Hoe zeg je ‘Ik houd echt van je, hoor’ in het Thais?

Omdat het Thais een tonentaal is kun je emoties niet, zoals in de meeste Europese talen, weergeven door verandering van de toon. Het Thais gebruikt daar korte woordjes voor aan het eind van de zin. Ik zal hier een aantal van die ‘emotiewoordjes’ bespreken. Ze zijn onmisbaar in een goede communicatie en worden in leerboeken vaak niet behandeld.

Taal is een communicatiemiddel

Taal is een communicatiemiddel. In die communicatie zijn over het algemeen twee boodschappen te onderscheiden, een letterlijke (‘Ik geloof je niet’) en een emotionele (‘Ik geloof je echt niet meer’), waar in dit laatste geval ook ergenis en irritatie wordt uitgesproken. Heel vaak zal in het dagelijkse spraakgebruik die emotie door een speciale toon of nadruk worden geuit. Denk aan ‘Nêe!’ tegen je zoon die weer om een koekje vraagt, ‘Jáa, jàa’ tegen iemand die een onzin verhaal ophangt of ‘Nóu is het genoeg!’ om je ongenoegen uit te drukken.

Als je een nieuwe taal leert, leg je in het begin terecht de nadruk op de letterlijke boodschap. Maar als je niet vrij snel óók de emotionele boodschap over weet te brengen, wordt je taalgebruik saai, vlak en oninteressant en moet je gesprekspartner maar gissen naar je emoties en zullen zij snel hun belanstelling in wat je zegt verliezen. Zelfs een hoogleraar die college geeft, toont dan meer emoties.

De Thaise taal is een speciaal geval, omdat het een tonentaal is waar de toon van elke lettergreep de betekenis van elk woord bepaalt. Ga je in het Thais allerlei tonen gebruiken om je emoties te laten zien, dan verander je de betekenis van je woorden en wordt, naast de emotionele, ook de letterlijke betekenis van je woorden onbegrijpelijk. Dat is een valkuil waar ook ik nog regelmatig intuimel.

Hoe moet het dan in het Thais? Je kunt natuurlijk letterlijk je emotie weergeven ‘Ik ben boos dat jullie weer je huiswerk niet hebben gemaakt.’ Of je kunt zeggen ‘Jullie hebben wéér je huiswerk niet gemaakt!’ dat is veel effectiever, iedereen gaat dan rechtop zitten.

In het Thais kan dat laatste niet via een verandering in toon of nadruk maar gaat het middels het gebruik van korte woordjes aan het eind van de, verder onveranderde, zin. In het vervolg behandel ik een aantal van die korte woordjes die ik ‘emotiewoordjes’ noem. Ze zijn onontbeerlijk in het dagelijks gebruik, anders kom je onbeleefd, vlak en ongeïnteresseerd over, en luistert niemand meer naar je. Natuurlijk moet je deze woordjes gaan oefenen met een Thai, de fonetische weergave is altijd slechts een benadering van de werkelijke uitspraak. Luister en oefen, wees niet bang soms op je bek te gaan.

(tonen: a midden; à laag; á hoog; â dalend; ǎ stijgend)

Beleefdheidswoordjes

+++ ครับ/ ค่ะ /จ๊ะ‘khráp’ ‘khâ’ ‘cá’
ครับ ‘khráp’ (door mannen, vaak kháp) en ค่ะ ‘khâ’ (door vrouwen, ‘khá’ na een vraag) kennen we allemaal wel. ครับผม ‘khráp phǒm’ (door mannen), als een bevestiging van een verzoek of bevel, vaak wat humoristisch gebruikt als overdreven beleefdheid en eerbied, zoals mijn zoon zegt ‘Ja hoor, papa’.

Belangrijk is het woordje จ๊ะ ‘cá’ (mannen en vrouwen), gebruikt tegen mensen met ‘lagere status’ en kinderen maar vooral tussen mensen, gelijken, met een intieme of vertrouwde relatie, partners of goede vrienden, het straalt dan warmte uit.

Als je nog steeds ‘khráp’ zegt tegen je partner of goede vrienden ben je echt verkeerd bezig. จ๋า ‘caǎ’ is tussen gelijken (of tegen kinderen) een teken van genegenheid. Dit moet je vaak tegen je geliefde zeggen.  น้อง จ๋า ไป นอน ไหม จ๊ะ ‘Nóng, caǎ, pai noon mái, cá’, ‘Nong, schat, zullen we naar bed gaan?’

Tegen leden van het koninklijk huis zeggen mannen: พ่ะย่ะค่ะ ‘phâyâkhâ’ en vrouwen เพคะ ‘pheekhá’

Onbeleefde beleefdheidswoordjes

+++ วะ /ว่ะ /โว้ย ‘wá’ ‘wâ’ ‘wóoj’
Dit wordt tussen pubers, in soaps en door dronkaards veel gebruikt (en is dan een teken van intimiteit) maar volwassenen gebruiken het om woede uit te drukken: ทำ อะไร วะ  ‘tham arai wá’ ‘Wat ben je verdorie aan het doen?’ tegen een inbreker of de buurman die afval in jouw tuin dumpt.

Verzoeken en verontschuldigingen

+++ ด้วย ‘doêay’ , verzacht een verzoek of verontschuldiging.

