Jiyana mîna Buddha li Taylandê, beşa 3

Jina bi karmendan re

Di vê beşê de agahî li ser gelê Îsaan, sûc û gendeliyê.

Nifûsa

Nifûsa li Ubon bi gelemperî zehf dostane ye û bê guman (hîn) ji farangan hez nekirine. Ev dibe ku ji ber ku li vir hema hema tu tûrîstên ku cenawir in tune ne, wekî ku carinan li Pattaya wusa ye. Karbidestên vir jî bi gelemperî dost û alîkar in.

Ji bo ku ez hinekî li ser nifûsê kûr bibim, ez ê jiyana sê jinan vebêjim da ku diyar bikim ku cûdahiyên şert û mercên jiyanê û derfetên ku hûn bi dest dixin jî di nav parêzgehekê de mezin in. Her sê jin temenê wan di navbera 40 û tenê 50 salî de ne û her sê jî du keçên wan ên 20-30 salî hene.

Jina yekem keça xezûrê min ê mezin e û li bajarê Ubonê dijî. Ew hîna jî bi bavê keçên xwe re zewicî ye û karekî wê yê domdar wekî rêveber heye. Ji ber ku ew dixwaze keçên xwe di jiyanê de destpêkek baş bide, ew hewl dide ku bi her awayî pereyên zêde qezenc bike da ku vê yekê pêk bîne. Û ew bi serket, bi hîndekarî û xwendina li zanîngehên li Chiang Mai û Phrae. Herdu keçan xwendina xwe ya fîzyoterapiyê qedandine û niha kar dîtine. Ew jî bi Englishngilîzî baş diaxivin. Ya herî mezin hevalekî xwe yê domdar, bijîjk heye, lê ya herî biçûk hîn tune, tevî ku ew jî jinek ciwanek pir balkêş e. Bê guman hîn zarok tune.

Jina duyem bi hevjîna min re kar dike lê zeviyek birinc li nêzîkî çemê Mun heye û ji ber vê yekê salê du berên wî hene û ji ber vê yekê ne girêdayî beşê herî xizan ê xelkê ye. Lêbelê, dahata malbatê têra du keçên xwe nedikir ku perwerdeyek baş peyda bike - tevî ku hîn bi bavê keçên xwe re zewicî ye - ji ber vê yekê ew her roj dema ku hewcedariya wê li zeviya birincê bi jina min re nebe, dixebite. Herdu keç niha ji Zanîngeha herêmî ya Rajabhat mezûn bûne. Ew her du jî niha wek mamosteyên dibistana seretayî dixebitin. Mixabin, ew bi îngilîzî bi zor diaxivin ji ber ku xwendina bingehîn li gundan bi gelemperî pir tişt ji xwestinê dihêle û dersên zêde nayên dayîn. Yê herî mezin bi zilamekî ku karekî domdar heye re zewicî ye û du zarokên wî hene. Ya herî biçûk hîna jî xwedan hevalek domdar nîn e, tevî ku ew jî ji navînî de balkêş e. Ew ê daxwazên mezin ji hevalbendek paşerojê re bike, ku dijwar e ku li gundek cotkariyek weha were dîtin.

Jina sêyem jî li cihekî di nav daristanekê de ji gundekî dûr dijî û ancax bi rêya daristanî ya 5 km dikare were gihîştinê. Ji ber axê feqîr û kêmbûna avê, daristan hîn nebûye nêçîra çandiniyê û ji ber vê yekê jî tam bêdestûr e, ev tê wê wateyê ku ew û hevjînên wê dikarin jiyana xwe ya kêm wekî nêçîrvan temam bikin. Di nêçîrê de, divê mirov yekser nefikire çekan, lê bêtir li katapult (çûk, mişk), zozanên bi çengelê (masî), darên bi lûf (pişk), darên bi torê (kurmikên mêşên sor) û şoval (kolandina çiqilan); beq bi destan tên girtin. Zeviya wê ya birincê tenê ji bo bikaranîna wan têra xwe dide û hin sebze, çêlek û mirîşkên wan jî hene. Bavê jinikê alkolîk bû û ji ber ketina alkolê jiyana xwe ji dest da. Ji ber vê yekê ew ji bo wê hebûnek feqîr bû ji ber ku dijwar bû ku pereyên zêde bi dest bixe û, mînakî, destpêkirina xwaringehekê bi seyrûseferek hindik a li dorhêla nêzîk re ne maqûl bû. Du keçên wê û ji sê bavên kurekî jî hebûn û ev bi serê xwe nabe pirsgirêk, lê ji bo wê û zarokan e.

