Sri Thanonchai, The Asiatic Thyl Ulenspiegel
De Sri Thanonchai (Note 1) ass e Personnage an enger Serie vu Geschichten, déi meeschtens an antike poetesch Form gegoss hunn, zirkuléiert zënter e puer honnert Joer an Thailand an och an den Ëmgéigend Länner wéi Kambodscha, Laos, Vietnam a Burma.
Am Isan heescht hien Siang Miang (2), zu Laos Xieng Mieng an am Norden Thailand och Chiang Miang. Ëm 1890 gouf et opgeschriwwen a gedréckt publizéiert. Hien ass nach ëmmer ganz populär, a Volleksgeschichten, Spréch (2a), Cartoons, Filmer (3) an natierlech op Wandbiller an Tempelen (4). Ech mengen all Thai weess säin Numm an e puer vu sengen Aventuren.
Op Englesch gëtt hien ganz passend e 'Trickster' genannt, well dat heescht souwuel Prankster wéi Trickster. Op Hollännesch géife mir soen datt hien "Tricken" benotzt an dat bezitt sech op Geschécklechkeet awer och op Schlässegkeet.
De Sri, wéi hien an de Geschichten einfach genannt gëtt, benotzt Humor a Witz fir duerch d'Liewen ze kämpfen an Schwieregkeeten a Probleemer ze iwwerwannen. Sprooch Witzer si seng Haaptwaff. Hie spillt mat Wierder, déi heiansdo wuertwiertlech vun deenen ronderëm him verstane ginn, während Sri et figurativ heescht oder ëmgedréint. Hien spillt och perfekt op d'Schwäche vun aneren, hir Nüchternheet, Arroganz ('ech wäert dat maachen'), Gier an Dommheet. Hie seet a mécht onerwaart Saachen, déi een aneren heemlech wëll soen a maachen, awer net wierklech traut. Sri mécht. Vläicht war hien autistesch.
De Sri gouf an eng ganz normal Bauerefamill gebuer, awer hie schafft säi Wee bis zum Geriicht, wou hien de Kinnek fir Joere begleet. am berühmten Epos Khun Chang Khun Phaen (5) ass et de schéine Phaen, deen trotz sengem bescheidenen Hierkonft den nobelen, räichen, awer ellene Chang um Schluechtfeld vu Léift a Krich besiegt. De bombastesche Kinnek verléiert och kloer dem Phaen. Mir gesinn déi selwecht Saach mam Sri: hien ass eng héichrangeg Persoun an iwwerdréit dacks de Kinnek a Clever. D'Publikum ass ouni Zweifel sympathiséiert an identifizéiert sech mam Sri wann hien seng Superieuren iwwerzeegt. Et ass e humoristesche Outlet fir déi opgehuewe Frustratiounen an hirem Liewen, wou se ëmmer un d'Autoritéit musse béien. Denkt iwwregens net datt hir baussenzeg Demut vun enger passender bannenzeger Zoustëmmung oder Zefriddenheet begleet ass, och net elo. Allgemeng sinn dem Sri seng Tricken zimmlech harmlos, awer heiansdo fuddelen hie wierklech.
Ech beschreiwen zwou Szenen aus dem Film hei ënnendrënner.
Wann de Sri ongeféier sechs Joer al ass, ginn säi Papp a seng Mamm fir eng Zäit eraus. De Papp freet de Sri d'Haus ze botzen: 'Ma, Sri, gitt sécher datt alles komplett propper ass wa mir zréck kommen. Alles muss gebotzt ginn (6) well et ze vill Dreck am Raum ass'. (Da setzt d'Mamm eppes derbäi, mee ech konnt et net verfollegen.) De Sri setzt seng Wierder an Handlung, zitt alles aus dem Haus a werft et an e Kanal. Wann Papp a Mamm heem kommen si ganz rosen an de Sri gëtt geschloe a verbannt. Hie mellt sech dann un en Tempel a seet dem Abt datt seng Eltere gestuerwen sinn an hien ass en Weesen. Den Abt schued him. Enges Daags iessen si zesummen, wann de Sri eng Méck gesäit, déi um Mönch säi kaale Kapp landen. Hien zéckt e Moment, schléit dann schwéier, schléit dem Abt säi Kapp mat der flaacher Hand mat der Méck. Hilaritéit garantéiert.
