Sögur og þjóðsögur Esops í Tælandi

Mae Nak Phra Khanong

Hvernig eigum við að lesa þjóðsögur? Fyrir neðan einn frá Grikklandi til forna og einn frá Tælandi.

Ljónið og músin

Fyrir löngu síðan í fjarlægu landi var svalur hellir þar sem voldugt ljón tók sér blund. Í þeim helli bjó líka lítil mús sem hljóp um allan daginn í leit að mat. Dag einn hrasaði hún og féll beint á höfuð ljónsins. Ljónið greip hana með klærnar, horfði á hana og sagði:

„Jæja, hvað höfum við hér? Bragðgott snarl! Ég er svangur.'

"Vei, volduga ljón, hlífið lífi mínu, takk."

"Af hverju ætti ég að gera það, litla mús?"

"Ef þú leyfir mér að lifa, gæti ég hjálpað þér ef þú ert í neyð!"

Ljónið öskraði af hlátri. „Þú, ljóti hluturinn, hjálpar mér? En þú ert mjög fyndinn, ég skal sleppa þér.'

Nokkrum dögum síðar heyrði músin sársaukafullt öskur úr skóginum.

"Ljónið!" það skaust beint í gegnum hana.

Hún hljóp inn í skóginn. Í fjarska sá hún að ljónið var flækt í neti veiðiþjófa.

„Ég skal hjálpa þér,“ hrópaði litla músin og með beittum tönnum nagaði hún netið og leysti ljónið.

Nang Nak

(นางนาค bera fram naang naak, naang er frú og naak er goðsagnakenndi snákurinn sem sést í öllum musterum, einnig nafn. Sagan gerist um 1840.)

Nak er trygg og ástrík eiginkona hermanns, Maks. Hann er kallaður til herferðar gegn Búrma (eða Víetnam) þegar Nak er ólétt. Hann er alvarlega slasaður en þökk sé góðri umönnun munks, Somdet To, batnar hann. Somdet To biður Mak um að ganga til liðs við klausturhald, en Mak neitar því hann þráir konu sína og barn. Hann snýr aftur til þorpsins síns, Phra Khanoong, þar sem hann býr enn og aftur hamingjusamur með Nak og syni þeirra.

Dag einn þegar Mak er að höggva tré í skóginum til að endurheimta húsið sitt, segir gamall vinur sem gengur framhjá honum að Nak og sonur þeirra séu draugar því báðir dóu í fæðingu. Mak trúir honum ekki og þeir berjast. Þegar hann kemur heim mætir hann Nak um þetta en hún neitar og Mak trúir henni. Daginn eftir er gamli vinurinn dáinn og næstu daga drepur Nak hvern þann sem vill vara eiginmann sinn við. Öflugur Brahmin, mǒh phǐe (sádýradreki), er einnig drepinn.

Mak kemst að sannleikanum þegar hann hefur vinnu undir hús-á-stöngunum. Nak er að undirbúa kvöldmat á efri hæðinni en sítróna dettur niður í gegnum rifu í gólfinu og hún teygir handlegginn tíu fet til að taka hana upp. Mak sér nú að konan hans er sannarlega draugur og hann flýr húsið. Í Mahabhute musterinu á staðnum reyna munkarnir að reka drauginn Nak, en það mistakast. Nang Nak hæðist að getuleysi munkanna og sáir dauða og eyðileggingu í þorpinu af reiði.

Þá birtist munkurinn Somdet To aftur. Hann fer með alla í gröf Nang Nak og byrjar að muldra búddistabænir. Nak rís upp úr gröfinni með litla son sinn í fanginu. Allir verða í áfalli en munkurinn er rólegur. Hann segir Nang Nak að gefa upp viðhengið sitt við Mak og þennan heim. Síðan biður hann Mak að koma fram til að kveðja konu sína og son. Grátandi faðma þau hvort annað og staðfesta ást sína til hvors annars.

Somdet To segir nokkrar formúlur í viðbót í dásamlegum tón, eftir það hverfur líkami Nak og andi hennar.

Nýliði sker stykki af beini úr enninu á Nak þar sem andi Nak er fastur í. Somdet To ber beinið með sér í mörg ár, eftir það erfir taílenskur prins það, en það hefur síðan glatast.

Svo mikið er um þessa stuttu samantekt á einni frægustu goðsögn Tælands.

Yfirvegun

Ég las sögur fyrir son minn á hverju kvöldi. Einnig ljónsins og músarinnar. Hann fékk skilaboðin en sagði aldrei: „Þetta getur ekki verið satt, pabbi, því ljón og mýs geta ekki talað.

Á 19. öld kom upp klofningur í mótmælendakirkjunni í Hollandi. Einn hópur sagði að höggormurinn í Paradís hefði ekki getað talað, annar hópur sagði að Biblían segði allan sannleikann. Einn guðfræðingur hélt að hvort höggormurinn hefði talað eða ekki væri ekki svo mikilvægt, það sem skipti máli væri hvað hann hefði sagt.

Næstum sérhver Taílendingur þekkir sögu Mae Nak Phra Khanoong og hún er dýrkuð og heiðruð víða eins og hún væri gyðja.

Spurningar

Og það er spurning mín til kæru lesenda: Hvers vegna dýrka tælensku konurnar Mae Nak ('Móðir Nak' eins og hún er venjulega kölluð með virðingu)? Hvað liggur að baki? Hvers vegna finnst mörgum konum tengjast Mae Nak? Hver er undirliggjandi boðskapur þessarar mjög vinsælu sögu?

Og eitthvað sem ég velti alltaf fyrir mér: eru skilaboðin eins og þú sérð þau alhliða eða aðeins tælensk/asísk? Það gæti verið góð hugmynd að horfa á myndina hér að neðan fyrst.

Hnetur

Andinn sem losnar þegar kona deyr ásamt ófæddu barni sínu er kallaður phǐe: tháng klifraði ''andinn í heildarumfanginu'. Kvendraugar eru hættulegri en karlkyns draugar hvort sem er, en þessi draugur er sterkastur og hættulegastur þeirra allra.

Á tímum Ayutthaya heimsveldisins (um 1350-1780) var lifandi þunguð kona stundum hent í gryfju og haugur af grunni að nýrri höll rekinn í gegnum hana. Fyrrnefndur andi sem síðan var sleppt verndaði réttinn. Mannfórnir voru hluti af gömlu góðu dagunum.

Mae Nak Phra Khanoong (Phra Khanoog er nú staðsett í Sukhumvit 77, Soi 7), er dýrkuð á mörgum stöðum, en sérstaklega við helgidóminn við hlið Mahabhute hofsins þar.