ტაილანდური ნოის დამწერლობის გაქრობა
ამ ბლოგში ჩემს ერთ-ერთ წინა წვლილში მოკლედ განვიხილე ტაილანდური წერილობითი ენის წარმოშობა. როგორც კულტურული მრავალფეროვნების დიდი გულშემატკივარი, მე მიყვარს გადაშენების პირას მყოფი მცირე ენები. ისინი ცოცხალი მემკვიდრეობაა და, შესაბამისად, ძვირფასი. ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც შორეულ წარსულში ავიღე ბასკური, ბრეტონული, ირლანდიური და ოქსიტანური.
თუმცა, სამწუხაროდ, ენების ერთ-ერთი კანონია, რომ ყველანაირი მიზეზის გამო ისინი მუდმივად ემუქრებიან და ქრება. ფილოლოგებმა გამოთვალეს, რომ დღეს მსოფლიოში მოლაპარაკე 7.000 ენიდან 6.000 გაქრება მომავალ საუკუნეში... რა თქმა უნდა, ენების გაქრობა ახალი არაფერია. ენათმეცნიერთა უმეტესობა მას ბუნებრივ პროცესადაც კი აღიქვამს. ყოველივე ამის შემდეგ, ენები ექვემდებარება ცვლილებას და მოსაუბრეები გადადიან სხვა ენის გამოყენებაზე გარკვეულ პირობებში. მაგრამ ხშირ შემთხვევაში, ენები ასევე ქრება კულტურული ბრძოლების, ძალაუფლების არათანაბარი ურთიერთობების ან უბრალოდ ენობრივი შეზღუდვების შედეგად, სადაც პრობლემა ხშირად უფრო ღრმაა, ვიდრე წმინდა ლინგვისტური, მაგრამ ყველაფერი დაკავშირებულია საფრთხის ქვეშ მყოფ თვითშეფასებასთან და იდენტობასთან. თვითგამორკვევისა და კულტურული ტრადიციების გამოხატვის თავისუფლების უარყოფა.
ამ უკანასკნელის კარგი მაგალითი შეიძლება მოიძებნოს ტაილანდში, უფრო კონკრეტულად ისანში, სადაც ტაი ნოი უმრავლესობის წერილობითი ენისთვის უნდა გაქრეს. ტრადიციულად, ისაანში ლაპარაკობდნენ მრავალ ენაზე, როგორიცაა სურინ-ხმერული, ლაოსური, ვიეტნამური და ფუ ტაილანდური, გარდა ტაილანდური. თავდაპირველად ისანში არანაკლებ სამი წერილობითი ენა იყო გამოყენებული. მაგალითად, იყო ქმერი, რომელმაც თავისი კვალი დატოვა ანგკორიდან დღევანდელი ტაილანდის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და რომელიც, რა თქმა უნდა, გამოიყენებოდა ჩვენი ეპოქის მეთოთხმეტე საუკუნემდე. იგი ჩაანაცვლა, როგორც სამწერლო ენა თამმა, რომელიც წარმოიშვა ძველი მონ დამწერლობისგან, რომელიც ფართოდ გავრცელდა ლაოსის სამეფოს ლან ზანგის გაფართოების გამო და ძირითადად გამოიყენებოდა რელიგიური და ფილოსოფიური ტექსტებისთვის. სამოქალაქო, ოფიციალური წერილობითი ენა იყო Thai Noi, რომელიც შეიქმნა თითქმის ერთდროულად, როგორც Tham. ტაი ნოი გახდა ყველაზე ხშირად გამოყენებული დამწერლობა ისაანში მეთექვსმეტე-მეჩვიდმეტე საუკუნიდან. მთავარი განსხვავება ტაილანდურ ენასთან, როგორც წერილობით ენასთან იყო ის, რომ ტაი ნოის არ აქვს ტონალური სიმბოლოები, რომლებიც მიუთითებენ სწორ სიმაღლეზე, რომლითაც სიტყვა უნდა იყოს წარმოთქმული. ისაანის მკითხველები საკმარისად ჭკვიანად ითვლებოდნენ სიტყვის სწორი კონტექსტური მნიშვნელობის გასარკვევად.
