Seagipsys í Tælandi

mariakraynova / Shutterstock.com

Thailand hefur fjölda þjóðernis minnihlutahópa, þar af eru hæðarættkvíslir á Norðurlandi nokkuð þekktir. Í suðri eru sjófuglar nokkuð vanræktur minnihluti.

Ég segi "seagipsy's" viljandi, vegna þess að það hljómar betur fyrir mig en þýðing sjávarsígaunar. Thailand hefur þrjá meginhópa af seagipsy: Moken, Urak Lawai og Mokler. Í augum Taílendinga er þetta fólk þekkt sem „Chao Lay“ (sjávarfólk), regnhlífarheiti yfir ættbálkana sem lifa af hafinu og eru nátengdir sjónum.

Krúsar

Það er um 2.000 til 3.000 manna hópur sem býr við strendur Tælands, Mjanmar og Malasíu í kringum Surin-eyjar (þjóðgarður). Þeir eru þekktir sem Moken, tala sitt eigið tungumál, sem sérfræðingar hafa ekki getað ákvarðað hvaðan Moken upprunalega koma. Talið er að þeir hafi verið fyrstu íbúar strandsvæðanna í Andamanhafinu. Sjávarmenning flökkumanna þeirra hefur líklega flutt þá frá suðurhluta Kína til Malasíu fyrir meira en 4.000 árum, þar sem hópar hættu að lokum í lok 17. aldar, en nákvæm saga um tilvist þeirra er ekki þekkt.

Moken lifa um og á sjó og eru auðvitað afbragðs sjómenn; þeir þekkja hafið í kringum sig eins og aðrir. Ef manni langar í fisk í morgunmat fer hann í sjóinn með spjóti og á skömmum tíma er hann búinn að fá sér fiskmáltíð. Rannsóknir sýna að Moken getur séð tvöfalt betur undir vatni samanborið við til dæmis Evrópubúa. Einnig hefur verið sýnt fram á að þeir geti kafað allt að 25 metra djúpt án köfunarbúnaðar.

Stærsta ógnin við menningu þeirra er sú að einkafjárfestar og landspekúlantar vilja þróa enn frekar svæðin þar sem Moken búa. Í bili hefur þeirri "árás" verið afstýrt og þeir geta haldið lífi sínu áfram áhyggjulausir. Áhyggjur eru samt ekki Moken eiginleiki, það er ekki í orðaforða þeirra.

Hversu vel Moken þekkja duttlunga og duttlunga hafsins endurspeglast 26. desember 2004. Fjöldi aldraðra af Moken ættbálknum á eyju í Surin Islands sjávarþjóðgarðinum undan strönd Phang-Nga héraðsins tekur eftir því að öldur á sjó séu óeðlilegar og að hreyfingar eigi sér stað á óvenjulegan hátt. Þeir vekja viðvörun og íbúarnir leita skjóls í hærri innsveitum. Þegar þeir snúa aftur hefur þorpið verið gjörsamlega þurrkað út af La Boon – eins og Moken kalla flóðbylgjuna – sem hefur lagt svæðið í rúst.

Bátar þeirra og hús á stöplum eru ekkert annað en hrúga af viði og rústum. En á meðan Taíland syrgir meira en 5.000 fórnarlömb, hefur Moken samfélaginu verið hlíft, þökk sé þekkingu eldri ættbálka á hafinu.

Moken hafa endurbyggt þorpið sitt með því að nota bambus og lauf sem helstu "byggingareiningar". Ekki á sama stað heldur meira inn til landsins þar sem öruggara er. Ef Moken hafa einhverjar áhyggjur þá er það að þeir sakna hefðbundins umhverfisins í kringum sjóinn frá nýja þorpinu sínu. Áhrif umheimsins aukast. Taílensk yfirvöld hafa bannað veiðar á tilteknum fisktegundum, eins og sjógúrku og sumum skelfiski, og sviptir Moken mikilvægum tekjulind. Nokkrir þeirra hafa þegar yfirgefið sjávarþorpið til að starfa sem leiðsögumenn í köflum fyrir ferðamenn eða gerast sorphirðarar.

The Moken hafa mjög félagslegt líf. Það eru mismunandi ættbálkar, en allir eru jafnir. Ættflokksmaður getur þannig farið frá einum ættbálki til annarrar án þess að líf hans verði gert ömurlegt. Þeir kveðja því ekki, því orð eins og „halló“ og „bless“ koma ekki fyrir í tungumáli þeirra. Orðið „hvenær“ er líka óþekkt, vegna þess að Moken hafa ekkert hugtak um tíma nema dag og nótt - svo þeir vita ekki hvernig á að flýta sér.

Athyglisverð staðreynd er sú að það að skutla skjaldböku er nálægt því að taka konu. Sjóskjaldbakan er talin heilög af Moken og Moken sjá líklega konu líka sem dýrling.

Hvað trúarbrögð varðar, trúa Moken á animisma - kenningu andaveranna. Í samfélögum sem lifa af náttúru og veiði er maðurinn oft lagður að jöfnu við náttúruna og er því ekki yfir henni. Virðing fyrir náttúrunni og öllu í kringum hana er nauðsynleg, helgisiðir eru lífsnauðsynlegir til að lifa af. Með þessu vinna þeir hylli andanna, sem veita fæðu, skjól og frjósemi og hrekja um leið illa anda frá.

