလိုပဲ ဆုချီးမြှင့်မယ်။

သို့သော်လည်း ဤစည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်နှင့် မျိုးချစ်ရုပ်ပုံများကို ချမှတ်ခြင်းသည် အမြဲတမ်း ချောမွေ့စွာ လည်ပတ်နေခြင်းမဟုတ်ပေ။ ဥပမာအားဖြင့် ပါမောက္ခ Andrew Walker ၏ တင်ပြချက်ကို ကြည့်ပါ။

ကိုလည်းကြည့်ပါ- www.thailandblog.nl/background/shan-opstand-noord-thailand/

20 ရာစုတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် တစ်သားတည်းဖြစ်ခဲ့သည်။

၁၉၀၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူပြီးနောက် နှစ်အတော်ကြာတွင် ထိုင်းဘာသာစကား (ထိုင်း အလယ်ပိုင်း၊ လာအို၊ ရှမ်း၊ ဖူထိုင်း စသည်ဖြင့်) ပြောဆိုသူအားလုံးသည် “ထိုင်းနိုင်ငံသားများ” နှင့် “ထိုင်းလူမျိုး” အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခုအခါ ထိုင်းလူမျိုး အများစုကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ကွဲလွဲသော၊ ဒေသဆိုင်ရာ အထောက်အထားများကို ဖိနှိပ်ခဲ့သည်။ သမိုင်းကို ပြန်လည်ရေးသားခဲ့ပြီး တိုင်းသူပြည်သားအားလုံးသည် ယခုအခါ ထိုင်းလူမျိုးများဖြစ်ကြပြီး အမြဲတမ်းဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ နှစ်ဆယ်ရာစုအစတွင် 'ထိုင်း' ဟူသော ဝေါဟာရသည် လူတစ်ဦး၏ လူမှုအဆင့်အတန်းကို ရည်ညွှန်းခြင်းမရှိတော့ဘဲ သူ သို့မဟုတ် သူမ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်သည်။

1912 ပညာရေးအက်ဥပဒေအရ အင်ပါယာတစ်ခွင်ရှိ ဆရာများသည် ၎င်းတို့၏ကျောင်းသားများအား "ထိုင်းလူမျိုးကောင်းတစ်ယောက်လို ပြုမူနေထိုင်ပုံ" ကို သင်ကြားပေးရမည်ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ သမိုင်းကြောင်းနှင့် နိုင်ငံတော်ကို မည်သို့ထိန်းသိမ်းရမည်ကို သင်ကြားပေးရမည်ဖြစ်သည်။ Central Thai မှလွဲ၍ အခြားဘာသာစကားများကို စာသင်ခန်းထဲတွင် ပိတ်ပင်ထားသည်။

၁၉၃၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၄၀ ခုနှစ်များအစောပိုင်းတွင် အာဏာရှင် Field Marshal Phibun Songkraam ၏ အစွန်းရောက် အမျိုးသားရေးဝါဒီ မူဝါဒများအောက်တွင် ထိုင်းလူမျိုးသည် တစ်ဖန်ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ 30 ၌ရှိခဲ့သည်။de ရာစုနှစ်များတွင် 'Chaat Thai' (ชาติไทย), 'Muuang Thai' (แยก), 'Pràthêt Thai' (ประเทศไทย) နှင့် 'Sàyǎam' (สยัม) ဟူသော အသုံးအနှုန်းများကို နိုင်ငံကိုရည်ညွှန်းပြီး နှစ်အတော်ကြာတွင် အပြန်အလှန်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ဤသို့ဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံသည် လူတိုင်းနီးပါးတွင် ထိုင်းလူမျိုး၊ ထိုင်းလူမျိုး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဥပဒေကို လိုက်နာသည့် စည်းလုံးညီညွတ်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

သတင်းရင်းမြစ်:

- ခေတ်သစ် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ Federico Ferrara။ 2015 ။

- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ တရားခွင်တွင် အမှန်တရား၊ David Streckfuss၊ 2010။

- ရာစုနှစ်တစ်ခုရှိ တရားဝင် 'ထိုင်း' အမျိုးသားမော်ဒယ်၏ ဆည်းဆာတွင် 'တိုင်းရင်းသား' ဖတ်ရှုခြင်း - David Streckfuss၊ 2012။