მეფე ჩულალონგკორნის ერთ-ერთი პირველი პოლიტიკის მიზანი, რომელიც სიამს მართავდა 1868 წლიდან 1910 წლამდე, იყო პოლიტიკური და კულტურული გაერთიანების პროგრამის შექმნა, რომელსაც მე აღვწერდი, როგორც სიამის შიდა კოლონიზაციას. ამით მე ვგულისხმობ, რომ ცენტრალური ხელისუფლება ბანგკოკში არის ეტაპობრივად ძველი ქალაქ-სახელმწიფოები და ავტონომიური რეგიონები რწმენის ქვეშ: 'ერთი ერი, ერთი ხალხი, ერთი მონარქი" ჩაკრის დინასტიის შესაბამისად სახელმწიფო ხელისუფლების განმტკიცებისა და ეროვნების განცდის შესაქმნელად. ერთ-ერთი გამოყენებული საშუალება იყორბილი იძულება" მომავალში მხოლოდ უმრავლესობის ენის გამოყენება. 1874 წლიდან სიამის მთავრობა ცდილობდა დაერწმუნებინა ისანის მოსახლეობის წიგნიერი ნაწილი, რომ ტაილანდური წერილობითი ენის გამოყენება უფრო მოსახერხებელი და, შესაბამისად, უფრო მისაღები იყო მთავრობასთან კომუნიკაციისთვის.
ისაანებს სასწრაფოდ სჭირდებოდათ იმის გაცნობიერება, რომ ისინი ტაილანდელები იყვნენ... როდესაც ეს კამპანია მაშინვე არ დაიჭირა, მიიღეს იძულებითი ზომები და ტაილანდური ენა დაიწყო განათლების წერილობით ენად. ამ შორსმიმავალი საგანმანათლებლო რეფორმის დანერგვით, ქვეყნის ამ კუთხის მოსახლეობას შეეძლო მცირე ასაკიდანვე გაენათლებინა, რომ ტაილანდური ენა და კულტურა აღემატებოდა ისანის ენას... განათლების სისტემის ეს რეფორმა ნაწილობრივ შთაგონებული იყო. შეშფოთება ბანგკოკის ცენტრალისტური ძალაუფლების პოლიტიკის განხორციელების შესახებ. ბოლოს და ბოლოს, დედაქალაქში ხალხი სწრაფად მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ ბევრი, მაგრამ ნამდვილად ბევრი ახალი თანამდებობის პირი იქნებოდა საჭირო ყველა ახლადშექმნილი ახალი, ცენტრალიზებული სამთავრობო ინსტიტუტების დასაკომპლექტებლად. და ის საჯარო მოხელეები, სასურველია ადგილობრივად დაქირავებულნი, რა თქმა უნდა, უნდა ფლობდნენ წერილობით ტაილანდურ ენას... პირველი სრულად ტაილანდური საგანმანათლებლო დაწესებულება ისანში იყო Ubon Wasikasathan-ის სკოლა Ubon Ratchathani-ში, დაარსებული 1891 წელს და სრულად დაფინანსებული ბანგკოკის მიერ.