Véier Kuerzgeschichten
De Kinnek
Enges Daags ginn de Kinnek an de Sri am kale Nomëtteg duerch de Palaisgaart. Si spadséiere laanscht de Geriichtshaff, wann de Kinnek Sri adresséiert.
'Ma, Sri, jidderee seet, datt Dir sou schrecklech clever sidd an datt Dir jidderee kënnt narren an se maache wat Dir wëllt. Elo froen ech Iech: Kënnt Dir mir an dee Weier schwätzen?'
'Nee, Här, Dir iwwerdriwwen, ech kann wierklech net! Awer ech hunn e gudden Trick fir dech erëm eraus ze kréien'.
'Aha', seet de Kinnek, 'Ech si sécher, datt Dir net geléngt, ech si sécher net, awer mir wäerte gesinn'.
De Kinnek kleedt sech aus, geet an d'Waasser a kuckt mat engem Laachen op.
'Ma, Sri, wéi gitt Dir mech erëm eraus, hmm. Versich et!'
'Ma, Här, ech mengen, du hues Recht, ech kann dech net aus dem Waasser kréien, mee ech hunn dech an d'Waasser bruecht!'
Zwee Vollmounden
Enges Daags gëtt d'Tante Sa vum Sri Thanonchai besicht. Hie wëll Suen léinen. D'Tante Sa huet Zweifel well de gutt gekleete Sri als räiche Mann bekannt ass. De Sri erkläert datt hien temporär méi Sue brauch an datt hien et geschwënn zréckbezuelt.
"Wann Dir zwee Vollmounde gesinn hutt, Tatta Sa, kommt a kritt d'Sue vu mir." D'Tatta Sa gëtt berouegt a léint him den ugefrote Betrag.
Zwee Méint méi spéit geet d'Tante Sa op Sri a freet d'Suen. "Awer Tatta Sa, Dir hutt guer net zwee Vollmound gesinn!" D'Tante Sa geet duercherneen heem. War si sou falsch an der Zäit?
E Mount méi spéit, si besicht Sri erëm. "Sri, ech sinn elo ganz sécher datt ech zweemol e Vollmound gesinn hunn." 'Awer Tatta, ech hunn net gesot datt Dir d'Suen zréck kritt wann Dir zweemol ee Vollmound gesinn hutt, awer wann Dir zwee Vollmound gesinn hutt. Zwee Vollmounden. Verstinn Dir den Ënnerscheed? Ma dann!'
D'Tante Sa fällt of. Um Heemwee begéint si e Mönch, deem si déi ganz Geschicht erzielt. De Mönch weess, wat ze maachen: "Komm op den nächste Vollmound op d'Geriicht am Palais."
Deen Dag stinn de Sri, d'Tante Sa an de Mönch virum kinneklechen Haff. D'Tante Sa erzielt fir d'éischt hir Geschicht, e bëssen zidderend. Da verdeedegt de Sri sech, voll iwwerzeegt datt hien ass a wäert Recht hunn.
De Mönch ass dee leschte fir ze schwätzen. 'Sri, kuckt erop', weist hien, 'wat gesitt Dir?' "Ech gesinn e Vollmound," äntwert de Sri.
"A kuckt elo an dëse Weier. Wat gesitt Dir?' 'En anere Vollmound', gëtt de Sri besiegt zou.
D'Tante Sa kënnt zréck doheem glécklech mat hire Suen. Et gëtt gesot datt dëst déi eenzeg Kéier war datt iergendeen de Sri outsmart huet.
Eng kinneklech Fuert
De Kinnek war vum Sri esou vill Mol näämlech gefall, datt hien heiansdo Revanche wollt huelen.
Hien huet en huel Bambusréier opbruecht, dem Rouer e gudde Wand ginn an et mat ale Blieder verstoppt. Hien huet dräi Geriichter geruff an hinnen Uerder ginn.
'Dir musst dësen Tube op Sri Thanonchai huelen. Sot him et ass e wäertvolle kinnekleche Kaddo. Awer a Wierklechkeet hunn ech nëmmen dran gefuer", huet hien mat engem laache bäigefüügt. D'Hoffnung an de Kinnek konnten sech net vun der Erwaardung erholen.