Mokler

The Mokler eru hópur sjógypsinga eða „Chao Lay“ sem fá minnsta athygli fjölmiðla og almennings. Þetta er vegna þess að þorp þeirra eru staðsett á svæðum þar sem fáir sem engir ferðamenn koma. Urak Lawoi og Moken eru nefndir aftur og aftur, vegna þess að þeir búa á eða nálægt vinsælum ferðamannastöðum eins og Phuket, Lanta og Lipeh eyjunum (Urak Lawai) og Surin eyjunum (Moken).

Mokler eru talin undirhópur „Chao Lay“ eða „Thai Mai“ (Nýja Taílendingar), sem lifa reglulegu lífi og hafa einnig öðlast tælenskan ríkisborgararétt. Börn Moklers ganga í skóla á staðnum og fá fræðslu á taílensku. Flestir þeirra tala ekki Mokler-málið, þó þeir skilji það þegar þeir tala við foreldra sína eða afa og ömmu.

Flest Mokler þorpin er að finna í Phang-Nga héraði á vesturströnd Tælands. Þeir eru dreifðir í Khuraburi, Takuapa og Thaimuang héraði. Margir Mokler eru í raun þegar landrabba, þar sem þorp þeirra eru ekki í strandhéruðum heldur inn til landsins. Oft telja þeir sig hefðbundið landbúnaðar; þeir vinna á gúmmí- eða kókoshnetuplantekru eða eru ráðnir sem verkamenn til ýmissa annarra verkefna. Enn eru nokkur strandþorp, þar sem sjórinn er enn tekjulind fyrir Mokler.

Þrátt fyrir að margir Mokler telji búddisma vera trú sína, eru andtrú þeirra enn mjög mikilvæg. Á hverju ári í febrúar/mars, fagna Mokler fórnarveislu fyrir goðsagnakennda leiðtogann Ta Pho Sam Phan.

Urak Lawoi

Þessi hópur sjófugla lifir í kringum eyjar og strandsvæði Andamanhafsins. Þorp þeirra má finna í Phang-nga, Phuket, Krabi og Satun.

Urak Lawoi hafa líka sitt eigið tungumál og hefðir. Almennt eru Urak Lawoi kallaðir Chao Lay, Chao Nam eða Thai Mai. Sjálfum finnst þeim Chao Nam niðrandi hugtak, því „Nam“ þýðir líka sæði á þeirra tungumáli. Þeir kjósa Thai Mai, sem þeir vilja tjá sig með sem óaðskiljanlegur hluti af taílenska ríkinu.

Það er goðsögn um Urak Lawoi á Adang eyju. Fyrir löngu, löngu síðan sendi Guð Nabeeno til eyjunnar til að hvetja íbúana til að tilbiðja Guð. Forfeður Urak Lawoi neituðu, eftir það lagði Guð bölvun yfir þá. Urak Lawoi fóru síðan til Gunung Jerai, þar sem sumir flýja inn í skóginn og breytast í villimenn, apa og íkorna. Aðrir fóru á haf út sem hirðingjar á bát sem heitir Jukok. Gunung Jerai er enn helgur staður fyrir Urak Lawoi og tvisvar á ári er haldin athöfn, í lok hennar er skreyttur bátur sjósettur, sem - Urak Lawoi gerir ráð fyrir - stefnir til upprunalegu byggðarinnar nálægt Gunung Jerai.

Urak Lawoi mynda aðeins lítið samfélag, sem er að miklu leyti tengt hvert öðru. Þeir búa venjulega í litlum bambushúsum sem reist eru á stöpum, en framhlið þeirra snýr alltaf að sjónum. Húsin eru yfirleitt byggð með stuðningi fjölskyldu og nágranna.

Daglegt líf Urak Lawoi er einfalt. Á morgnana fara karlarnir að veiða en konurnar sinna heimilisstörfunum og bíða eftir að eiginmenn þeirra komi aftur um hádegisbil. Veiddur fiskurinn er til afnota fyrir eigin fjölskyldu og/eða ættingja en annar hluti hans er seldur til kaupmanna. Síðdegis hvíla konurnar á meðan karlarnir koma aftur í veiðarfærin.

Lífið breytist að vísu því með fiskveiðum ná þeir varla framfærsluviðmiðum þannig að margir karlmenn vinna annars staðar til að afla sér mannsæmandi launa.

Fyrir utan sjávarfang eru hrísgrjón aðalfæða Urak Lawoi. Þeir borða ýmsa suður-tælenska rétti, þar sem kókoshnetan er ómissandi hráefni. Urak Lawoi borða venjulega þegar þeir eru svangir, svo það er engin ákveðin máltíð á ákveðnum tíma.

Fyrir löngu síðan trúðu Urak Lawoi að illir andar væru orsök veikinda. Þeir höfðu staðbundinn lækni (að þ.e.), sem barðist við sjúkdóminn með incantering eða notkun heilagts vatns. "Maw" er persónulegur miðill sem hefur samskipti milli Urak Lawoi og andanna. „Maw“ er valið úr öldungi ættbálksins, sem kennir börnunum einnig hefðbundna andlega lækningu. Í dag nota þeir lækna og sjúkrahús.

Lífshættir Urak Lawoi eru smám saman að aðlagast taílenskri menningu. Þeir komast ekki lengur sjálfstætt og eru því í auknum mæli háðar öðrum (tælendingum) um vinnu og tekjur.