Upprisa Prasat Hin Khao Phanom Rung

Phantom Run. Niðurbrotið musterissamstæða að innan

Páskarnir eru þegar að baki en í dag vil ég segja ykkur frá annarri upprisu, nefnilega endurreisn einnar glæsilegustu minja Khmerveldisins í Taílandi, Prasat Hin Khao Phanom Rung, musterissamstæðunnar sem reist var á milli 10.^e en 13^e öld á útdauðu eldfjalli í heimahéraði mínu, Buriram.

Áður fyrr, af faglegri þekkingu minni, hef ég nokkrum sinnum veitt sveitarfélögum ráðgjöf varðandi gripi frá Khmer og við rannsóknir á héraðsskjalasafninu rakst ég á um tuttugu og fimm stórar, gulnar ljósmyndir sem kunna að hafa verið teknar á XNUMX. áratugnum. gert úr þessu musterissamstæðu á síðustu öld. Mig langar að sýna lítið úrval af þessum einstöku upptökum því þær sýna vel hversu mikil vinna var unnin við endurreisn þessarar samstæðu.

Eftir upplausn Khmerveldisins var þessi musterissamstæða, ólíkt mörgum öðrum Khmer byggingum, ekki yfirgefin að fullu og varð því ekki strax algjörlega bráð eyðileggingarmáttar náttúrunnar. Þrátt fyrir þá staðreynd að það varð búddískt musteri sem notað var af „heimamönnum“ sem voru aðallega komnir frá Khmer og Kui, féll musterið að lokum - og næstum óhjákvæmilega - í niðurníðslu. Sama gilti einnig um minna en mjög fallega Muang Tam hofið við rætur Phanom Rung.

Óhætt er að segja að í lok nítjándu og í byrjun þeirrar tuttugustu hafi bæði hofin verið, svo það sé fallega sagt, aðeins skuggi af því sem áður hafði verið. Og það er vægt til orða tekið. Í skjalasafninu í Buriram er fjöldi loftmynda sem teknar voru skömmu eftir fyrri heimsstyrjöldina og skilja lítið eftir ímyndunaraflinu. Phanom Rung er að mestu í rústum og gróið, óreglulegt safn af blokkum af laterít og sandsteini sem virðist hafa verið stráð yfir frumskógarhlíð af pirrandi risa með lausa hönd... Á meðan Muang Tam aðeins útlínur gólfplansins gefa góða mynd af mælikvarðanum sem þetta musteri var byggt á. Formlausu grjóthrúgurnar í miðju þessarar minni musterissamstæðu skildu ímyndunaraflinu jafn lítið eftir. Það myndi gera þig minna sorgmæddan.

Gróin verönd

Það leið þó ekki á löngu þar til þessar rústir vöktu athygli einskis annars en Damrong Ratchanuphap prins (1862-1943). Þessi hálfbróðir Chulalongkorn konungs gegndi ekki aðeins lykilhlutverki í umbótum og nútímavæðingu síamska menntakerfisins, heilbrigðisþjónustu og stjórnsýslu, heldur var hann einnig „sjálfsmíðaðir sagnfræðingur'það ef'Faðir taílenskrar sagnfræði' hefur haft mikil áhrif á þróun þjóðernisvitundar og hvernig Síamönsk/Taílensk saga var og er sögð. Í skrifum sínum tókst honum að skipta út formódernískum sagnfræðilegum sögum og hefðum, sem voru í raun rafræn en sögulega ónákvæm blanda veraldlegra og trúarlegra sagna og goðsagna, fyrir reynslusögulega sagnfræði. Sagnfræði, sem aftur átti þátt í að lögfesta nútímavæðingu Chakri-ættarinnar á því tímabili og átti síðar eftir að verða einn af hornsteinum taílenskra þjóðernishugsjóna og hins varla skilgreinanlega.taílenska'tilfinning sem ríkir enn í ákveðnum deildum taílenskts samfélags enn þann dag í dag.

Damrong, sem hafði verið að leita að öllu sem gæti rökstutt síamska/taílenska sjálfsmyndina í áratugi, veitti arfleifð sérstaka athygli og reyndi að gefa síameskri-tælenskri menningarsögu enn meiri „stórleika“ með ofsafengnum tilraunum sínum til að samþætta Khmer-tímabilið í sínu stærri. Síamsk-tælensk söguleg frásögn. Hann heimsótti Phanom Rung tvisvar, 1921 og 1929 á ferðum um Isaan, þar sem hann, í fylgd með nokkrum fornleifafræðingum og listfræðingum, reyndi aðallega að kortleggja minjar Khmerveldisins. Það var nákvæmlega engin tilviljun að þessar ferðir voru farnar einmitt á þessu tímabili. Enda var það líka tímabilið þar sem einkum Frakkar reyndu að gera nákvæmlega það sama með stórum fornleifaframkvæmdum á austur landamærum Siam, nálægt Angkor, og Damrong vildi ekki láta sitt eftir liggja. Hann vildi sanna með eigin leiðöngrum að Siam, eins og allar aðrar siðmenntaðar þjóðir, gæti tekist á við arfleifð sína á vísindalega ábyrgan hátt.

