A maot di Isaan - dinten panungtungan

Dina Jumaah isuk, The Inquisitor tetep di imah on nasehat ti sweetheart-Na. Anjeunna ngaduga yén éta bakal janten dinten anu sesah. Kakara wanci beurang urang babarengan ka imah Poa Deing, ku mobil lantaran boga bekel. Urang terang yén sacara tradisional aranjeunna bakal kakurangan inuman sareng ayeuna urang henteu kedah mudik unggal-unggal tamu anu berehan mutuskeun pikeun ngaladénan bir atanapi lao kao.

Als vanzelf posteren we ons in de keukentent, daar zit het vrolijke volk. Nu ja, iedereen is vrolijk blijkbaar, ondanks dat het vandaag crematiedag is. Het lief had gelijk, de drank vloeit rijkelijk. Samen met veel eten dat continu, meestal door de kinderen en of kleinkinderen van de overledene, wordt rondgebracht. Van heinde en verre komen mensen aan, familie, vrienden en kennissen, Deing’s vader was een populaire man blijkbaar. Er zijn vandaag ook mensen die duidelijk het platteland vaarwel hebben gezegd, dat merk je niet alleen aan hun kledij maar ook aan hun manieren. Beetje hautain toekijkend, overdreven groeten alsof het hoge heren en dames zijn. Veel goud rond de nek en polsen. Maar net zo goed massa’s alcohol tot zich nemend als de dorpelingen.

Het is wachten op de monniken, die vreemd genoeg pas rond drie uur in de namiddag verschijnen. Met z’n vijftienen, dat is veel. Die verdwijnen onmiddellijk naar de bovenkamer waar het lichaam nog steeds opgebaard ligt, gelukkig is de kist gekoeld. Meteen schallen de mantra’s over het terrein, traditioneel versterkt met veel te grote boxen. Sommigen draaien hun stoel richting woning en vouwen devoot de handen samen, maar de meerderheid blijft gezellig voort keuvelen, zij het op zachter volume. Na een halfuur worden sterke mannen opgetrommeld, de grote kist moet naar beneden gebracht worden en op de laadbak van een pick-up truck gezet. Even vreest De Inquisiteur voor ongelukken op de trap maar het loopt goed af.

En moet ook De Inquisiteur met zijn pick-up de stoet vergroten, achterin de bak zitten twaalf mensen op elkaar geplakt. De auto van Bee zit ook vol. Met koelboxen vol met ijs en drank. Langzaam rijdt de stoet door, er zijn veel auto’s, de eerste file die De Inquisiteur hier meemaakt want we versperren de weg voor andere weggebruikers – die er zich niets van aantrekken en geduldig aan de kant gaan staan. Vreemd genoeg rijden we niet richting tempel en krijgt De Inquisiteur weer een verrassing te horen. De man wordt op de oude manier gecremeerd, niet in een verbrandingsoven zoals er meestal bij iedere tempel staat. Dorpelingen hier houden van traditie. Er is enkele kilometers buiten het dorp een woud, eigendom van de tempel.

Een open plek waar een loods staat, geen zijmuren, enkel een dak tegen de zon. Daar zitten de monniken en de meest nabije familieleden. Zo’n twintig meter verder ligt een hoop pas gehakte boomstammen en de kist wordt daarop geplaatst. Werkelijk mooie kist, zowat dubbele afmetingen zoals wij die kennen, wit gelakt met goudkleurige versieringen. Bovenaan is een soort dakje geplaatst in de typisch Thaise stijl. Rondom staan veel prachtige bloemstukken met de namen van de schenkers. En dan begint de ceremonie, de monniken beginnen weer te prevelen.

Dat gaat echter aan ons voorbij, er wordt vrolijk drank rondgedeeld, er wordt gepraat en gelachen dat het niet mooi meer is. Niemand die daar aanstoot van neemt, zelfs liefje-lief, die zich normaal gesproken aanpast aan de omstandigheden lijkt veel lol te hebben. Nu ja, de mantra’s duren lang, heel lang. Gaat er nog iemand wat voorlezen, het leven van de man wordt terug opgerakeld. Iemand begint kleine handgemaakte bamboe bloemstukken uit te delen aan iedereen, dat is om later in of op de kist te leggen. De Inquisiteur, toch wat onwennig door al die vrolijkheid, ziet nu activiteit aan de kist en gaat dichterbij zitten. Want hij heeft dit nog niet meegemaakt, alleen een gewone verbranding in de tempel.

Enkele mannen halen de bloemstukken weg en openen de kist. En kappen er vervolgens benzine in. Tsjonge jonge. Klein aanmaakhout wordt tussen de boomstammen gelegd, alles is klaar. Alle aanwezigen gaan vervolgens de kist een laatste maal groeten en leggen hun bloemstukje op het hout of de kist, en stappen dan naar de hoofdmonnik onder het afdak. Die deelt polsbandjes uit, ze zijn geliefd want velen vragen er meer. In spanning kijkt De Inquisiteur toe of ze het vuur aansteken maar neen, iemand komt weer voorlezen. De namen van mensen die grotere giften schonken. Vanaf vijfhonderd baht. O jee, een lange lijst want meestal is dat in de vorm van een monnikengewaad, de afgeroepen komen dan naar voor en leggen die heel beleefd op een doekje dat voor de bewuste monnik ligt, dames mogen immers geen lichamelijk contact hebben met hen.

En dan gaat het vuur erin. Onderaan het hout dat vrij snel uitbreidt, zodanig dat wanneer de vlammen groter worden en de kist bereiken er een steekvlam verschijnt, de benzine in de kist. Beetje bij beetje takelt de kist af, de zijwanden storten in en De Inquisiteur kan tot zijn verbijstering het lichaam zien liggen. Niet voor zwakke magen dit. Maar er wordt niet gewacht tot de verbranding compleet is, er zijn een drietal specialisten die zich daar mee gaan bezig houden en later de as zullen verzamelen. De massa trekt terug huize Deing, zo ook wij.

Waar het feest zich gewoon doorzet. Eten en drinken, praten en lachen, het enige dat ontbreekt is muziek. Veel heen en weer gewandel, iedereen wil met iedereen praten. En verhuist De Inquisiteur van tafel naar tafel, hij wordt er door velen bij geroepen en moet hun nieuwsgierigheid bevredigen. Dat wordt hij snel beu en gaat terug naar de kooktent, veel leuker daar, de vrienden en vriendinnen zitten er. En liefje-lief – die behoorlijk dronken is geworden. Zodoende wordt het niet te laat, morgen moet de shop weer open rond halfzeven. En gaat De Inquisiteur terug naar poa Deing. De boel moet afgebroken worden, het materiaal terug naar de dorpsloods gebracht. Weer een hoop leute en plezier, gegarandeerd.

Een overlijden in Isaan, een heel andere beleving dan in de westerse wereld!