- https://en.wikipedia.org/wiki/Tai_languages

- https://pantip.com/topic/37029889

8 Responses to “Isaaners are Thai not: ဘယ်သူက ထိုင်းလို့ ခေါ်နိုင်မလဲ။ ဒေသဆိုင်ရာအထောက်အထားကို ဖျက်ပစ်ခြင်း”

  1. Rob V ပြောတယ်

    လူမျိုးစုများနှင့် မြေပုံပေါ်တွင် 'ထိုင်း' မည်မျှ သိသိသာသာ ရှိနေသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ မြင်နေရသည်... ဘောပင်ကို လက်ထဲတွင် ကိုင်ထားကာ သမိုင်းကို စာသားအတိုင်း ခြစ်မိခဲ့သည်။ 19 ရာစု၏နောက်ဆုံးနှစ်အနည်းငယ်တွင် အရှေ့မြောက်ဒေသသည် မွန်သွန်လာအို (Monthon Lao Kao) ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်- ဘန်ကောက်လက်အောက်တွင် ကျရောက်ခဲ့သော လာအိုပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း မင်းသား Damrong သည် 'Monthon tawan tok chiang nuea' (Monthon tawan tok chiang nuea)) - အရှေ့မြောက်ပြည်နယ် (များ) မှ ဤနေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ သိပ်မကြာခင် (၁၉၀၀) လောက်မှာ သူတို့ဟာ အရှေ့မြောက်လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ အရှေ့မြောက် ( ม่อนอีสาน ) နဲ့ ပေါ်လာတယ်။

    ထိုအချိန်က ပရာချွန်မ် ဖုန်ဆော်ဒန် ( ประชุม พงศวร ) တွင်လည်း သမိုင်းကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ အစောပိုင်းဗားရှင်းတွင် လာအိုကို ရည်ညွှန်းဆဲဖြစ်သော်လည်း Prince Damrong အောက်တွင် ၎င်းကို ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး ၎င်းကို အသစ်ထုတ်ဝေရန်အတွက် 'ထိုင်း' ဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ယင်းသည် တစ်ခါတစ်ရံ ကောက်ကျစ်သော စာသားများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

    A မှ B သို့ပြောင်းသည့် ဥပမာ
    1A- ဒေသရှိ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ (ခွန်ပူမန်) သည် လာအို၊
    ခမာ (ခမိန်) နှင့် ဆွား (Suai) ၊ လူမျိုး (ချက်တ်) နှင့် [ထို့ပြင်] အခြားလူမျိုးများလည်း ရှိသေးသည်။
    ထိုင်း၊ Farang [အနောက်တိုင်းသားများ]၊ ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာ၊
    Tongsu နှင့် တရုတ်တို့သည် အရေအတွက် အများအပြားဖြင့် ကုန်သွယ်မှုပြုရန် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။
    คนพื้นเมืองชาติ , ลาว , เขมร , ส่วย , แลมีชนชาวประเทศอื่นคือไทย , ฝรั่ง , ญวน , พม่า , ทองซู ,
    တရုတ်၊ ဝင်းဒိုး
    1B- ဌာနေတိုင်းရင်းသားများသည် အခြေခံအားဖြင့် ထိုင်းလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ထိုင်းတွေအပြင်၊
    ခမာ၊ ဆွာ၊ လဝ၊ ၁၆ နှင့် အခြားနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဖာရန်၊
    ဗီယက်နမ်၊ ဗမာ၊ တွန်ရှူး နှင့် တရုတ်တို့ အခြေချနေထိုင်ကြသော်လည်း အရေအတွက် မများပေ။
    အချက်အလက်များပိုမိုသိရှိရန်၊
    ญวน,พม่า,ตองซู,จีน, เข้าไปอยู่บ้าง เหนียวมากะนัก

    2A: “လာအိုလူမျိုး (chon chat lao) မှာရှိတုန်းက
    မြောက်ဘက်တွင် နိုင်ငံ(ပရတ်)၊.." งเหนือ)၊
    2B: “ထိုင်းလူမျိုး (chon chat thai) တုန်းက ဖြစ်ခဲ့ဖူးတယ်။
    မြောက်ဘက်တွင် တိုင်းပြည်။”

