Çemek dirêj û dirêj riya xwe di nav daristanek xweşik a bi daran re dît. Li her derê giravên bi nebatên geş. Du tîmseh li wir dijiyan, dayikek û kurê wê. "Ez birçî me, bi rastî jî birçî me," Dayika Tîsmêj got. "Xwe ji dil, ji dilê meymûnan re." 'Erê dilê meymûnê. Ez niha jî pir dixwazim.' 'Şiveke xweş bi dilê meymûnên teze. Ew ê xweş be! Lê ez tu meymûnan nabînim Dayika Tîsmer dîsa got.
Boink! Gûzek ji dara nêzîk ket. Meymûnek hilkişiya wê darê! "Dayê," kur bi pistepist got, "Ez di wê darê de meymûnek dibînim. 'Meymûnek xweş di wê dara wê derê de bi dilekî xweş.' "Lê em ê çawa wê bigirin?" "Fikra min heye."
'Birêz Monkey! Birêz Meymûn!' ji çem qêriya kurê tîmseh. “Silav, birêz Tîmsax. Tu li vir çi dikî?' ji meymûnê ku bilindtir hilkişiyaye nav darê pirsî. 'Ez tenê li dora xwe avjeniyê dikim. Em tîmseh hez dikin avjeniyê bikin. Duh ez hatim wê girava piçûk a di nîvê çemê de û hûn dizanin, mûzên herî mezin, gihîştî û şîrîn ên welêt hene. Muzên zer ên mezin ên xweşik. Em tîmseh mûz naxwin. Ma hûn meymûnan ji mûzê hez dikin?'
'Oh, ez ji mûz hez dikim. Ez wê yekê tercîh dikim. Lê ez çawa biçim wê giravê? Ez nikarim avjeniyê bikim.' 'Ev ne pirsgirêk e. Were li ser pişta min rûne ez ê te bibim wir. Tiştekî ku ez îro bikim tune ye, ez tenê li dora xwe avjeniyê dikim. Em herin wê girava mûzê.'
'Ev ji we re pir dilovan e. Ez hez dikim biçim wir.' Meymûn hilkişiya jêr û xwe avêt ser pişta tîmseh. Tîmsax got: "Hîng xwe bigire." Ew hêdî hêdî ber bi wê giravê ve avjenî kir. Meymûn got: "Ez ji vê hez dikim."
Tîmsa birçî dibe...
Lê tîmseh ji nişka ve xwe avêt binê avê. Meymûn xwe baş girtibû lê êdî nedikarî bêhna xwe bigire û nekarî melevaniyê bike. Paşê tîmseh dîsa hat û meymûnek bi kuxik û gazê li pişta wî bû.
'Birêz Tîmsax, tu çima xwe veşartibû? Ma ez nikarim avjeniyê bikim?' “Çimkî birêz Meymûn, ezê dilê te yê xweş bixwim. Dilê meymûn xwarina meya bijare ye. Ev xweş in!' 'Ma tu dixwazî dilê min bixwî? Ger tenê min ew bigota. Dilê min hê jî di dara kelekê de ye.'
'Ma dilê te bi te re nîne?' ' Na, ji ber ku ez naxwazim ew şil bibe. Dilê min li wir sax e. Ger tu dilê min dixwazî, min vegerîne bejê û ez ê ji te re bistînim.' Ji ber vê yekê tîmseh bi avjeniyê vegerî peravê. Meymûn ji ser wî daket û hilkişiya ser darê. 'Aha, erê, dilê min li vir e. Li cihê ku min ew hişt. De were, birêz Tîsmûs, dilê meymûnê min ê delal ji bo te li vir e. Hilkişin jor.'
"Birêz Meymûn, tu dizanî ku tîmseh nikarin hilkişin, rast?" 'Erê, ji bîr kir! Lê ez ê wê pirsgirêkê çareser bikim. Ez ê li lingên te yên pêþî þiþekê girêbidim û em ê te bi hev re rakin.' 'Baş! Belê, baş e.'