ขอ โทษ ด้วย	‘khǒthoôt doêay’	gevolgd door ná khráp/khâ	Sorry!
เช็ค บิน ด้วย	‘chék bin doêay’	ná khráp/khâ	Mag ik de rekening alstublieft?
ช่วย ดัวย	‘choêay doêay’		Help!

 

+++ ซิ ‘sí’ , verzacht een verzoek.

เชิญ นั่ง ซิ ครับ	‘cheun nâng sí khráp’	Gaat u zitten.
ดู ซิ	‘doe sí’	Kom eens kijken.
พูด อีก ที ซิ	‘phôed ièk thie sí’	Wilt u dat nog eens zeggen?

 

+++ หน่อย ‘nòy’, verzacht ook een verzoek of vraag.

ขอ ดู หน่อย	‘khǒ doe nòy’	Kan ik het even zien aub?’
พูด ช้าๆ หน่อย ใด้ ไหม	‘phôet cháa cháa nòy dâay   máy’	Kunt u aub wat langzamer praten?
ช่วย ปิด ทีวี หน่อย	‘chôeay pìt thie wie nòy’	Zet ajb de tv uit!

 

+++ ซี่ ‘sîe’ met een lange ‘ieie’ en dalende, nadruk toon is echt een bevel.

นั่ง ซี่	‘nâng sîe’	Ga zitten!
ปิด ประตู ซี่	‘pìt pratoe sîe’	Doe de deur dicht!

 

Andere korte eindwoordjes

+++  ‘lá’Dit is een samentrekking van ‘láew’, al of reeds, en geeft een bereikte staat aan.

พอ ละ	‘pho lá’	Dat is genoeg.
ถูก ละ	‘thoèk lá’	Dat is juist.
ดี ละ	‘di lá’	Dat is goed.
เอา ละ	‘aw lá’	OK, laten we dat doen!

 

De combinatie met อีก‘ièk geeft een een lichte irritatie weer.

มา อีก ละ	‘maa ièk lá’	Daar komt ie weer!
สมชาย อีก ละ	‘Sǒmchaay ièk lá’	Daar heb je Somchaay weer!
อะไร อีก ละ	‘arai ièk lá’	Wat nou weer?

 

+++ ‘lâ’ Komt vaak na een vraag, aandringend op een antwoord.

ทำไม ล่ะ	‘thammay lâ’	Waarom dan?
ไป ใหน ล่ะ	‘pay nǎy lâ’	Waar ga je naar toe?

 

Of met een zekere irritatie (‘Waarom in godsnaam………?’).

ทำไม ต้อง ไป บอก เขา ล่ะ

‘thammay tông pay bòk kháw lâ’

Waarom ben je het haar in godsnaam gaan vertellen?

 

Of om het onderwerp van gesprek te veranderen (met ‘láew’).

แล้ว คุณ ล่ะ

‘láew khoen lâ’

En u dan?

 

+++ ‘ná’
Dit is verreweg het meest gebruikte eindwoordje. Het maakt een mening, verzoek of bevel milder, het zoekt goedkeuring, instemming en compromis. Het is een bij uitstek empathisch woordje. Vrouwen gebruiken het vaker, Yingluck zelfs erg vaak. Het is soms een teken van onzekerheid.

อย่า โกรธ นะ	‘yà kròod ná’	Wees ajb niet boos.
ไป ละ นะ	‘pay lá ná’	Ik ga al, hoor.
อย่า บอก เธอ นะ	‘yàa bòk theu ná’	Vertel het haar niet, goed?
ฉ้น รัก เธอ นะ	‘chán rák theu ná’	Ik houd echt van je, hoor.

 

Soms vraagt het om herhaling of toelichting.

อะไร นะ	‘aray ná’	Sorry, wat zei je?
ไคร นะ	‘khray ná’	Wie was dat ook alweer?

 

+++  ‘leuy’ Dat versterkt wat je daar voor opmerkte.

หมด เลย	‘mòd leuy’	Helemaal op!
สวย มาก เลย	‘sǒeay m̂aak leuy’	Ze is echt heel mooi!

 

+++  ‘ròk’ of ‘lòk  Om iemands mening tegen te spreken.

ไม่ ต้อง หรอก	‘mây tông lòk’	Dat hoeft echt niet.
ไม่ แพง หรอก	‘mây phaeng lòk’	Ik vind het echt niet zo duur.
ไม่ ไช่ หรอด	‘mây châi lòk’	Helemaal niet!

 

Een aarzelende aanvaarding van iemands mening.

ก็ จริง หรอก แต่

‘kô cing lòk tàe….’

Dat is wel waar maar…..’

 

Het drukt soms sarcasme of irritatie uit.

เป็น พ่อ ตัว อย่าง หรอก	‘pen phô toea yaang lòk’	Da’s een model vader, zeg!
ผม พูด ใด้ เอง หรอก	‘phǒm phôet dâay eeng lòk	Ik kan heel goed voor mezelf spreken!

 

Wat moet je nou met zo’n lijst? Leer er een aantal gebruiken, vooral ‘ná’, wees je er vooral van bewust dat deze woordjes vaak gebruikt worden, luister en aap na. Dan komt het vanzelf goed……….En dan te bedenken dat er nog veel meer zijn…….en dat ook de genoemde met een andere toon weer net iets anders kunnen betekenen.