Phanom Rung. DeProcessieweg 20

Sagnfræðingurinn Byrne lýsti fornleifaleiðöngrum Damrongs árið 2009 sem „leiðir til að safna staðbundnu heimildarefni til að byggja upp þjóðarsögu“ og hann hafði, að mínu hógværa mati, alveg rétt fyrir sér. Damrong áttaði sig á því eins og fáir aðrir að arfleifð og minnisvarðar gætu gegnt mikilvægu hlutverki við að örva sameiginlega minningu þess að síamska þjóðin tók smám saman á sig mynd. Hann leit á Phanom Rung sem einstakan stað, ævisaga þjóðarinnar varð steindauð. Þess vegna var Damrong ekki aðeins fyrstur til að hefja varðveislu og - á síðari kjörtímabili - endurreisn þessa svæðis, heldur beitti hann sér einnig fyrir því að Prasat Hin Khao Phanom Rung yrði uppfært úr staðbundnum helgidómi í þjóðminja. Það var auðvitað líka falin landfræðileg hlið á uppfærslu þessarar musterissamstæðu því Damrong reyndi strax að sýna fram á að hin glæsilega Khmer-fortíð - auðvitað aðallega haldið fram af Kambódíumönnum - væri alveg jafn óaðskiljanlegur hluti af sögu Síams... Teymi fornleifafræðinga sem fylgdu honum til Isaan kortlögðu ekki aðeins staðinn og framkvæmdu fjölda uppgröfta, heldur tóku einnig röð ljósmynda til að skrásetja rotnunina. Flestar myndirnar sem ég fann í Buriram komu frá þessum leiðöngrum. Kannski þjónuðu þeir líka til að styrkja kröfur Daomrong um varðveislu og endurreisn.

Phanom-Rung procession vegur

Samt tók það mikla vinnu áður en þetta gerðist í raun. Árið 1935, sex árum eftir síðustu heimsókn Damrongs á staðinn, var musterissamstæðunni lokað með ákvörðun sem samþykkt var í Stjórnartíðindi var gefið út, friðlýst sem þjóðminjar. Það myndu hins vegar líða tæp þrjátíu ár þar til af alvöru væri unnið að endurgerð og aðlögun að fyrirhugaðri framkvæmd Sögugarður. Eftir nauðsynlegar undirbúningsrannsóknir og vinnu á sjöunda áratug síðustu aldar, þar sem tælensk stjórnvöld gátu reitt sig á sérfræðiþekkingu BP Groslier og P. Pichard, tveggja franskra sérfræðinga UNESCO, hófst raunveruleg endurreisn árið 1971. Phimai var einnig tekist á við á sama tímabili. Sem fyrrum starfsmaður í arfleifð get ég aðeins verið þakklátur fyrir að í Phanom Rung, ólíkt Phimai, var valin „mjúk“ endurgerð, sem jók aðeins áreiðanleikann.

Enduropnun staðarins árið 1988 fylgdi annar atburður sem blásinn var upp í landshlutföll, endurheimt Phra Narai hásteinsins sem hafði verið stolið úr musterinu snemma á sjöunda áratugnum og síðar komið fyrir á dularfullan hátt í musterinu. Listastofnun hafði komið upp á yfirborðið í Chicago. Taílenskt almenningsálit krafðist endurkomu og meira að segja hin gríðarlega vinsæla rokkhljómsveit í Isaan carabao var kallaður til til að endurheimta þennan dýrmæta arfleifð. Óhætt er að líta á þessa herferð sem tímamót. Stórir hlutar taílenskra íbúa höfðu orðið meðvitaðir um mikilvægi Phanom Rung og þann sérstaka sess sem arfleifð Khmer-menningar hafði skipað í þjóðarminni. Hvort varðveisla og endurreisn þessarar einstöku musterissamstæðu hafi farið fram á fullkomlega ábyrgan hátt er ekki hægt að tjá sig um. Hins vegar veit ég að gulnuðu ljósmyndirnar sem ég fann í Buriram bera vitni um ótrúlega upprisu Prasat Hin Khao Phanom Run. Hin fábrotna rúst sem þrátt fyrir allt reis tignarlega upp úr rústunum...