    တော်လှန်ပုန်ကန်မှုအကြောင်း (လာအိုသူပုန်များ ထိုင်းသူပုန်များဖြစ်လာမည်လား??):
    3A: အဲဒီတုန်းက လာအိုနဲ့ ခမာမိသားစုတွေဖက်က၊
    Chao Pasak (Yo) ၏ အမိန့်ဖြင့် ဝိုင်းပြီး မြို့ထဲတွင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။
    ဘန်ကောက်စစ်တပ်က ထိုးစစ်ဆင်နေတယ်ဆိုတဲ့သတင်းကို Champasak က...
    ဝက်နှစ်၊ ၁၁၈၉ ခုနှစ် (အေဒီ ၁၈၂၇) တွင် လာအိုနှင့် ခမာ၊
    Champasak မြို့ကို မီးတင်ရှို့ရာမှာ မိသားစုအားလုံး ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။
    ( ) โย่ ) ให้ไปส่งยังเมืองจำปาศักดิ์นั้ สรุปข่าว
    ว่ากองทัพออกนอกเหนือ... ปีกุนนพศก จุลศ More information
    အချက်အလက်ပို
    3B : အဲဒီတုန်းက ထိုင်းနဲ့ ခမာမိသားစုတွေဖက်က၊
    Chao Champasak (Yo) ၏ အမိန့်ဖြင့် စုစည်းပြီး မြို့ထဲတွင် နေခဲ့သည်။
    ဘန်ကောက်စစ်တပ်က ထိုးစစ်ဆင်နေတယ်ဆိုတဲ့သတင်းကို Champasak ရဲ့...
    ဝက်နှစ်၊ ၁၁၈၉ ခုနှစ် (အေဒီ ၁၈၂၇) တွင် ထိုမိသားစုများ အားလုံးပူးပေါင်း
    Champasak မြို့ကို မီးတင်ရှို့ခဲ့ပါတယ်။
    ပိုမိုသိရှိလိုပါက ดิ (โย่) ให้ส่งไปยังเมืองจำปาศักดิ์ More
    သတင်း กองทัพกรุงยกขึ้น จบ ... More information
    จาปาศักดิ์ลุกลาม…

    ဤနည်းဖြင့် ထိုင်း 'တိုင်းရင်းသား' အဖွဲ့များ နိုင်ငံကို လွှမ်းမိုးထားသည့် လမ်းတစ်ဝက်တွင် ကျွန်ုပ်တို့မြင်နေရသည့်အတိုင်း မြေပုံတစ်ခုနှင့် သင် အဆုံးသတ်မည်ဖြစ်သည်။ တိုင်းပြည်ဟာ လက်တွေ့မှာ အလွန်ကွဲပြားတာကို မမြင်နိုင်တော့ဘူး။

    သတင်းရင်းမြစ်:
    - "Isan" သမိုင်း၏တီထွင်မှု (Akiko Iijima)
    - https://en.wikipedia.org/wiki/Monthon

  2. ရိုရီ ပြောတယ်

    ဇာတ်လမ်းကောင်းတယ်။ ကျွန်တော့်ဇနီးက Uttaradit ကပါ။ သူကိုယ်တိုင်က ထိုင်းလူမျိုးဟု ဆိုသော်လည်း လာအိုစကားပြောတတ်၊ ဒီမှာ လူတော်တော်များများ ကြိုက်တယ်။ ကျွန်ုပ်၏ ၇၈ နှစ်ရှိ ယောက္ခမ အပါအဝင် တကယ့်အသက်ကြီးသူများပင် လာအိုစကားပြောတတ်ကြသည်။
    အထူးသဖြင့် ဈာပနပွဲတွေမှာ မတော်တဆ ထိတွေ့မှုရှိတဲ့ နယ်စပ်တစ်ဖက်မှာ နေထိုင်တဲ့ “ဝေးကွာ” မိသားစုတွေတောင် ရှိကြပါတယ်။
    “သက်ကြီး” မိသားစုအားလုံးသည် လာအိုနယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် နေထိုင်ကြသည်။
    ချင်းရိုင်၊ ဖေါအို၊ နန်စသည်ဖြင့် Ubon Ratchatani အထိ

    ဒီနေရာမှာ ရှင်းပြချက်တစ်ခုရှာရတာ ဝမ်းသာပါတယ်။

  3. Tino Kuis ပြောတယ်

    ဆောင်းပါးကောင်း၊ Rob V. ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကြုံတွေ့နေရဆဲ ပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြသည်။

    ပထမကတ်တွင် အစိမ်းဖျော့ဖျော့ဖြင့် 'Tai Lue' ဟုပြောသည်။ ၎င်းတို့ကို 'Dai' ဟုခေါ်သော တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် လာအိုမြောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ နေထိုင်ရာများကို ပြသထားသည်။ သို့သော် ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းရှိ Thai Lue ၏ လူနေအိမ်အမြောက်အများကို လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၁၀၀ မှ ၁၅၀ အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများတွင် မပြသပါ။

    ကျွန်တော့်သားက ထိုင်းလူ တစ်ဝက်ပါ။ သူ့အမေက သူ့ရဲ့ပထမဆုံးအထောက်အထားက 'Thai Lue' ဖြစ်ပြီးတော့ 'Thai' လို့ အမြဲပြောတယ်။ ဒါက Isaners တော်တော်များများနဲ့လည်း သက်ဆိုင်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

