Ég er Laó og hvað svo?!
Sú staðreynd að fólk frá Isan upplifi reglulega vanþóknun og mismunun er ekki aðeins bundið við venjulegt fólk heldur hefur einnig áhrif á munka. Í grein um Isaan Record talar fyrrverandi munkur, prófessor Tee Anmai (ธีร์ อันมัย, Thie An-mai) um sína eigin reynslu. Þetta er sagan hans.
Fyrir tuttugu árum var ég í troðfullri rútu, það var álagstími og fólk var að koma úr vinnu eða skóla. Við hlið mér stóð hópur 4-5 nemenda. Ég var týndur í hugsun og veitti þeim enga athygli, þar til ég heyrði allt í einu hvað þeir sögðu:
„Fjandinn, þvílíkur bóndahani“ (ไอ้ … แม่งเสี่ยวว่ะ)
„Já, þvílíkur andskotans sveitabúningur“
„Svo seinþroska Lao, haha“ (แม่งลาวมาก 555)
Ég horfði á þá og hrópaði „Ég er Lao og hvað svo?“ (ลาวแล้วไงวะ!?!). Þau frusu og brosið hvarf af andlitum þeirra. Þeir hurfu á meðal annarra farþega og hörfuðu hinum megin í rútunni. Rútan var svo hljóðlát án þess að þessir unglingar töluðu, en í staðinn heyrði ég raddir þeirra bergmála hærra og hærra í höfðinu á mér. Það gerði mig dapurlegan.
Ég hugsaði aftur til þess tíma, þrjátíu árum áður, þegar ég sem einfaldur sveitadrengur fékk aðgang að framhaldsnámi eftir grunnskóla. Þetta er þökk sé þjálfunaráætlun fyrir byrjendur. Eftir þrjú ár lauk ég þessari þjálfun í Wat Pho Pruksaram musterinu í Surin héraði og ég áttaði mig á því að ef ég vildi ljúka framhaldsskólanámi og háskólanámi, þá yrði ég að gera það í appelsínugula skikkjuna. Ég fór til Bangkok og tók inntökupróf í Maha Chulalongkorn Rajavidyalaya háskólanum í Mahathat Yuwaratrangsarit hofinu, staðsett nálægt Grand Palace í Bangkok.
Það sem var jafnvel erfiðara en prófið var að finna musteri í Bangkok. Ég var nýliði sem hafði ekki enn lokið 3. stigs Pali prófi, og það sem verra er, ég var Isan nýliði. Það gerði þetta allt mjög erfitt.
"Laó nýliði, hmm?" voru viðbrögð flestra munka og ábóta í Bangkok við "appelsínugulum gulrótum" úr norðaustri eins og ég. Það jafngilti höfnun að fara inn í musterið. Jafnvel eftir að ég fékk jákvæða prófniðurstöðu gat ég ekki fundið musteri til að vera með.
Orðin „Lao nýliði“ sem komu úr munni munka í Bangkok voru ómeðvituð, sjálfvirk svörun sem jafngilti mismunun. Ef þú hefðir spurt mig hvernig mér leið þá gæti ég bara hugsað „Já, ég er Lao og hvað svo?“.
Á þremur árum mínum í menntaskóla tók ekki eitt einasta musteri mig inn. Sem betur fer var munkur í Wat Makkasan sem leyfði mér að vera á veröndinni á munkakofanum sínum (กุฏิ, kòe-tìe). Ég svaf, lærði og gerði heimavinnuna mína útsett fyrir sól, rigningu og roki. Stundum kom faðir minn í heimsókn og ég lá að honum og sagði að ég deili þessu herbergi með þessum munki en hafi bara sofið úti þegar sá munkur var ekki þar. Það var ekki fyrr en meira en tíu árum síðar, þegar ég fékk vinnu, að faðir minn komst að sannleikanum. Hann sagði þá: "Drengur minn, hvað þetta hlýtur að hafa verið þér hræðilegur tími."
