Iwe-Isu-Isu: Covid-19

NaEric Kuijpers
Geplaatst mukati kumashure, tsika nemagariro
Tags: , ,
December 30 2021

Iwe-Isu-Isu: Covid-19. Vanhu vanotambura ndivo vanowirwa nedambudziko riri rose. Boka iroro ndiro richatanga kurohwa.

'Kana igwa richidonha, zvinhu zvisina basa zvinotanga. Isu, madzinza maduku, tinogara tiri pakati pezvinhu izvozvo zvisingakoshi.'

“Vakataura kuti hapana achasara, asi taigara tichinzwa kuti takaraswa. Saizvozvo nedenda reCovid-19 iri; vanhu vasiri chinhu vari muchikepe ichi chinobvinza vanosiiwa. Uye isu tinogara tichiwirirana nevanhu ava vasingatarisirwi. Isu tinosara tichifa.'

VaWitawas Thepsong chikamu che'chao lee' (*), anove mapoka echivanhu anogara nekuredza. Ndiye murongi weThe People of Chao Lee uye zvakare mutevedzeri wemutungamiri weThe Indigenous Tribal Council muSouthern Thailand uye ane ruzivo rwakakura rwekusagadzikana kwegungwa.

Nhasi, dambudziko reCovid rinopa Thailand matambudziko, akafanana nechikepe chakatsemuka chiri munjodzi yekunyura. Boka diki revatakuri, kunyanya vedzinza nemapoka echivanhu, vari panjodzi yekukandwa mugungwa.

Dambudziko rehutano rinoteverwa nekudonha kwehupfumi pamwe chete kunokonzera matambudziko. Izvi zvinosanganisira nyaya dzezvemagariro nehupfumi uye dzezvematongerwo enyika dzakadai sekusabvumidzwa kurarama kunze kwechisikigo (ona chikamu 31 pano), kusave nemapepa ekuzivikanwa uye kusanyatsogona mutauro weThai. Nekuda kweizvozvo, mapoka emadzinza uye echivanhu haawani rubatsiro rwakakwana kubva kumasangano ehurumende. Izvi zvinovaisa panjodzi huru uye vari panjodzi kupfuura mamwe mapoka munguva dzino dzakaoma.

Urak Lawoi mubati wehove, Phuket

Kurasikirwa kwekodzero dziripo uye kusakwanisa kuwana vamwe

Maodzanyemba eThailand ane dzinza diki revanhu vanosvika zviuru gumi nezvitanhatu vakakamurwa kuita mapoka mashanu. Ndivo Moken, Moglen, Urak Lawoi, Mani naOrang Asli. Mapoka matatu ekutanga anozvidaidza kuti 'chao lee' nekuda kwekubatana kwavo negungwa. Mamwe mapoka anogara mumasango ari pamhenderekedzo yeAndaman.

Tourism iri kukwira mune inonzi 'paradhiso yekumaodzanyemba', ichikwidza mitengo yevhu. Nekuda kweizvozvo, vagadziri vakatora nzvimbo inogara vanhu veko vaine chinangwa chekuishandura kuva mapaki emunyika uye anokwezva. Kunyangwe mushure medanho redare remakurukota makore gumi apfuura rekumutsidzira mararamiro e "chao lee" nekubvumira nzvimbo yavo nepaki yenyika kupindirana zvishoma, hurumende ichiri kurambidza nguva dzose kubata hove 'chao lee' ikoko.

'Nzvimbo dzinochengeterwa mhuka dzakabiwa kuhama nehanzvadzi dzedu. Vazhinji vakachinja mararamiro edu kuti tisimudzire ecotourism uye takaiona iri sosi yakavimbika yekuwana mari. Kuuya kweCovid-19 kwakagumisa izvozvo. Covid-19 inotiremera uye inotitorera mari yemhuri, anodaro mumwe murume wechidiki anobva munharaunda ye 'chao lee'.

Kunyangwe iyo 'Phuket Sandbox' uye kubaiwa kwehuwandu hwe 'chao lee' mudunhu rePhuket kusimudzira kushanya, hurongwa hwekudzoreredza huri kutadza kupa rubatsiro rwemari uye zvinoreva kuti vadiki ava vanofanirwa kutora mari kuti vapfuure nedambudziko.

Parka speciosa bhinzi, peteh bhinzi

The Mani

Nharaunda dzechivanhu dzakanyanya kuomeswa nekudzikira kwekushanya nekuda kweCovid-19 idzinza reMani. Vazhinji vavo vakanga vawana basa uye vasisararami nemichero yesango. Vaiita zvekushanya kana mamwe mabasa akadai sekukwira miti, kutanha peteh bhinzi (muThailand sato, สะตอ) uye tapping rabha. Covid akavamisa basa.

VaWitawas vakasimbisa kuti 'Kodzero yekurarama kubva kune zvakasikwa yakarasika pakati pemapoka e'chao lee'. Asi kodzero itsva pasi pemutemo uripo, dzakaita sechitupa, hadzisati dzanyatsojeka. Vanoda kusvika zviuru zviviri vanhu munharaunda shanu vachiri kushaya maID makadhi uye vanogurwa kubva kuCovid zvirongwa zvekuyamura.