სოფა პონტრი და ორი სხვა ლიდერი
იმისათვის, რომ ეს ენობრივი ინდოქტრინაცია სკოლებში გადაცმული განათლების სწორი მიმართულებით წარმართულიყო, ზედიზედ გამოიცა ექვსი სახელმძღვანელო, რომლებიც დაწერილი იყო ფრაია შრი სუთორნ ვოჰანის (ნოი აჯაარი იანგკულის) მიერ ჩრდილო-აღმოსავლეთში: Munbotbanphakit., Wanitnikon, Aksonprayok, Sangyokphitan, Waiphotchanaphijan en ფიზანკარანი. ენობრივი იძულების შედეგებით არ იყვნენ კმაყოფილი, 1910 წლიდან ბანგკოკმა მონიტორები გაგზავნა ისაანში, რათა უზრუნველყოფილიყო ბავშვების განათლება ტაილანდურ ენაზე. აქცია, რომელიც გახდადაჯილდოებულიდანერგვით სავალდებულო დაწყებითი განათლების აქტი1921 წლის კანონი, რომელიც ავალდებულებს ისაანის ყველა მშობელს, შვილები ტაილანდურ ენაზე დაესწრონ... მეოთხედ საუკუნეზე ნაკლებ დროში ტაი ნოიმ, როგორც წერილობითმა ენამ დაკარგა მთელი თავისი სოციალური აქტუალობა და გაქრა…
გარკვეული პერიოდი იყო წინააღმდეგობა. XNUMX-იანი წლების ბოლოს, ხონ ყაენის პროვინციაში, ბან სავათიში მშობლებმა, პოპულარული მოლამის მომღერლის სოფა პონტრის ხელმძღვანელობით, უარი თქვეს შვილების სკოლაში გაგზავნაზე. მათ სამართლიანად ეშინოდათ, რომ დაკარგავდნენ თავიანთ ლაოსს ფესვები და ეთნიკური წარმომავლობა და გახდებოდა ტაილანდური... ეს აჯანყება, რომელიც ასევე შთაგონებული იყო ახალი, მაღალი ადგილობრივი გადასახადებით, სწრაფად გავრცელდა ფართო ტერიტორიის სოფლებში. 16 წლის 1940 დეკემბერს პოლიციამ დაარღვია შეხვედრა, რომელსაც 500-ზე მეტი ადამიანი ესწრებოდა და 116 ადამიანი დააკავა. სოფა პონტრი და სამი მეამბოხე ლიდერი ორი თვის შემდეგ ხონ ყაენში XNUMX წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს.კაბოტფაი ნაი რაჩაანაჩაკ' (სამეფოს წინააღმდეგ აჯანყება). დანარჩენი დაკავებულები გაათავისუფლეს, მაგრამ მათგან ოცდაათზე მეტი გარდაიცვალა ტყვეობაში... ხუი დაენნოი, სამი მსჯავრდებულიდან ერთ-ერთი, რამდენიმე თვის შემდეგ საიდუმლოებით დაიხრჩო ციხეში. სოფა პონტრი ასევე მოკვდებოდა მსჯავრდებიდან ორ წელზე ნაკლებ დროში მას შემდეგ, რაც მას გაუკეთეს წამალი, რომელზეც აღმოჩნდა, რომ ალერგია იყო…
რამდენიმე ძალიან მცირე გამონაკლისის გარდა, საშუალო ისანერს აღარ ახსოვს, რომ ძლივს ორი თაობის წინ ჰქონდათ საკუთარი წერილობითი ენა... ხშირად გვავიწყდება, რომ ენა გაცილებით მეტია, ვიდრე ბგერებისა და სიტყვების ერთობლიობა. ენა არის ტრადიციის, ისტორიის, კულტურული მეხსიერების და ცოდნის საცავი და სამწუხაროა, რომ ასეთი რამ ქრება…
Დავიბენი.
მე მეგონა, რომ ტაი ნოი ტაილების სხვა სახელი იყო, განსაკუთრებით ტაილანდური იაის ან შანსისგან განსხვავებით. ისინი ბინადრობენ ტაილანდის შუაგულში. ტაილანდურ ენას და ოფიციალურ დამწერლობას ტაი ნოისაც არ უწოდებთ?
შანს ასევე უწოდებენ ტაი იას (არა ტაი იაი) და ძირითადად ცხოვრობენ ბირმაში/მიანმარში.
