Problemas de fala en Tailandia?

Cando saín da casa de mozo e entrei na Mariña, coñecín rapaces de todos os Países Baixos. Iso si, os de Ámsterdam tiñan a boca máis grande e acusaban aos limburgueses e groningers de ser incomprensibles pola súa dificultade de fala.

Eu, nacido en Twente, tamén falaba un dialecto e aínda que intentabas falar “de xeito ordenado”, sempre estaba claro que tiña un acento raro. En realidade, sempre foi así, porque moito máis tarde e ás veces mesmo agora, pódese escoitar as miñas orixes de Twente, aínda que hai décadas que non vivín en Tukkerland.

A diferenza entre dous dialectos ou dúas linguas reside principalmente nos sons que se usan para dicir algo. Un Tukker usa sons diferentes que, por exemplo, un tailandés, rexional ou específico dun país, dicimos, pero iso non é totalmente certo. Volverei a iso.

A maioría da xente é doado de falar, pero tes que lembrar que ningún movemento muscular humano é tan complicado ou tan sutil como os movementos da lingua necesarios para formar os sons da linguaxe. A coordinación dos músculos da lingua, cavidade oral, pulmóns e beizos que é necesaria para falar é un proceso complicado.

O contrario, comprender o que che di outra persoa, tamén é case demasiado complicado para as palabras. É un milagre que sexas capaz de entender o que outra persoa che di sen esforzo consciente. Move a boca e un regueiro de distorsións sae ao aire e entendes o que quere dicir.

O difícil que é realmente entendelo queda claro cando aprendes unha lingua estranxeira. Inevitablemente chega unha etapa na que coñeces bastantes palabras e podes seguir un texto escrito ou recitado lentamente sen maiores problemas. Pero en canto os falantes experimentados dese idioma comezan a falarche, tes problemas. Pode que só digan palabras que coñeces, pero a súa fala soa como unha longa e inextricable corrente de sons. Nin sequera podes escoitar onde comeza unha palabra e remata outra. Parece como se eses estranxeiros pegan todas as palabras e frases.

Facer e comprender os sons da fala é, en definitiva, unha tarefa case inhumana. Unha persoa sensata pensaría que ninguén podería facelo aos seus fillos e facerlles asumir tal tarefa. E aínda así sucede todos os días. Todos os pobos, todas as culturas do mundo utilizaron unha lingua en todo momento e esperan que os seus fillos aprendan a entender e falar esa lingua a unha idade temperá.

Os nenos moi pequenos poden recoñecer e reproducir os sons da súa lingua nativa. Incluso os bebés recentemente nados parecen ser capaces de escoitar a diferenza entre a súa lingua nativa e os sons dunha lingua estranxeira. Aprendírono a través do xogo, sen ningunha educación explícita, sen exames e sen sesións de formación baixo orientación profesional. Independentemente de como a xente quede co trauma da súa mocidade, ninguén se queixa nunca do terrible momento que tiveron que pasar porque tiveron que aprender a súa lingua materna dos seus pais, todo o tempo.

Porque a lingua, calquera lingua, é indescriptiblemente complicada, non tanto no que se refire á escritura e á gramática, senón sobre todo no que se refire aos sons. Calquera dialecto ou lingua adoita ser incriblemente difícil de aprender para os adultos de fóra: un nativo sempre escoita que non es un residente real nado e criado pola pronuncia. Pero, vouno dicir de novo, un neno aprende o sistema con moita facilidade, por moito que a escola e os pais actúen contra el.

A explicación para isto, dada pola ciencia fonolóxica, é que un bebé nace con moitas ideas na cabeza sobre como podería ser a súa lingua nativa. A parte máis importante do mecanismo xa está no cerebro novo. Todo o que tes que facer é poñer algúns botóns na posición correcta. Cambiar eses botóns só pode ocorrer facilmente ata a puberdade, despois da cal xa é demasiado tarde para sempre. Ese bebé comeza a poñer botóns a unha idade temperá. Incluso hai indicios de que a aprendizaxe de idiomas comeza realmente no útero. En calquera caso, os bebés recentemente nados parecen ser capaces de distinguir entre os sons propios e os das linguas estranxeiras con éxito razoable. Moito antes de comezar a falar, xa aprenderon algo sobre a súa lingua nativa.

