Thailand is bij uitstek een netwerk samenleving

Door Chris de Boer
Geplaatst in Achtergrond
Tags: ,
12 november 2020

Als je vanuit Nederland op vakantie gaat in Thailand valt je natuurlijk op dat Thailand heel anders is dan het koude kikkerlandje aan de Noordzee, hoewel ze in Thailand ook kikkers hebben (maar die eten ze hier op): veel meer zonnig weer, hogere temperaturen, alles is goedkoper (eten, drinken, sigaretten, kleren, computers, software, DVD’s), vriendelijke mensen, lekker maar ook soms pittig eten, veel en veel soorten fruit, een groot verschil tussen Bangkok en de rest van Thailand.

Wat je als vakantieganger nauwelijks merkt, is dat het sociale, maatschappelijke leven ook heel anders en anders georganiseerd is dan in Nederland. Een van de belangrijkste verschillen is het belang van netwerken.

Voor de Thai zijn netwerken van levensbelang. Deze netwerken worden opgebouwd vanuit het gezin of beter gezegd vanuit de familie waartoe je behoort. De familie is niet zoals in Nederland het gezin (man, vrouw en kinderen), maar omvat ook grootouders, ooms en tantes, neven en nichten en niet zelden ook leeftijdgenoten waarmee je bent opgegroeid in de straat of waarmee je in de klas (of in militaire dienst) hebt gezeten. Veel Thai noemen leeftijdgenoten in de ‘clan’ broer of zus terwijl ze dat biologisch helemaal niet zijn.

Clans zorgen voor elkaar; in goede en in slechte tijden

Deze ‘clans’ zorgen voor elkaar in goede tijden door je opleiding te betalen (aan de universiteit bijvoorbeeld), je in contact te brengen met mogelijke huwelijkspartners, je geld te geven om een huis en auto te kopen, je aan een (ander) baantje (en daarna promotie) te helpen. De clan zorgt ook voor haar leden in slechte tijden: het betalen van rekeningen van dokters en ziekenhuizen (zeer weinig Thai zijn tegen ziektekosten verzekerd), zorgen voor geld en onderkomen als je werkloos, ziek bent of gepensioneerd (in alle drie de gevallen krijg je immers geen geld, salaris of uitkering), je steunen in allerlei procedures.

Als je netwerk een of meerdere leden heeft die rijk zijn kun je een redelijk onbezorgd leven leiden hoewel je zelf niet rijk bent of een goede baan hebt. Deze rijke leden worden geacht de anderen te steunen als die daarom vragen. Als je in een meer arm netwerk bent geboren is het wellicht je hele leven lang sappelen geblazen.

Een van de manieren om hieraan te ontsnappen is trouwen met een persoon uit een rijker Thai netwerk. Dit is echter niet zo eenvoudig tenzij je een zeer aantrekkelijke jongedame of jongeman bent. Immers: de belangrijkste personen in het rijkere netwerk moeten aan zo’n huwelijk goedkeuring geven omdat een huwelijk niet zozeer een verbintenis is tussen twee mensen (zoals in Nederland) maar een verbintenis tussen twee families, tussen twee netwerken.

De droom van elke, niet rijke, jonge Thai vrouw is een man uit een rijke familie aan de haak te slaan

Wekelijks is op de Thai televisie te zien hoe mooie jonge Thai actrices een man (soms jong, soms ouder) uit een rijke familie aan de haak hebben weten te slaan. De droom van elke, niet rijke, jonge Thai vrouw (Misschien is dit ook wel de reden waarom jonge Thai vrouwen zo ontzettend veel aandacht schenken aan hun uiterlijk; wie zal het zeggen). De grondslag van een huwelijk is eerder zekerheid voor de toekomst (vooral in financieel opzicht) en veel minder romantische liefde. (Liefde is leuk, maar de schoorsteen moet wel roken, placht mijn oma vroeger te zeggen.)

Naast Thai mannen zijn natuurlijk ook buitenlandse mannen zeer in trek als huwelijkspartners. Gemiddeld genomen zijn zij allemaal vele malen rijker dan de mannen uit de arme netwerken in Thailand. Dat geldt zelfs voor een Europese gepensioneerde arbeider die weinig meer heeft dan AOW. En: voor die buitenlanders geldt niet die goedkeuring van het netwerk. Zij beslissen zelf met wie ze trouwen, of de familie, de kinderen in Europa dat nu leuk vinden of niet.

Vragen van Thai aan mij met wie ik getrouwd ben, zijn bedoeld om uit te vissen of ik in een Thai netwerk functioneer en zo ja, hoe belangrijk dat netwerk is (wat doet mijn vrouw voor werk, voor wie werkt ze, wie heeft haar studie aan de universiteit betaald, wie zijn haar vader en moeder, opa en oma, wie beschouwt ze als broers en zussen, wie als vrienden).

Netwerkstructuren functioneren in de politiek, het bedrijfsleven en de overheid

Deze netwerkstructuren zijn niet alleen in de politiek zichtbaar maar ook in het gewone (van groot tot klein) Thai bedrijfsleven en de Thai overheid. Ik ken een Thai met een middelgroot bedrijf en van zijn dertig medewerkers komen er zeker twintig uit het dorp in Zuid-Thailand waar hij vandaan komt. De andere tien zijn vervolgens (Bangkokiaanse) vrienden, neven, nichten, “broers’, ‘zusters’ van een van die twintig. En zo is zijn hele staf met elkaar verbonden, en niet alleen door het werk.