Meymûn xwe avêt xwarê û li lingên pêşiyê tîmseh girêda. — Ma tu hazir î birêz Timsax? 'Erê. De em herin. Ez dilê meymûnekê digirim.' Li gel hemû hevalên xwe yên meymûn, wan kişandin û li ser zendê hejandin heta ku tamsa li nîvê darê daleqandî bû. 'Wekî din, meymûn, hê bêtir. Ez bi vî awayî nikarim xwe bigihînim dil. Min bikişîne!'
Lê meymûnan êdî tiştek nekirin û li ser şaxekê rûniştin û bi tamsê dikeniyan. “Na, birêz Tîsmûs, em ê êdî te nekişînin. Tenê li wê derê bizivirin.' Timsa jor nihêrî û serê darê dît. Û gava li jêr mêze kir, dît ku erd û meymûn bi wî dikenin.
'Ez dixwazim biçim xwarê! Niha min berde!' "Em ê tenê te bihêlin ku hûn soz bidin ku hûn careke din dilê me nexwin." "Lê ez ji xwarina dilê meymûnan hez dikim!" 'OK. Bê pirsgirêkê. Tenê li vir li ser wê hêlînê bimeşin. Heft, meh, ji bo me ferq nake.'
'Na, na, ji kerema xwe hinekî bisekine. Baş e, hingê ez soz didim ku careke din dilê meymûnan nexwim.' "Daxe!" Û meymûnan ji nişka ve dest ji zendê berdan. Tîmsax bi lêdanê ket binî. Kevok ket nav avê û bi lez û bez avjenî ber diya xwe kir. 'Dil li ku ne?' wê pirsî. “Dayê, ez ji dilê meymûnan hez nakim. Tenê dûvê mişk an lingên beqê çêkin…'
Çavkanî: Lao Folktales (1995). Werger û sererastkirin Erik Kuijpers.
Ez bi van celeb çîrokan kêfxweş im, Erik. Ew pir dişibin fablên Ewropî ku di heman demê de peyamek exlaqî jî heye.
Tîno çi dibêje. Ez li çîrokên Taylandî yên ku min xwend jî fikirîm. Mînak “şêr û mişk” an jî “darvan û periyê daristanê”. Wergerek:
- Ji
Periyê daristanê û darbirê
(bi rastî: เทพารักษ์, Thee-phaa-rák, ruhê parêzger)
Carekê darbirek hebû ku ji bo firotinê çûbû nav daristanê. Dema ku wî xwe xwar kir ku darek li qiraxa herikeke kûr bibire, ax ji destê wî derket û ket avê. Ji ber vê yekê ew xwe avêt avê û demek dirêj li ax geriya. Lê çiqas lê geriya jî axîna xwe nedît. Li wir, ew li binê darekê xemgîn bû, "Ez nizanim ezê çi bikim."
Periya daristanê, serwerê daristanê, derket û ji pîrê pirsî: "Sedema ku tu li ber avê bi xemgînî rûniştî çi ye?" Pîrê got: “Min axura xwe avêt avê. Ez çiqas bigerim jî nabînim. Û bêyî axîn ez nikarim dar biçim da ku bifiroşim û bi vî awayî debara jiyana xwe bikim.” Periyê daristanê jê re got: "Xem neke, ez ê wê axretê ji te re bibînim." Dûv re wê ket nav avê û bi axînek zêrîn derket holê, "ev axura te ye?" wê pirsî.
Darvan dît ku ew ne axîna wî ye û got "na". Dûv re perîya daristanê dîsa ket nav avê û axînek zîvîn hilda, "Ev e, ne?" Darbirr got, "na." Dûre periya daristanê bi axîna hesinî derket holê. Daristan axîna wî nas kir û got: "Ew axura min e!" Periya daristanê dît ku mêrik rast dibêje û ji ber vê yekê got: "Tu rast û rast î, ji ber vê yekê ez zêr û zîv jî didim te." Û bi wan gotinan periya daristanê dîsa di nav daristanê de winda bû.
-
Çavkanî: Nivîsa Tay û Îngilîzî op http://www.sealang.net/lab/justread –> Perî û darbir