Það er aðeins veraldlegur heimur, en líka trúarheimurinn þar sem litið er niður á fólk frá Isan. Í tíma mínum sem nýliði heyrði ég alltaf hina nemendurna segja að það væri mjög erfitt fyrir Isaan munk að standast níunda (hæsta) stig Pali prófsins. Þeir sögðu líka að það væri ómögulegt fyrir munkur frá Norðausturlandi að verða æðsti ættföður. Mál Phra Phimonlatham, þekkts Khon Kaen munks sem var handtekinn og fangelsaður á sjöunda áratugnum fyrir meintar kommúnistaskoðanir, var nefnt sem dæmi.
Fyrir örfáum dögum sendi vinur frá Khon Kaen mér hljóðinnskot úr samfélagsmiðlaappinu Clubhouse. Í henni voru Isaníumenn algjörlega svívirtir með móðgun og fyrirlitningu. Ég reyndi að róa vin minn með því að segja að þetta væri hluti af upplýsingaaðgerð sem stýrt er af hernum (IO), en reyndar vissi ég betur. Nei, það er tjáning um rótgróna fyrirlitningu á Tælendingum sem hafa ánægju af því að líta niður á aðra og mismuna þeim.
Skoðaðu kennslubækur nútímans. Hver var vinur lands okkar? Þeir voru allir óvinir... Við blásum stolt í okkar eigin horn og svívirtum orðstír annarra. Sögur af því hvernig landið okkar hefur verið umkringt og ráðist á í gegnum tíðina, saga um áföll og sársauka, full af innrásum og fjöldamorðum í stað góðra nágranna. Hvernig Búrmamenn brenndu Ayutthaya, hvernig Thao Suranari (ย่าโม, Yâa Moo, amma Moo) barðist gegn Lao frá Vientiane. En sögubækurnar nefna varla að Emerald Buddha í Grand Palace var í raun stolið frá Laos eftir að Tælendingar brenndu musterið þar sem styttan stóð.
Á svæðinu mismunar Taíland nágrönnum sínum. Það gerir lítið úr nágrönnum sínum eins og lítill nýlenduherra gerir í Mekong vatninu. Jafnvel innan Tælands hefur landið alltaf verið nýlenduherra. Landið var byggt af aðalsmönnum frá Bangkok sem steyptu héraðsleiðtogunum af stóli og tóku við völdum þeirra. Þeir hafa líka haft gaman af því að fremja valdarán í meira en hundrað ár. Þeir þvinga sjálfsmynd sína upp á aðra, beita menningarlegu yfirráðum og jaðarsetja staðbundna siði. Þeir hafa ekkert pláss fyrir fjölbreytileika og málamiðlanir. Þess vegna misnotum við manngildi annarra og brjótum manngildi þeirra.
Dónaskapur er alls staðar, bæði á ríkisstigi (bæði veraldlegum og trúarlegum) og líka á samfélagsstigi. Það er „Tælendinga“ sem er vandamálið. Að öðru leyti hefði þessi illa ráðandi, kjánalega klúbbhúsfundur alls ekki átt sér stað.
Þannig að ef einhver myndi stimpla mig sem „svo helvítis tælenska“, þá þarf ég virkilega að endurmeta mig.
Heimildir: nokkuð stytt þýðing á
- https://theisaanrecord.co/2021/11/21/im-lao-so-what-english-version/
- https://theisaanrecord.co/2021/11/11/im-lao-so-what/
Sjá einnig:
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/isaaners-zijn-geen-thai-wie-mag-zich-thai-noemen-het-uitwissen-van-de-plaatselijke-identiteit/
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/echos-uit-het-verleden-luang-wichit-wathakan-en-het-creeren-van-de-thaise-identiteit/
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/phra-phimonlatham-onafhankelijke-democratische-en-rebelse-monnik/
Fín grein Rob,
Isaan eiginkona mín hefur einnig verið nefnd ógeðsleg isaan af flugvallarstarfsmönnum á flugvellinum í Bangkok.