Sedema ku wan zilaman dev ji wê û zarokan berdidin, bêguman kêmbûna pereyan bû û ew jî ji ber nebûna avakirina jiyaneke minasib li wir bû. Naha ku ew ji bo jina min dixebite, pirsgirêkên herî mezin ên drav qediyan û ew naha bi zilamek pîr re jî têkiliyek zexm heye. Ew zilam jî ji bo jina min dixebitî û xwediyê bextewarê pîkapek wêran e ku hema her sibe bi hev re diçin kar. Hêjayî gotinê ye, ew neçar e ku ji bo peran serî li mêrê xwe yê nû bide, ji ber ku ew hewil dide ku berpirsiyariyên xwe yên li hember zarokên xwe yên mezin bi cih bîne, û ev jî beşeke mezin ji dahata wî dike. Mixabin çareseriya pirsgirêkên wê yên diravî ji bo herdu keçan dereng hat ji ber ku xwendineke wan baş nebû, Îngilîzî nizanin, karekî daîmî nînin, lê jixwe xwedî zarok û mêr in. Di bin şert û mercên ku ew keç lê mezin bûne, divê hûn pir bi israr bin da ku tiştek ji jiyana xwe çêbikin. Xweşbextane, zarokê wê yê biçûk - kurê wê - ewqasî sebir hebû, ji ber ku ew niha perwerde dike ku bibe elektrîk. Sala yekem karîbû bi hevalekî xwe yê ku heman perwerdeyê dişopand siwar bibe, lê sala duyemîn gefa hilweşandinê xwar, ji ber ku heval êdî neçû û kur neçûbû. Lê di betlaneyê de wî li cem jina min dixebitî, lewra berê xwe dabû hinek pere, lê mixabin têra motorsîkletekê nake. Ev bi deynek ji jina min mimkun bû û diya wî jixwe ew daye. Lê wî jî ji ber şert û mercan hema hema nikarîbû xwendina xwe biqedîne.

Ji ber vê yekê di Ubon de cûdahiyên mezin di fersendan de jî hene, lê piraniya dayik û, hindiktir, bav her tiştî dikin da ku pêşerojek baş bidin zarokên xwe. Zewac hevpar in lê bi gelemperî encamên pirsgirêkên diravî ne. Gelek zewacên ku ez nas dikim ji bo jiyanê bi hev re dimînin. Bi ciwanî re zewicandin û zarokbûna zarokan pir caran bi rewşên herêmî ve girêdayî ye.

Di qalibê de sifir avêtin (li gundê me)

dilsoziya zewacê

Weke ku berê jî hat gotin, li beşê feqîr ê Îsan di temenekî biçûk de "zewicandin" lê ew zewac gelek caran dirêj nabin. Lê eger zewac bidome çi? Hingê hê jî çend variant hene. Wek mînak, ez jinekê nas dikim – ev nêzî 20 sal in zewicî ye – jina wan heta ku li malê çênebe, bi razîbûna mêrê wan dixapîne. Dineke din mixabin lîstikvanekî futbolê yê tîma me ku piştî kuştina hevjîna xwe xwe kuşt. Sedem: xapandina jina. Ev bê guman ji bo Taylandê jî tundî ne. Ez nimûneyên mia nois nizanim, lê ew bê guman veşartî ye. Ez mînaka zewaca rehet dizanim ku mêr ji destpêkê ve têkiliyek duyemîn hebû - dibe ku bi zanîna jina xwe re - ku tenê piştî gelek salan ji cîhana derve re hate zanîn. Jina qanûnî paşê ji razîbûna xwe poşman bû, lê tiştên ku hatine kirin nayên guhertin. Ez difikirim ku hîn jî bi gelemperî gelemperî ye ku hevjîn di heman çîna civakî de were gerandin, di encamê de gelek kes nezewicî dimînin an dereng dizewicin.