  4. ပြောင်းလဲမှု ပြောတယ်

    ဤနေရာတွင် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးသည်မှာ ရာစုနှစ်များတစ်လျှောက် လူမျိုးစုများအကြား (အထူးသဖြင့် ဤနေရာတွင် ဖော်ပြရုံသာရှိသော ခမာနှင့် ဗမာလူမျိုးများ) အကြား “နယ်နိမိတ်များ” သည် သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့အပြင်၊ နောက်တစ်မျိုးကို တစ်ဖန် အောင်နိုင်ပြီးနောက် တိုင်းနိုင်ငံများနှင့် ရောနှောမှု အားကောင်းခဲ့သည်။
    TH-KH (= ကမ္ဘောဒီးယား) နယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် အများစုမှာ ခမာဘာသာစကားကို ပြောဆိုနေကြဆဲဖြစ်ပြီး တိကျသော မနုဿဗေဒလေ့လာမှုများက သာမန်ခမာဝိသေသလက္ခဏာများကို ပိုမိုဖော်ပြသည်။
    ထို့အပြင်- ဤနေရာတွင် NL နှင့် d'n BEls တွင် သေချာပေါက် - နှစ်များတစ်လျှောက် အလားတူဖြစ်ရပ်မျိုး ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ဒတ်ခ်ျသည် လူတိုင်းအတွက် စံဘာသာစကားဖြစ်လာပြီး Frisian၊ Twents၊ Drents၊ Limburgs စသည်တို့ကို ဘေးဖယ်ထားခဲ့သည်။ EN BE သည် နှစ် 200 ပင်မတည်ရှိပါ။

    • Rob V ပြောတယ်

      နောက်အပိုင်းတွင် နယ်နိမိတ်များ သို့မဟုတ် ယင်း၏ ကင်းမဲ့ခြင်းအကြောင်း ပြောပြပါမည်။ မြို့ပြ (မြို့၊ မြို) တွင် ဘုရင် သို့မဟုတ် မှူးမတ်များ ပါရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် မွမ်မြို့အနီးတစ်ဝိုက် ဧရိယာကို ချက်ချင်းထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး အခြားလူနေထိုင်ရာဒေသများ (အဓိကအားဖြင့် ကျွန်ခံရန်) နှင့်/သို့မဟုတ် အခြားမြို့များဖြစ်လာစေရန် ရံဖန်ရံခါ တောတောင်များအတွင်းသို့ စူးစမ်းလေ့လာမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အချို့က အထက်တန်းစား ၁ ဦးထက်ပို၍ အကြွေးတင်ကြသည်။ ၁၉ ရာစုအထိ တိကျပြတ်သားသော နယ်နိမိတ်မရှိခဲ့ပါ။ လွှမ်းမိုးမှုအောက်ရှိ နယ်မြေတစ်ခုဟု ယူဆသော မွမ်အများအပြားသည် ဧရိယာ ထပ်နေမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။ ဤလုယက်စီးနင်းမှုများ၊ စစ်ပွဲများနှင့် ဒုက္ခသည်များသည် လူများကို ဤနေရာတွင် အဆုံးသတ်စေသည်ဟု မပြောဘဲနေပါသည်။ Siam ကိုယ်တိုင်က အဓိက လုယူသူနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ခဲ့သည်။ မလေးရှားမှ တရုတ်အထိ အရှေ့တောင်အာရှဒေသအားလုံးနီးပါးကို 'ထိုင်း' ဟု ဖော်ပြသည့် နာမည်ဆိုးမြေပုံသည် ရယ်စရာကောင်းသော ဝါဒဖြန့်မှုဖြစ်သည်။ Thongchai Winichakul သည် ၎င်း၏ စာအုပ် 'Siam mapped' တွင် ဤအရာအားလုံးကို ကောင်းစွာ ရှင်းပြထားသည်။ အဲဒီစာအုပ်ကို အခြေခံပြီး တစ်ခုခုရေးမယ် ၊ ဒါပေမယ့် ခဏအတွင်းမှာ အဆင်သင့်ဖြစ်မှာ မဟုတ်ဘူး။ အချို့သော ထိုင်းလူမျိုးများသည် ပျောက်ဆုံး/သိမ်းယူထားသော နယ်မြေကြောင့် မိကျောင်းကြီးမျက်ရည်ကျကာ လူမျိုးနှင့်မလိုက်ဖက်ပါက လူများကြားတွင် ကွဲပြားကွဲပြားမှုကို ငြင်းဆိုနေကြသော်လည်း (ဒါမှမဟုတ် ၎င်းတို့နှင့် ကိုက်ညီပါက ကမ္ဘာ့အရပ်ရပ်မှ ထိုင်းလူမျိုးများအား ထိုင်းသစ္စာဖောက်များဟု စွပ်စွဲကြသည်)၊ .