უპირველეს ყოვლისა, პატივს ვცემ თქვენს ცოდნას და მოსაზრებას გადაშენების პირას მყოფი ენობრივი სახეობების შესახებ... თქვენი ამბავი მშვენივრად არის სტრუქტურირებული და მცოდნე. ამას გარდა, ვფიქრობ, კარგია, რომ მეტი ერთგვაროვნებაა. ამგვარად, დაუცველი ჯგუფები აღმოჩნდებიან დავიწყებიდან, როგორც ესანში. ფაქტობრივად, და გთხოვთ მაპატიოთ, სასურველი იქნებოდა (მაგრამ რა თქმა უნდა შეუძლებელი) რომ „ტაილანდური“ თავისი „იეროგლიფის მსგავსი დამწერლობით“, რომელიც მსოფლიოს არსად არ გამოიყენება, ასევე დროთა განმავლობაში უკანა პლანზე გაქრეს. … არ აკეთებს ბიზნესს და არ აშენებს მომავალს ფოლკლორით. ტაილანდური ენის ცოდნა საშინლად ცუდია, როდესაც საქმე ეხება ინგლისურს, მაგალითად. ამჟამინდელ ხელისუფლებაში მათი ერთ-ერთი ლიდერიც კი არ შეუძლია სხვა ენაზე გამოხატოს საკუთარი თავი... სამწუხაროა... მრავალი განსხვავებული მიზეზის გამო, ტურიზმი ახლა აშკარად მცირდება... მე არ ვაპირებ კომენტარს ეკონომიკურ მიზეზებზე, მაგრამ თუ ტაილანდელებსაც სურთ ინგლისური ლაპარაკის სწავლა... ისევე, როგორც მათ მიმდებარე ქვეყნებში, მაშინ ისინი ისარგებლებენ... ბევრად მეტი ვიდრე ახლა...
ლუნგ იან, გმადლობთ გაქრობის ენების შესახებ თქვენი შესანიშნავი ისტორიისთვის. თქვენ გაქვთ წარმოუდგენელი ისტორიული ცოდნა, მინდა ვნახო ისან ტაიელის რეაქცია, თუ მან ეს ამბავი დაინახა?
მე-2 მსოფლიო ომში ტაილანდელებთან ვხუმრობ ხოლმე იაპონელებზე, პასუხი ასეთია: არ დაბადებულა, არ მაინტერესებს! 🙂 ეს, რა თქმა უნდა, ნაწილობრივ იმიტომ ხდება, რომ სკოლებში ამის შესახებ არაფერს ასწავლიან, მაგრამ მე ასევე არ ვამჩნევ დიდ ენთუზიაზმს საშუალო ტაილანდელში ისტორიულ ცნობიერებაზე საუბრისას.
ასევე ტაილანდში მთლად უვნებელი არ არის ისტორიის განხილვა, მახსოვს ტაილანდელი პროფესორი (ან მწერალი), რომელმაც მრავალი საუკუნის წინ დაწერა თეზისი მეფეზე, მაგრამ ის დააპატიმრეს! ამიტომ შორეულ წარსულზე საუბარიც აკრძალულია. და შემდეგ ასევე იმ ავსტრალიელებმა, რომლებმაც გააკეთეს ბუკლეტი სამეფო ოჯახის შესახებ, რაც უაზრო იყო, რადგან მე მჯერა, რომ მხოლოდ 3 ბუკლეტი გაიყიდა, მაგრამ როდესაც ის შვებულებაში წავიდა ტაილანდში წლების შემდეგ, ის ასევე დააპატიმრეს ჩამოსვლისთანავე.
პოლიციის სასტიკი აქცია 16 დეკემბერს. ამ შემთხვევაში, 1940 შეიძლება ლამაზად დაემატოს სიას, რომელიც რობ V-მ ახლახან გამოაქვეყნა.
ფრ გრ ხუნკარელი
ძვირფასო ფილტვ იან,
ძალიან კარგი და საგანმანათლებლო ნამუშევარია.
ჩემმა მეუღლემ მაშინვე ამოიცნო ეს ენა.
თუმცა გაგიკვირდებათ, რამდენ ენაზე (ან დიალექტზე) შეუძლიათ ტაილანდურებს საუბარი.