Bêhne

Bifikirim ku bîhnfirehî taybetmendiyek tîpîk a Isaaner e. Hûn wê di seyrûseferê de dibînin ku kes hêrs nabe, heke, mînakî, pêşanî bi neheqî were girtin. Ne hingiv, ne rûyên hov, bi hêrs û ne jî tiliya navîn. Û heger hûn carekê maskeya rûyê xwe nekin, tu kes aciz nabe.

Ez carekê bi sê jinên ciwan ên balkêş re çûm salona qeşayê. Ji xeynî farangekê kes bi vê yekê şaş nebû. Wî bi hêrs negot, lê eşkere fikirî ku ecêb e ku pîrek dê tiştek wusa bike. Jina min wê gavê çûbû tuwaletê, ji bo ku xwendevan ji bertekên hêrs nebin.

Mînaka din a tîpîk bersiva redkirina min a derzîlêdana bêhewce bi derziyek ceribandinê ye. Dema ku ez vê yekê li ser Facebookê nîşan didim, hevalên min ên Hollandî tiliya xwe nadin min, lê tenê bertekên hêrsbûyî yên wekî sûcdarkirina ku ez tenê qezenckar im, nadin min. Gava ku ez dûv re ji çavkaniyên pêbawer hejmarên dijwar derdixim ku bi baweriya wan a zexm ya derziya COVID-ê re nakokî ne, ez wê gavê ji mirovên cihêreng bersivên heqaretkar distînim. Lêbelê, ew tu carî bi dijberî dernakeve. Li Taylandê çiqas cûda ye. Çend meh berê hevalek Taylandî bi rêya peyamnêrê min ji min pirsî ka ez hîna derzî bûm. Dibe ku bi mebesta ku ji min re bibe alîkar heke ne wusa be. Min jê re got - bi argumanan - ku vakslêdan ji min re ne hewce ye û ku min li malê ivermectin heye, heke ez hîn jî nîşanan nîşan bidim. Bersiva min ev bû: ivermectin? Ew ji bo heywanan rast e?! Dûv re min wî li ser ivermectin nûve kir û behs kir ku hukûmeta Taylandê jî dê dest bi lêkolînek li ser bandora wê ya li dijî COVID bike. Wekî bersivek ku di tiliya xwe de hatî girtin. Erê, tilikê!

Ez di heman demê de endamê koma LINE ku ji 30 lîstikvanên futbolê pêk tê. Yek ji wan lîstikvanên futbolê destnîşan kir ku ew derziya COVID naxwaze û vîdyoyek bi hin agahdariya zêde lê zêde kir. Tu bersiveke neyînî nehat dayîn. Ne erênî jî.

Bi kevneşopî zengil têne çêkirin

Ziman

Tay li dibistanan tê hîn kirin, lê carinan li malê jî îsa tê axaftin. Isan bi Laosî ve girêdayî ye. Lêbelê, ne her niştecîhên Îshayan bi îsaî diaxivin. Bavê min li Bangkok ji dayik bû lê beşek mezin ji jiyana xwe li Ubonê jiya. Lê dîsa jî bi îsan nedipeyivî. Ne bi jina xwe re, ne bi zarokên xwe re û ne bi mişteriyên xwe re. Ji ber vê yekê 80 sal berê, bêyî ku Îsa biaxive, wî dikaribû bi hêsanî xwe li Ubonê biparêze. Jina min bi diya xwe re bi Îsa re axivî.