Mismunun gegn dökkri húð er mjög algeng í Tælandi.
Þess vegna hvítandi húðkremið.
Mismunun á grundvelli svæðisuppruna, Norðausturland eða Suðurdjúp er líka hlutur.
Mismunun vegna auðs, ætternis og auðs er staðalbúnaður.
Landið er fullt af mótsögnum.
Hins vegar er Taíland áfram fallegt land, sérstaklega ef þú kafar ekki of mikið í það. ;-)
Ég varð að hlæja að síðustu athugasemd þinni, herra Pig. Svo hvar sem er.
Ég las einu sinni sögu dálítið dökkan læknis frá Isan með hreim eins og hann sjálfur skrifaði. Honum var líka mismunað.
En það versta er að við siðmenntaðir farangar erum skildir eftir. 🙂
Já, Taíland er alveg frábært í því! Stærstu misnotkunin rétt fyrir neðan glansandi yfirborðið. Það er núningurinn sem gerir ljómann?!
Jan,
Ein af upplifunum sem ég mun ekki gleyma var langa dvöl mín á dýru hóteli í einu af úthverfum Bangkok.
Ég var þar í nokkra mánuði vegna vinnu.
Ég fór þangað á hverju kvöldi að borða í fallega borðstofunni og reikningurinn fór beint til yfirmannsins.
Á einu kvöldanna, eins og á hverju kvöldi, var mér úthlutað fallegu borði og ég hafði útsýni yfir að því er virðist mjög ríka taílenska fjölskyldu sem var að borða með um 10 manns.
Eldri frúin var fallega klædd og með skartgripi.
Það sem sló mig var barnið í barnastólnum og líka mjög unga hjúkrunarkonan.
Umsjónarmaður um 12-14 ára skar sig strax upp úr vegna mjög dökkrar húðlitar sem skar sig mjög vel í félagsskap hins afar hvíta taílenska fyrirtækis.
Hún varð að halda barninu kyrrt og gefa því, meðan skemmtunin var.
Ég veit ekki hvort þú getur séð það fyrir þér, en það lítur út eins og myndirnar á gullna þjálfaranum okkar. Það var bara þræll, líka undir lögaldri, sem fékk að fara heim til fjölskyldu sinnar einu sinni á ári í ókeypis gistingu og mat og fékk rífleg laun upp á nokkur hundruð baht á mánuði.
Gljáandi yfirborðið var svo sannarlega til staðar og núningurinn var með mér.
Mér finnst mjög sárt að lesa þessa línu.
„Taíland er samt fallegt land, sérstaklega ef þú skoðar það ekki of mikið“
Eins og ég ætti að skammast mín fyrir framtíðarval mitt
Þú ættir ekki að skammast þín fyrir framtíðarval þitt. Margir, þar á meðal ég, hafa tekið þetta val. Það er mikið rangt alls staðar og sérstaklega í Tælandi er það svo raunhæft og ekkert öðruvísi.
Því miður á sér stað mismunun um allan heim, þar á meðal í Tælandi.
Það eina sem við getum gert er að hafna því
Og þar sem þú upplifir það, velur lúmskt eða ekki hliðar (fyrir þá sem hafa mismunað).
Fín grein Rob V,
Minnir mig á atvik fyrir áratug síðan. Konan mín hafði týnt tælensku nafnskírteininu sínu og myndi sækja um nýtt í næstu fjölskylduheimsókn okkar. Þó hún hafi búið í Belgíu í mörg ár var hún samt skráð með syni sínum í Bangkok og það varð að gera þar.