ვფიქრობ, ეს შესანიშნავია ჩვენს დასავლურ აღზრდასთან შედარებით.
ასე რომ, ჩემს მეუღლეს შეუძლია ისაუბროს ტაილანდურ, ლაოსურ (ლაოს ნაზავი), ლაოსურ ენაზე (ეს არის ნაწერის ზედა ნაწილში ნაჩვენები), ინგლისური, ჰოლანდიური საუბარი.
ცოტათი დავიწყებდი ფიქრს, თუ რა უნდა ვისწავლოთ ან რა გვინდა ვისწავლოთ ტაილანდში, რაღაც ჩვენთვის
ასევე პატივს სცემს კომუნიკაციის მქონე ადამიანებს.
შეხვედრა vriendelijke groet,
Erwin
იავი ასევე შეიძლება იყოს ნახსენები, როგორც ღრმა სამხრეთის მალაიელი მუსლიმების ენა, პატანი, ნარატივატი, იალა და სონხლას ოთხი ყველაზე აღმოსავლეთი ოლქი. ტაილანდის მთავრობა გონივრული იქნება, არ დათრგუნოს ეს ენა, რომელიც არაბული დამწერლობით არის დაწერილი, არამედ ადგილობრივი კულტურაც.
"ბასკი, ბრეტონული, ირლანდიელი და ოქსიტანი"
რატომ არ დარჩით სახლთან ახლოს და არ ისწავლოთ ფრიზული და შტელინვერფები?
წერილობითი ენა შეიძლება თითქმის გაქრა, მაგრამ სალაპარაკო ენა ჯერ კიდევ გამოიყენება.
ვნახე, რომ ისანს ტელევიზიითაც ფართოდ ლაპარაკობენ, ტაილანდური სუბტიტრებით.
ახლახან გავიგე, რომ ისანს ფართოდ ლაპარაკობენ და მკურნალობენ ხონ კაენის უნივერსიტეტში, მათ შორის ტაილანდური ნოის დამწერლობაში.
მთლიანობაში, ალბათ, როგორც აღიარებული რეგიონალური ენა, მაგრამ უფლებების გარეშე.
Მე ვფიქრობ.
ციტატა:
„ისანის მკითხველი საკმარისად ჭკვიანად ითვლებოდა, რომ გაერკვია სიტყვის სწორი კონტექსტური მნიშვნელობა“. (ტონის ნიშნების ნაკლებობა)
ეს აუცილებლად! სხვა თეორია ამბობს, რომ ეს იმიტომ ხდება, რომ ეს წერილობითი ენა მოვიდა Mon มอญ-დან, რომელიც არ არის ტონალური ენა.
რა თქმა უნდა, ენა და წერა გარკვეულწილად ერთმანეთისგან უნდა დავიცვათ.
ისეთი შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ ტაი ნოის ისევ ისანში ასწავლიან. ამ დამწერლობაში ნიშნები დავინახე უნივერსიტეტებსა და ტაძრებში.
ხანდახან იბნევა. ტაილანდური ნოი, ლანა და ტამის სცენარი. როგორ განსხვავდებიან ისინი?
ყველამ იცის წიგნი პატარა უფლისწული. მე ვიყენებ ტაილანდურ თარგმანს ჩემი გაკვეთილებისთვის და ახლა ვხედავ, რომ ის ასევე გამოქვეყნებულია Kham Meuang-ზე (ჩრდილოეთ ტაილანდში) ლანა ანბანით. ასე რომ, საკმაოდ ბევრი კეთდება ამ ენებისა და დამწერლობის შესანარჩუნებლად. ბედნიერი.
ცოტა ხანია მაინტერესებს, როცა ქვეყანას ჯერ კიდევ სიამს ეძახდნენ, ენას სიამური ერქვა თუ ტაილანდური?
ჩემი შეყვარებული UD-დან ამას სპონტანურად ლაოსურ ანბანს უწოდებს.