Mînakek duyemîn: pismamek bi zewaca jina min li herêma Bangkok ji dayik bû û 30 sal berê hat Ubonê. Ew hîn jî bi îsanî nizane lê jina wî dizane, lê tevî vê yekê jî zarokên wan bi îsan nizanin. Ji ber vê yekê hûn dikarin di Isaan de bi Thai re pir baş biçin; tenê heke hûn dixwazin axaftinên ku di Isaan de têne kirin bişopînin, fêrbûna Isaan jî kêrhatî ye.

Divê ez îtîraf bikim ku ez hîn jî li Thai-yê ne xwedî. Ji bo lêborîna xwe ez dikarim bibêjim ku ez pir kerr im. Lê sedema rast belkî ev e ku ez dikarim bi jina xwe re bi Hollandî biaxivim, ku pir hindik endamên xezûrê bi îngilîzî diaxivin, û ku li deverê hem zanîngeh û hem jî navendek Lêkolînê ya Rice hene ku tê de gelek xebatkarên ku bi Englishngilîzî diaxivin hene (û bê guman ez hinekî tembel im). Lê heke hûn ne ew çend bextewar bin, hûn ê dîsa jî hewl bidin ku Thai-yê xwe bikin. Ew ê bi gelemperî gelek hewldan û dem bigire.

Nebaşî

Piraniya mirovên li vir rastgo ne. Mînakî, min tu carî ceriband ku min li ser kirînek pir hindik drav werdigire. Berevajî vê, min berê jî çend caran ceriband ku min di berdêlê de pir zêde wergirt. Ez tu carî îstismar nakim ji ber ku pereyên ku ne aîdê min in, min kêfxweş nake û ez jî dizanim ku kêmasiyên dravê ji mûçe tê daxistin. Ji bo ku ez mînakek bidim ku ez ê qet ji bîr nekim: Carekê ji min zêdetir pere hewce bû ku ez jê bikişînim û ji ber vê yekê ez bi 100.000 baht çûm banqeyekê. Karmenda bankayê ya jin bi lez û bez sed note jimartin û paşê ew di makîneyeke jimartinê re derbas kirin. 99 nîşan da. Careke din jê re derbas bû. 99. Dû re wê hezar dolar lê zêde kir, di kefenekê de pêça û da min. Dûv re ez çûm otomobîla me da ku kirîn cîhek bidim û jina min jî çû ku demekî tiştek din bikire. Dema ku ez li benda wê bûm, ez li dijî adeta xwe derketim ku pereyan bijmêrim. 101! Dîsa û dîsa jimartin 101. Paşê ez vegeriyam bankê û gava ez hatim wir min yekser dît ku wan bi xwe kêmasiya xwe ava kiriye. Ew nota 1000î bi minetdariyeke mezin hat pêşwazîkirin.

Sûc jî li vir pêk tê, bê guman, lê ew ji Hollandayê cûda ye. Mesela, bi şev nakevin mala we ku pere û tiştên giranbiha bi xwe re bibin. Ger kes li malê nebe, metirsî heye. Û eger xaniyek bi mehan vala bimîne, carinan dikare bi tevahî vala bibe û carinan jî xanî bi qismî hilweşe. Qûrbanî yan jî diziya tund jî li vir hema bêje tune ye. Min bi xwe jî carekê hewldanek ji bo girtina pocketê dît, lê ew li cîhek turîstîk a Viyetnamê bû.

Salên berê ez û jina xwe di otoparka MAKROyê de ber bi erebeya xwe ve diçûn ku tiştek hat ragihandin. Dûv re jina min ji min pirsî ka hêj berîka min heye yan na. Min ji bo bîskekê hest kir û bersiv da ku ez hîn jî heye. Min jê pirsî: "Karbaz çalak in?" Na, jina min got, çenteyek hatiye dîtin. Ez wê demê ewqas dirêj neçûbûm Taylandê, ez lêborînê dixwazim.