Wéi d'Geriichter op d'Duerf koumen, wou de Sri gelieft huet, hunn se e Mann gesinn, deen an engem Kanal fëschen. Si hunn him gefrot ob hie wousst wou de Sri wunnt an ob hien doheem wier. 'Oh jo, ech weess ganz gutt', sot de Mann, dee wierklech Sri war, 'mee wat ass Äre Betrib mat him?'
D'Hoffnisser konnten et net widderstoen, him d'Geschicht mat e bësse Botter a vill Gelaachs ze erzielen. Awer de Sri huet e bëssen zweifelhaft ausgesinn. 'Sidd Dir sécher datt et kee Gold dran ass? Oder vläicht ass de Fart verdampft. Dir sollt besser kucken ier ech dech op Sri huelen!'
D'Courtieren hunn sech zéckt ugekuckt, awer trotzdem decidéiert et eng gutt Iddi. Wann et Gold wier, da kéinte si och dovunner profitéieren... Si hunn déi dréchen Blieder ewechgeholl an dunn dem Gestank vum Kinnek säi Féiss behandelt.
Dat gëllent Haus
De Sri Thanonchai war nach eng Kéier spéit op d'Versammlung vun de kinnekleche Conseilleren. De Kinnek war elo wierklech genervt. "Firwat sidd Dir ëmmer spéit, Sri?" "Ma, Är Majestéit, ech bauen en Haus aus näischt wéi Gold, an et dauert laang!" D'Irritation vum Kinnek huet sech zu Onglawen an eng gewëssen Virwëtzegkeet ëmgewandelt. "Dat géif ech gär gesinn", sot de Kinnek. De ganze Geriicht ass an d'Haus vum Sri gaangen. Wéi se do ukomm sinn, hu se en Haus gesinn am Bau ... awer aus Holz. De Kinnek huet sech zum Sri gedréint: 'Dir sot 'nëmmen Gold', awer dëst ass just Holz!' 'Absolut, Här, dëst Haus gëtt aus gëllenen Teak gebaut!' (7)
Nëss
1 Sri Thanonchai ศรีธนญชัย prononcéiert sǐe thanonchai. Sri ass eng Éier fir Nimm a Plazen: 'Great, Honored'.
2 Siang ass den Titel vun engem pensionnéierten Ufänger am Isaan. Mîang si fermentéiert Téiblieder, elo am Norden a vläicht soss anzwousch gesippt. De Sri huet och en Trick benotzt fir Händler ze trickéieren déi de Mekong vun dësen deemols zimlech wäertvolle Blieder duerchkreest.
2a Chàlàat mǔuan Thánonchai 'sou schlau wéi Thanonchai': lëschteg, lëschteg.
3 De Film heescht 'Sri Thanonchai 555'. Ganz am Thai awer gëtt e gewëssent Bild vum Liewen deemools.
www.youtube.com/watch?v=ya-B-ui4QMk&spfreload=10
4 Am Pathum Wanaram Rajaworawihan Tempel zu Bangkok, kuckt hei:
ich.culture.go.th/index.php/en/ich/folk-literature/252-folk/217-the-tale-of-sri-thanonchai
5 Fir Khun Chang Khun Phaen gesinn en.wikipedia.org/wiki/Khun_Chang_Khun_Phaen
Déi voll englesch Iwwersetzung mat vill Erklärungen an Zeechnungen ass e Genoss ze liesen: The Tale of Khun Chang Khun Phaen, iwwersat vum Chris Baker a Pasuk Phongpaichit, Silkworm Books, 2010. khun hei ass net 'Här oder Madame' mee ขุน khǒen mat engem steigenden Toun deen den niddregsten Adel war, vergläichbar mat Equire.
6 De Papp benotzt hei d'Wuert โล่ง laang, wat souwuel 'opraumen' wéi 'eidel' bedeit kann.
7 E Pun op 'sàk'. 'Sàk' kann 'nëmmen' wéi och 'Teak' bedeiten. Thong ass Gold. De Sri seet 'sàk thong'. Sri kann also 'nëmmen Gold' oder 'Golden Teak' bedeiten, eng vun de villen Typen vun Teak.