Statelessness uye pasina ID kadhi: pakati pemoto miviri

VaShan vanhu veko vaunowana muThailand vese panyika uye mumaguta anosanganisira Bangkok neChiang Mai. Ava vese vari vaviri vakaberekerwa kuThai kubva panguva yemadzitateguru avo, uye Shan vanotama kubva kunyika dzakavakidzana.

Vari kusangana nematambudziko makuru nekuda kwekufamba uye zvimwe zvirambidzo mumamiriro eCovid-19 pamwe nemutemo. Kana zviri zvekupedzisira, pane musiyano pakati pemutemo nemaitiro, kunyanya apo kodzero yavo yekufamba ine chokuita: vanobvumirwa kuita kudaro, asi mukuita havabvumirwi.

Hapana chitambi? Ipapo hapana mihoro yakaderera…

Izvi zvirambidzo zvekufamba zvinoreva kuti vashandi vevaenzi vane mvumo yapera nguva havagone kuwedzera kana kuavandudza. Vanomanikidzwa kuita zvisiri pamutemo. Uye panongoita dambudziko pamapepa avo, vashandirwi vanodzikisa muhoro wavo pasina kubvunzana. Kazhinji, mubairo wepasi 300 baht pazuva, asi vanongowana zana nemakumi mashanu baht. Vashandi ipapo havana chisarudzo; kuti vararame vanofanira kuva nebasa.

Kuwana majekiseni kunogonawo kurambidzwa kana usingakwanise kuratidza kadhi repurasitiki chairo. Vanhu vachiri muchirongwa ichi vachawana chitupa chechinguvana pasina mushonga unokwanisa kuwanikwa.

Asi hurumende inobatsira, handiti? Kana kuti kwete?

Hongu, asi hurumende yakangosvika gumi muzana yemapoka akatarwa muchinyorwa chino. Pakati paKurume naChikunguru 10, gumi muzana chete yevashoma vedzinza vakawana rutsigiro. Pamapoka anotambura (vakwegura, vanhu vane zvinodiwa zvakasiyana uye vana vari pasi pemakore matanhatu mumhuri dzine urombo), 2020 muzana chete ndivo vakawana rubatsiro rwemari.

Vanhu vari mukurima nokuredza, boka gurusa, vakasvikwa mugumi muzana bedzi yemhaka dzacho. Uye vanhu vasina kunyoresa nzvimbo yavo nenguva vakarasikirwa nekodzero dzavo pasi pemutemo mutsva wesango. Pakupedzisira, kusakwana kwemagetsi munzvimbo dziri kure kunoita basa.

Uye mhinduro yacho?

Dai Thailand raive chikepe, toti 'chao lee', pangadai paine gomba guru rine njodzi mariri. 'Tinofanira kurarama sei? Tinofanira kungobayira vanhu here? Tinogona kuita zvinenge zvataurwa nakaputeni, asi tinokwanisa kubatsirana.'

Iwo 'chao lee', Shan (Tai Yai) nemamwe mapoka madiki ari kutanga kuwana mhinduro. Imwe yemazano ndeyekugadzira hurongwa hwayo hweCovid nenzvimbo dzayo dzekuzvigarira uye chikafu chayo chekugadzirisa mamiriro ezvinhu.

Mapoka echivanhu anonzwa kuti mambure avo akasimba zvakakwana kuti abatanidze kunyangwe paine misiyano yemutauro unotaurwa. Asi hurumende inofanirwa kuitsigira nekupa masimba masimba uye kupa vatongi venzvimbo nzvimbo yekuona zvirongwa zvavo. Nzira yekuenda mberi inofanira kubva pachigadziko.

(*) MuchiThai ชาวเล; mugari wemugungwa=ชาวทะเล chao-thalee, chao=mugari, mugari, thalee=gungwa

Kunobva: https://you-me-we-us.com/story/vulnerable-populations-covid-19-situation Yakarongedzwa naErik Kuijpers. Chinyorwa chapfupikiswa.

Vanyori: Indigenous Media Network (IMN) uye mutori wenhau Mai Nicha Wachpanich. IMN yakavambwa kuita kuti manzwi evanhu vekuThailand anzwike. Iri ishumo rakazvimirira rakagadzirwa nemari kubva kuEU

3 pfungwa pa "Iwe-Isu-Isu: Covid-19"

  1. Mukristu anoti kumusoro

    Yasvika nguva yekuti hurumende yeThai ipe vanhu vese vanoida neThai ID kadhi. Vazhinji vevanhu ivavo vakazvarirwawo muThailand.
    Vanewo kodzero yerubatsiro, kurapwa uye dzidzo, izvo zvavanowanzonyimwa

  2. Peter Brown anoti kumusoro

    Chinyorwa, chakanyorwa zvakanaka pamusoro pevashoma ava.
    Mufaro.

  3. Eric Kuypers anoti kumusoro

    Muchirevo chechinyorwa chino, mangwanani ano chinyorwa mu fairplanet. Muchirungu.

    https://www.fairplanet.org/story/thailand-emerges-as-leader-in-eradicating-statelessness/


Siya mhinduro

Thailandblog.nl inoshandisa makuki

Webhusaiti yedu inoshanda zvakanyanya nekuda kwemakuki. Nenzira iyi tinogona kurangarira marongero ako, kukuita iwe pachako kupa uye iwe unotibatsira kuvandudza kunaka kwewebhusaiti. Read more

Hongu, ndinoda webhusaiti yakanaka