La fabeloj kaj popolfabeloj de Ezopo en Tajlando

Mae Nak Phra Khanong

Kiel ni legu popolfabelojn? Malsupre unu el antikva Grekio kaj unu el Tajlando.

La leono kaj la muso

Antaŭ longe en malproksima lando estis malvarmeta kaverno, kie potenca leono dormetis. Estis ankaŭ museto, kiu loĝis en tiu kaverno kaj ĉirkaŭvagis la tutan tagon serĉante manĝaĵon. Iun tagon ŝi stumblis kaj falis sur la kapon de la leono. La leono kaptis ŝin per sia ungego, rigardis ŝin kaj diris:

"Nu, kion ni havas ĉi tie?" Bongusta manĝeto! Mi estas malsata.'

"Ha, potenca leono, indulgu mian vivon, mi petas."

"Kial mi farus tion, museto?"

"Se vi lasos min vivi, eble mi povas helpi vin en via bezono!"

La leono muĝis pro rido. “Vi, malbela afero, helpi min? Sed vi estas vere amuza, mi lasos vin iri.”

Kelkajn tagojn poste la muso aŭdis doloran muĝon el la arbaro.

“La leono!” ĝi trairis ŝian menson.

Ŝi kuris en la arbaron. De malproksime ŝi vidis, ke la leono estas implikita en ŝtelĉasa reto.

“Mi helpos vin,” kriis la museto, kaj per siaj akraj dentoj ŝi ronĝis la reton kaj liberigis la leonon.

Nang Nak

(นางนาค prononcita naang nâak, naang estas sinjorino kaj nâak estas la mitologia serpento vidita en ĉiuj temploj, ankaŭ nomo. La rakonto okazas ĉirkaŭ 1840. )

Nak estas la lojala kaj ama edzino de soldato, Mak. Li estas vokita por kampanjo kontraŭ la birmano (aŭ vjetnamano) kiam Nak estas graveda. Li estas grave vundita, sed dank' al la bona prizorgo de monaĥo, Somdet To, li resaniĝas. Somdet To petas al Mak ligi monaĥismon, sed Mak rifuzas ĉar li sopiras sian edzinon kaj infanon. Li revenas al sia vilaĝo, Phra Khanoong, kie li denove vivas feliĉe kun Nak kaj ilia filo.

Unun tagon kiam Mak tranĉas lignon en la arbaro por ripari sian domon, maljuna amiko preterpasanta rakontas al li ke Nak kaj ilia filo estas fantomoj ĉar ambaŭ mortis dum akuŝo. Mak ne kredas lin kaj ili batalas. Kiam li venas hejmen li alfrontas Nak koncerne tion, sed ŝi neas ĝin kaj Mak kredas ŝin. La venontan tagon la maljuna amiko estas morta kaj en la sekvaj tagoj Nak mortigas iu ajn kiu avertus ŝian edzon. Potenca bramino, mǒh phǐe (ekzorcisto), ankaŭ estas mortigita.

Mak lernas la veron kiam li havas taskon sub la domo sur stilzoj. Nak preparas vespermanĝon supre, sed citrono falas tra fendo en la planko kaj ŝi etendas sian brakon dek futojn por preni la frukton. Mak nun vidas ke lia edzino ja estas fantomo kaj li fuĝas de la domo. En la loka Mahabhute-templo la monaĥoj provas forpeli la spiriton Nak sed malsukcesas. Nang Nak mokas la senpovecon de la monaĥoj kaj, pro kolero, semas morton kaj detruon en la vilaĝo.

Tiam la monaĥo Somdet To aperas denove. Li prenas ĉiujn al la tombo de Nang Nak kaj komencas murmuri budhanajn preĝojn. Nak leviĝas de la tombo kun ŝia filo en ŝiaj brakoj. Ĉiuj iras en ŝokon sed la monaĥo restas trankvila. Li rakontas al Nang Nak ke ŝi devas prirezigni sian alligitecon al Mak kaj tiu mondo. Tiam li petas al Mak veni antaŭen por diri adiaŭon al sia edzino kaj filo. Plorante, ili brakumas unu la alian kaj konfirmas sian amon unu por la alia.

Somdet To prononcas kelkajn formulojn en kant-tono, post kio la korpo kaj menso de Nak malaperas.

Novulo tranĉas pecon el osto el la frunto de Nak en kiu la spirito de Nak estas kaptita. Somdet To kunportas la oston dum jaroj post kiuj tajlanda princo heredas ĝin, sed ĝi poste estis perdita.

Tio finas ĉi tiun mallongan resumon de unu el la plej famaj legendoj en Tajlando.

Konsidero

Mi kutimis legi rakontojn al mia filo ĉiunokte. Ankaŭ tiu de la leono kaj la muso. Li ricevis la mesaĝon, sed neniam diris: "Tio ne povas esti vera, paĉjo, ĉar leonoj kaj musoj ne povas paroli."

En la 19-a jarcento okazis disigo en la protestanta eklezio en Nederlando. Unu grupo diris, ke la serpento en Paradizo ne povus paroli, alia grupo diris, ke la Biblio diras la tutan veron. Unu teologo kredis, ke ne gravas ĉu la serpento parolis aŭ ne, kio gravas estis tio, kion li diris.

Preskaŭ ĉiu tajo konas la rakonton de Mae Nak Phra Khanoong kaj ŝi estas adorita kaj honorita en multaj lokoj kvazaŭ ŝi estus Diino.

Demandoj

Kaj tio estas mia demando al la karaj legantoj: Kial tajlandaj virinoj adoras Mae Nak ("Patrino Nak" kiel oni kutime nomas ŝin respekteme)? Kio estas malantaŭ ĝi? Kial multaj virinoj rilatas al Mae Nak? Kio estas la subesta mesaĝo de ĉi tiu tre populara rakonto?

Kaj io, kion mi ĉiam scivolas: ĉu la mesaĝo, kiel vi vidas ĝin, estas universala aŭ nur tajlanda/azia? Eble estus bona ideo spekti la suban filmon unue.

Nuksoj

La spirito kiu estas liberigita kiam virino mortas kune kun sia nenaskita infano estas nomita phǐe: tháng grimpis ''la spirito de la tuta amplekso'. Inaj fantomoj estas ĉiuokaze pli danĝeraj ol viraj, sed ĉi tiu fantomo estas la plej forta kaj plej danĝera el ĉiuj.

Dum la tempo de la Ayutthaya Imperio (ĉirkaŭ 1350-1780), vivanta graveda virino foje estis ĵetita en kavon kaj amaso de la fundamento por nova palaco estis movita tra ŝi. La dirita spirito kiu tiam estis liberigita protektis la tribunalon. Homaj oferoj estis parto de la bonaj malnovaj tagoj.

Mae Nak Phra Khanoong (Phra Khanoog nun situas en Sukhumvit 77, Soi 7), estas honorita en multaj lokoj, sed precipe ĉe la sanktejo apud la Mahabhute-templo tie.