Henni var sagt í ráðhúsinu að hún yrði að sanna að hún væri taílensk. Fæðingarvottorð var ekki til (var þegar vandamál í hjónabandi okkar), en vopnuð tælensku vegabréfinu hennar, hjónabandsvottorði okkar, afriti af týndu persónuskilríkjunum, tabien starfi sonar hennar, fæðingarvottorð um son hennar og dóttur (sem voru líka viðstaddir) var ný umsókn lögð fram.
Embættismaðurinn skoðaði blöðin en vildi ekki gefa út nýtt kort þar sem efasemdir voru uppi. Sú staðreynd að hún væri með tælenskt vegabréf var heldur ekki fullnægjandi sönnun fyrir hana. Í ljós kom að í stóru flóðunum 2011 höfðu allmargir Tælendingar tilkynnt persónuskilríki sín týnd á meðan þeir höfðu í raun selt þau ólöglegum innflytjendum frá nágrannalöndunum. En aðallega – bætti hún við – vegna þess að hún leit út eins og „Khmer“ en ekki Taílendingur.
Konan mín er hrein taílensk (ekkert blandað blóð) en aðallega Isan. Innan við mínútu var öll biðstofan komin á stöllur vegna þess að grunur um að hún væri Khmer var tekinn mjög illa af henni. Þjónninn hvarf og eftir nokkrar mínútur birtist yfirmaður sem hlustaði á alla söguna aftur, fór í gegnum blöðin og hvarf á víxl. Þá birtist nýr lögreglumaður og baðst nánast óheyrilega afsökunar á framkomu eldri samstarfsmanns síns og fimmtán mínútum síðar var hún komin með nýju skilríkin.
Mér finnst gaman að heyra hinar ýmsu sögur, sætar, bitrar og súrar, frá alls kyns fólki frá landi sem er mér mjög kært. Þessi stóð upp úr hjá mér og því þessi þýðing. Isaan Record hefur aukið gildi fyrir mig með bakgrunninum sem þeir fjalla um.
Mismunun og tengd misnotkun eiga sér stað náttúrulega alls staðar og því er mikilvægt að hlusta á slíka reynslu og fá þannig betri og áþreifanlega mynd af þessum röngu hlutum. Þá er vonandi hægt að bregðast betur við þessu í framtíðinni. Það er erfitt fyrir fólk að skammast sín fyrir þetta allt saman eða fjarlægja sig opinberlega frá þessu. Það væri ómögulegt og því fáránlegt verkefni. En það sem maður getur gert er að gera sér grein fyrir því hvar hlutirnir geta farið úrskeiðis og vonandi ekki gera slík mistök eða gera færri slík mistök og hugsanlega grípa til aðgerða ef þú verður sjálfur vitni að slíkum misnotkun. Það byrjar á meðvitund, þekkingu og þess vegna er mikilvægt að hlusta á aðra og reynslu þeirra. Dragðu síðan þinn eigin lærdóm af því.
Að tala augnablik í núinu.
Þeir sem tala Isan leggja oft mikinn metnað í að skipta yfir í sitt eigið tungumál í Bangkok um leið og tækifæri gefst. Á slíkum stundum finnst mér ég vera mismunað og spyr hvort þeir geti haft þá kurteisi að tala á tælensku svo ég geti lært og skilið eitthvað. Slík hneigð hegðun stuðlar ekki að gagnkvæmum skilningi, sérstaklega þegar maður getur ekki einu sinni talað tælensku á skiljanlegan hátt vegna skorts á réttum framburði. Kannski er eigin óvissa stærsta orsök þess að halda þessari staðreynd fram.
Tækifærisleg lífsstíll leiðir heldur ekki til margra líkinga eða skilnings með eða frá fólki sem tekst að lifa af í Bangkok frumskóginum og kom oft sjálft frá Isan.
Það sem mér fannst skemmtilegt er að rithöfundurinn talaði um sjálfan sig sem „ungbarnagulrót“ (บเบบี้แครอต), barnagulrætur. Ég hef séð munka hér og þar kalla sig gulrætur. Fyndið, ekki satt?