Politieke partijen en geld in Thailand

Thailand is een jonge, zich ontwikkelende democratie. Dat gaat met vallen en opstaan, met strijd tussen mensen en groeperingen met (schijnbaar) tegengestelde belangen, met (hopelijk) een publieke discussie op basis van argumenten waarin het iedere burger vrij staat zijn/haar mening te uiten, net zoals overal elders in de wereld. Nou ja, overal ter wereld. Zover is het nog niet, ook niet in Thailand.

Omdat er weer verkiezingen zijn in Thailand (op 2 februari maar misschien ook later) zal ik proberen de hoofdlijnen van de ontwikkeling van het politieke klimaat in Thailand te schetsen. U kunt dit dan zelf vergelijken met de situatie in Nederland of België of een ander land waar u de situatie kent. Dit artikel zal niet ingaan op allerlei details en nuances in de politieke processen hoewel die er natuurlijk zijn.

Feiten uit de geschiedenis

Een aantal feiten uit de politieke geschiedenis van dit land op een rij:

• De eerste grondwet van Thailand stamt uit 1932. In dat jaar werd de absolute monarchie omgezet in een constitutionele monarchie;
• Sindsdien is de grondwet circa 17 keer veranderd, met name waar het het kiessysteem betreft (aantal leden van het parlement, manier van tellen van stemmen, voorwaarden om te stemmen c.q. gekozen te worden);
• In de eerste 50 jaar van de grondwet speelden verkiezingsresultaten geen overduidelijke rol in wat je een democratiseringsproces zou kunnen noemen;
• Verkiezingen werden door de zittende regering (meestal militairen en later ook burger premiers, in het zadel geholpen, aangewezen door het leger) gebruikt om een daaraan voorafgaande coup te legitimeren. Vervolgens werd de grondwet (weer een keer) gewijzigd en amnestie gegeven aan de coupplegers ook als de coup met bloedvergieten gepaard was gegaan;
• De eerste echte gekozen premier was Chatchai Choonhavan in het jaar 1988, ‘slechts’ 25 jaar geleden;
• Dit luidde ook een periode in waarin de corruptie in en rondom verkiezingen toenam, de politieke arena vooral werd gedomineerd door geld (en veel minder door het leger) waardoor minder competente, maar rijke Thai politiek aan de macht konden komen. In een artikel op internet noemt Kokpol dit ‘money politics’.

Conclusies

De conclusies over het politieke klimaat zijn niet van mijn hand maar komen uit een 150 pagina’s tellend rapport (met vele details en tabellen) van Siripan Nogsuan Sawasdee uit 2006. Met steun van de Konrad Adenauer Foundation deed deze medewerker van Chulalongkorn University een studie naar de ontwikkeling van de politieke partijen in Thailand.

• De ontwikkeling van politieke partijen kan worden onderverdeeld in drie fasen. In de eerste fase werden de partijen gedomineerd door bureaucraten en het leger. Daarna volgde een fase waarin politici met rurale netwerken domineerden. De huidige fase kan worden gekenmerkt door de grote invloed van (individuele) zakenmensen en het Thai bedrijfsleven op de politiek;
• De opkomst van de Thai Rak Thai partij van Thaksin heeft het politieke klimaat veranderd. De strategie verplaatste zich van efficiency van de politiek naar de aantrekkelijkheid van politieke voorstellen  (populisme);
• De ontwikkeling van politieke partijen rust nagenoeg uitsluitend op de aanwezigheid van financieringsbronnen en leiderschapskwaliteiten;
• Partijen stellen zich meer op als managers van de staat en zijn bronnen van patronage. Voordelen voor de bevolking worden minder toegeschreven aan de staat, de regering dan aan een specifieke politieke partij. Kleinere partijen willen maar al te graag aanschuiven aan de regeringstafel (of fuseren met een grote partij) om mee te beslissen hoe de geldstromen worden verdeeld;
• Ondanks al deze veranderingen zijn politieke partijen nauwelijks verankerd in de Thai samenleving. Er worden nauwelijks bruggen geslagen tussen de politieke partijen en de bevolking (geen kadercursussen, geen lokale afdelingen waar leiders worden gekozen en politieke discussies worden gevoerd);
• De aandacht van de kiezers gaat vooral uit naar de rivaliteit tussen de twee grootste politieke stromingen en de materiële voordelen die zij de individuele kiezer bieden terwijl het (vagere) nationale belang naar de achtergrond verdwijnt. (Wellicht een van de redenen waarom het onderwijs in Thailand al decennia lang een politiek stiefkindje is: niemand ziet het directe belang van verbeteringen; cdb);
• De relatie tussen het bedrijfsleven en de politiek (politici en ambtenaren) neemt steeds vastere en meer geïnstitutionaliseerde vormen aan;
• Omdat kiezers nauwelijks een echte (inhoudelijke, emotionele in plaats van een puur materiële) band hebben met een politieke partij zijn elke nationale verkiezingen een ‘new and random event’. Het relatief grote aantal politici dat voor de verkiezingen van partij wisselt (en de hoge slagingskans om met die andere partij herkozen te worden omdat deze partij een hoog transferbedrag biedt aan de politicus en hem/haar meer geld biedt in de verkiezingscampagne) toont ook de onthechting van de politieke partijen met de Thai samenleving. In ruil voor deze financiële steun luistert de nieuw gekozen politicus meer naar de partij en de partijleiders (die geld en andere bronnen beheren) dan naar zijn/haar kiezers;
• Het spel tussen politieke partijen en het bedrijfsleven kan worden gekenschetst als ‘het verhandelen van macht voor voordelen, en voordelen voor macht’.

In het voorwoord van het genoemde rapport, dat de situatie tot 2006 (het jaar van de coup tegen Thaksin) analyseert, schrijft Kanok Wongtrawan: “Thai political parties do not truly represent the interest of Thai people; the parties have not built a representative foundation to support their development”.

Nawoord

Een van de voor mij opmerkelijke ontwikkelingen in de huidige politieke situatie is de rol van het bedrijfsleven. Natuurlijk dringen zij aan op het beëindigen van de politieke onrust omdat die niet goed is voor de economie van het land en – in het verlengde daarvan – hun belangen.

Maar er zijn ook geluiden te horen dat veranderingen nodig zijn, met name op het gebied van de bestrijding van corruptie. In het verleden waren de belangen van bedrijfsleven/zakenmensen en politieke macht nauw met elkaar verweven en wellicht identiek.

Die situatie lijkt te gaan veranderen. Achterliggende oorzaken zouden kunnen zijn:

• De groeiende corruptie die Thai producten en diensten duurder maakt, de winst lager of steeds meer buitenlandse bedrijven ervan weerhoudt in Thailand te investeren;
• Het groeiende slechte imago van Thailand als land waar de corruptie alleen maar toeneemt;
• De manier waarop de Thai politiek omgaat met problemen als de slechte kwaliteit van het onderwijs op alle niveaus (buitenlandse investeerders kijken ook naar de aanwezigheid van kwalitatief goed geschoolde medewerkers zeker in een land waar het niet zo eenvoudig is om buitenlanders aan te stellen), de nog steeds grote inkomens- en vermogenskloof tussen arm en rijk en de toenemende vergrijzing (zonder veel sociale voorzieningen);
• Het groeiende aantal Thai bedrijven dat afhankelijk is van export en met deze nadelen en imagoverslechtering te maken heeft doordat buitenlandse partners striktere regels naleven ten aanzien van ‘corporate social responsibility’.