Xa dixen antes que unha lingua ou un dialecto adoitan ter sons específicos que aprendes desde pequeno. Específico non significa único, porque é moi posible que os sons dunha lingua tamén se produzan noutro idioma. Despois de todo, hai centos, se non miles, de linguas e dialectos neste mundo. Un bo exemplo diso é o meu apelido Gringhuis. Un "gr" raspado da gorxa ao principio e a combinación de letras "ui". Deixa que un estranxeiro o pronuncie e escoitarás as variacións máis tolas. Con todo, é unha lingua que domina eses sons, porque en Arabia Saudita, entre outros, o meu nome pronuncíase perfectamente. Pense tamén na palabra Scheveningen, que tamén é impronunciable para moitos estranxeiros.

Nós, os falantes de holandés, tamén temos dificultades con certos sons en linguas estranxeiras. Só ten que notar a simple pronuncia do "th" na lingua inglesa. Pronúnciase coa lingua contra os dentes, pero normalmente substitúese unha "d" ou "s". "Isto" pasa a ser "dat" ou "sat". Hai moitos máis exemplos, pero quero falar do “impedimento da fala”. Tailandia ten.

Por suposto, non é un defecto de fala, pero os tailandeses non poden ou apenas pronuncian certos sons de combinacións de letras polas razóns mencionadas anteriormente. O "th" e "sh" son imposibles para el, polo que unha tenda "Theo's Shoes" convértese, no mellor dos casos, en "T-O-Choo". Algunha idea do que significa un tailandés por "wonn-wor"? Non coñece a V, polo que pasa a ser unha W, tampouco coñece unha “l” como última letra dunha sílaba e logo pasa a ser “n”. Certo, realmente se refire a un Volvo. Toma "Au bon pain", a bocaditería americana, que tamén atopas en Tailandia. Agora o propio estadounidense ten dificultades con este nome francés, pero a pronuncia tailandesa non vai máis aló de "Oh-Pong-Beng".

Calquera persoa que interactúa cos tailandeses coñece os pequenos exemplos de palabras imposibles de pronunciar. A casa convértese en hou, a muller convértese en wai, cinco convértese en fai, se queres beber viño branco, un tailandés pide un wai wai, etc. Que un tailandés diga un escritorio ou, mellor, vexetais, é imposible!

Andrew Biggs escribiu un bo artigo sobre ese impedimento para falar tailandés no Bangkok Post, onde fala principalmente dunha visita a IKEA. Nos Países Baixos dicimos "iekeeja", un inglés di "aikieja" e un sueco -o país de orixe de IKEA- chámao "iekee-a", sen deixar apenas o último a. Nun coche, Andrew viu o nome en lingua tailandesa e que traducida foneticamente ao inglés converteuse en "Ickier". A broma é que esta palabra significa "desagradable" ou "anticuado" en inglés. "I" diante dun nome tampouco significa moito bo na lingua tailandesa, polo que IKEA podería ser alguén chamado KEA pero unha persoa menos agradable.

Converteuse nunha longa historia explicar por que un tailandés fai tantas veces declaracións "cómicas" da lingua inglesa aos nosos oídos. Pola contra, un tailandés tamén pode rir ás veces cando alguén intenta pronunciar unha palabra tailandesa correctamente. Permítese a risa, sempre que se faga con respecto á lingua de todos e non se cualifique como impedimento para a fala.

Lingua? Sempre é interesante! Aínda estou abraiado cando vexo a dúas persoas estrañas xuntas, lamentándose todo tipo de sons. Un fala e o outro escoita e, oh, marabilla, el tamén o entende! Un verdadeiro milagre!

N.B. Para este artigo usei partes de texto do libro “Tongval” de Marc van Oostendorp, que se pode atopar en Internet e o artigo de Andrew Biggs no Bangkok Post do 4 de decembro de 2011.