Di heman demê de balkêş e ku deriyê ewle li gelek bankan bi hêsanî vekirî ye. Carinan cerdevanek li wir heye, lê ji ber ku qet tiştek naqewime, hişyariya wî her gav ne çêtirîn e. Gelek dikanên zêr jî kêm têne parastin lê ji hêla kamerayan ve têne parastin. Çend diziyên li ser wan dikanan bi gelemperî ji hêla kesayetên bêhêvî ve têne kirin ku diziyê ne amade dikin û pir caran dîsa zû têne girtin.

Lê sûcê şîdetê jî li vir diqewime, helbet, her çend min qet tiştek wusa nedîtiye. Mînakî, li vir keriyên we yên deyn hene ku faîzê distînin, ku tê vê wateyê ku deyn bi gelemperî nayên drav kirin. Carinan dîsa jî bi zora hovane an jî bi tehdîdên wan pereyan distînin; pereyên ku wê hingê helbet divê ji nû ve bi deyn were girtin, lê ew jî nayê dayîn. Du caran min dît ku mirov bi demkî winda dibin da ku ji deyndarên xwe birevin. Yek ji wan bi vê mebestê kete keşîşxaneyê.

Pevçûn diqewimin û bi gelemperî derengê şevê di festîvalên gundan de. Ez bi xwe demek dirêj li ser yek guhê xwe razame, ji ber vê yekê min tu carî ev yek jî nedîtiye.

Wekî farang hûn ê hindik bi sûc re bikin, heya ku bê guman hûn sedema wê nedin. Bi kêmanî ez li vir xwe ewle hîs dikim, her çend em nekarin di rewşa awarte de gazî cîranan bikin. Em bi şev bi serê xwe ne, lê dîsa jî em paceyan vekirî dihêlin.

birincê me dihejandin

Bertîlgirî

Ez înkar nakim ku li vir gendelî heye, lê min bi xwe tu carî ezmûna wê yekê nekiriye, her çend di van salan de ez bi her cure berpirsan re di têkiliyê de bûm. Ez guman dikim ku ew ji ber ku li dora vir tu farang tune ku pereyan davêjin dora xwe. Tiştê ku te bixapîne ev e.

Ger karsaziya we hebe - nemaze heke ew serketî be - hûn belkî di xetereyê de ne.

Carinan diqewime ku ajan ji bo sedemek baş hatine berhev kirin, mebesta min mexdûrên şer ên pevçûnên bi Kamboçyayê re ye. Di bersivê de, kamnan me li ser rêyên çûnûhatinê yên cuda tabela danî ku berhevkirinên wiha li gundê wî nayên xwestin. Û ew alîkarî kir! Lê ger rêyek bê asfaltkirin jî dê tabelaya ku miqdara îhaleyê tê de bê danîn. Ne li her derê Taylandê dê ewqas vekirî be, ez guman dikim.

Lêbelê, carek, dema ku hevalek Taylandî şûşeyek şerab ji min re anî, ez ji ber gendeliyê hatim alîgirê. Ji polîsekî ku ji Laosê dest bi bazirganiya şeraba qaçax kiribû, ji ber ku li ser şûşeyê banderole tune bû, kirî an jî ji wî stend. Ew şerabek fransî bû û bi qasî ku ez ji etîketê bibêjim şerabek pir xweş xuya dikir. Lêbelê, dema ku min hewl da ku şûşê vekim, kork zelûl bû, ku mixabin şerab tirş bû. Xuya ye ku ew şerab ji bo demeke dirêj rast hatibû hilanîn. Ez bawer nakim ku polîsê gendelî ji bazirganiya şeraba tirş dewlemend bûye...

Di beşa paşîn de agahdarî li ser karûbar û xwarina Isan.

Ez bêtir ji te hez dikim.