      ဒါပေမယ့် မင်းရဲ့ အကြံပြုချက်အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ တစ်ဖန်၊ ဤအရာသည် အကျဉ်းချုပ်မျှသာဖြစ်သော်လည်း အချို့သောကဏ္ဍများကို လွတ်လပ်စွာ အသေးစိတ်ရှင်းပြရန် ခံစားရပါသည်။

    • ပေါလ် ပြောတယ်

      Change ရေးထားသည်ကို သရုပ်ဖော်ရန်၊ ဒီနှစ်အစောပိုင်းက ကျွန်တော့်အဖော်ရဲ့ အဖွားဆုံးသွားတယ်။ သူမသည် အသက် ရှစ်ဆယ်ကျော်အရွယ်တွင် ဘူရမ်မြို့နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနယ်စပ်ကြားရှိ ရွာတစ်ရွာတွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။ ဤအဖွားသည် ခမာစကားသာပြောတတ်ပြီး ရှားရှားပါးပါးမြို့သို့သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်းမှလွဲ၍ ထိုဒေသကို ဘယ်သောအခါမှ မထွက်ခွာခဲ့ပါ။ ၁၉၉၁ မှာမွေးတဲ့ ကျွန်တော့်ရဲ့လက်တွဲဖော်က မူလတန်းကျောင်းမှာ ခမာဘာသာစကားနဲ့ ပညာသင်ကြားခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်းဘာသာစကားသည် Buriram ရှိ အလယ်တန်းကျောင်းနှင့် ဘန်ကောက်ရှိ အထက်တန်းကျောင်းတို့တွင် သင်ကြားပို့ချသော ဘာသာစကားဖြစ်သည်။
      သေဆုံးသွားသော အိပ်ရာပေါ်တွင် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ခမာဘာသာစကားဖြင့် အဘိုးဖြစ်သူအား နှုတ်ဆက်ရန် ကြိုးစားခဲ့ရာတွင် သူသည် ခမာဘာသာစကားကို အမှန်တကယ် တတ်မြောက်ကျွမ်းကျင်ခြင်းမရှိတော့ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရပြီး ၎င်းကို ကောင်းစွာနားလည်ကြောင်း ပြောဆိုနေဆဲဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားမှာ သင်ယူခဲ့ရတဲ့ ခမာစကားအနည်းငယ်ကို သူနဲ့စကားပြောတဲ့အခါ သူက သိပ်နားမလည်ဘူး။ ဤအချက်မှ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ခမာပြောသော ဘူရီရမ်တွင် ခမာပြောသော စကားနှင့် သိသိသာသာ ကွာခြားသည်ကို ကျွန်တော် နားလည်ပါသည်။

      • ပေါလ် ပြောတယ်

        Punchline ကို မေ့နေတုန်းပဲ၊ ဒီအဖွားက ခမာပဲပြောတတ်ပြီး ထိုင်းဘာသာစကားကို တစ်ခါမှ မသင်ဖူးဘူး။

  5. Jos ပြောတယ်

    ထူးဆန်းသည်မှာ ထိုင်းလူနည်းစု လူနည်းစုများကို မည်သည့်နေရာတွင်မျှ ဖော်ပြခြင်း မရှိဘဲ မဏိလူမျိုးများကဲ့သို့ လူမျိုးဖြစ်သည်။


မှတ်ချက်တစ်ခုချန်ထားပါ

Thailandblog.nl သည် cookies ကိုအသုံးပြုသည်။

ကျွန်ုပ်တို့၏ဝဘ်ဆိုဒ်သည် cookies များကြောင့် အကောင်းဆုံးအလုပ်လုပ်ပါသည်။ ဤနည်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် သင့်ဆက်တင်များကို မှတ်သားနိုင်ပြီး သင့်အား ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ကမ်းလှမ်းချက်တစ်ခု ပြုလုပ်ကာ ဝဘ်ဆိုက်၏ အရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန် ကျွန်ုပ်တို့အား ကူညီပေးပါသည်။ ဆက်ဖတ်ရန်

ဟုတ်ကဲ့ ဆိုဒ်ကောင်းတစ်ခုလိုချင်ပါတယ်။