Als je het belang van het netwerk begrijpt, begrijp je ook dat er in de kranten nauwelijks personeelsadvertenties staan (nieuwe collega’s worden bij voorkeur gezocht in het netwerk) en dat het voor buitenlanders (als zij niet door hun bedrijf naar Thailand zijn uitgezonden) niet eenvoudig is om aan werk te komen hier: zij bezitten namelijk geen netwerk. Degenen die het werk uitvoeren zijn niet altijd degenen die het meest gekwalificeerd zijn om het werk te doen. Je krijgt hier eerder een baan om wie je bent (en om je positie in een bepaald netwerk) dan om wat je kunt.

Het verlaten van het netwerk (of het uitgestoten worden) heeft voor Thai ernstige gevolgen. Dit kan gebeuren doordat een Thai vrouw met een buitenlander trouwt en hem volgt naar zijn land van herkomst. Veel vrouwen proberen echter de band met ouders (waarvoor zij een zorgplicht voelen) in stand te houden als was het alleen maar door hen maandelijks geld te sturen. De kinderen van de Thai vrouw blijven vaak in Thailand wonen en worden door opa en oma, of broers of zussen grootgebracht.

Wie uitgestoten wordt, belandt in de jungle

Uitgestoten worden kan doordat het huwelijk op de klippen loopt (en het aantal scheidingen is hier immens groot; maar niet zichtbaar in de statistieken omdat de overgrote meerderheid van de Thai niet voor de wet trouwt maar alleen voor de Buddha, zoals men dat hier noemt; in de praktijk betekent dat een feest voor familie en vrienden en een ceremonie met boeddhistische monniken en vervolgens samenleven/-wonen) of doordat een persoon met justitie in aanraking komt, en de clan niks meer met hem/haar te maken wil hebben.

In beide gevallen rest de ‘jungle’ zoals de Thai samenleving zonder netwerken gemakkelijk kan worden getypeerd. Door het overschot aan vrouwen en het grote aantal ‘gescheiden’ vrouwen (al dan niet met kinderen) is het voor Thai mannen niet zo moeilijk om weer een nieuwe partner in een nieuw netwerk te vinden, al neemt het aantal Thai vrouwen dat niet langer gediend is van een Thai man (overspelig en een liefhebber van alcohol) zienderogen toe.

Voor de buitenlandse man is dit een voordeel. Wat die buitenlandse man echter niet zo beseft (en na confrontatie ermee vaak niet bevalt) dat hij in een arm netwerk als een Sinterklaas wordt binnengehaald en dat zijn geld deels naar de familie van zijn nieuwe Thai vrouw wordt doorgespeeld. HIJ is namelijk rijk en wordt geacht met zijn Thai vrouw zorg te dragen voor de andere clan-leden die het minder hebben.

Jaren geleden had ik een vriendin afkomstig uit een arm netwerk. Haar broer had een klein baantje en verdiende 150 euro per maand. Toen hij er lucht van kreeg dat zijn zus een buitenlandse vriend had, ging hij niet meer werken. Hij belde mijn vriendin vanaf dat moment wekelijks op om wat geld over te maken zodat hij de benzine voor de brommer en zijn dagelijkse pilsje kon betalen. In zijn achterhoofd speelde: die buitenlander is zo rijk dat hij middels mijn zus gemakkelijk voor mij kan zorgen, en dan hoef ik niks meer te doen.

Steeds meer Thai jongeren kiezen in het leven hun eigen weg

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de situatie langzaam aan het veranderen is. Ik zie steeds meer Thai jongeren die in het leven hun eigen weg kiezen en dat van hun ouders ook mogen doen. Thai jongeren uit rijkere netwerken worden vaker al in hun middelbare schoolperiode naar het buitenland gestuurd voor onderwijs: naar Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten maar ook naar India. Een belangrijk argument is dat zij daar beter en sneller de Engelse taal leren.

Wat de Thai ouders niet zo beseffen is dat hun kinderen één of twee jaar in een heel andere wereld leven en daarnaaast verstoken zijn van het Thai netwerk dat hen tot dan toe met van alles en nog wat hielp. In Thailand hoefden zij niet te denken: er werd voor hen gedacht. Zij zijn op een buitenlandse school aangewezen op zichzelf, worden in korte tijd (noodgedwongen) zelfstandiger en zien dat je in een andere wereld dan Thailand niks bereikt als je niks doet.

In de high school in de Verenigde Staten is niemand geïnteresseerd in wie je vader en moeder zijn (laat staan je opa en oma), maar alleen in JOUW persoonlijke prestaties en daarop word je ook afgerekend. Voor menige Thai jongere een harde leerschool. Hen worden de ogen geopend en terug in Thailand gaan zij meer hun eigen weg, zeker als zij een internationale loopbaan ambiëren.

Het belang van de clan zal in de komende decennia afnemen

Het valt te verwachten dat het belang van de clan in de komende decennia zal afnemen. Toenemende concurrentie in het bedrijfsleven (met name door de komst van de Asian Economic Community) zal bedrijven er toe dwingen meer te kijken naar wat medewerkers kunnen dan wie ze zijn (en dito marktconforme salarissen moeten betalen).

Een toename van de sociale zekerheid, een ziektekostenverzekering en pensioenvoorzieningen zal mensen minder (financieel) afhankelijk maken van elkaar. Jongere Thai (met buitenlandse ervaringen op een middelbare school of universiteit) zullen meer hun eigen weg in het leven kiezen en meer verantwoordelijkheid nemen voor hun keuzen. Het tempo waarin zal – in deze globaliserende wereld – mede worden bepaald door factoren die de Thai niet zelf in de hand hebben.

– Herplaats bericht –

12 reacties op “Thailand is bij uitstek een netwerk samenleving”

  1. henry zegt op

    Een Tha heeft vele netwerken, het familiale netwerk is er maar eentje van, en zelfs niet het meest belangrijkste. Je hebt netwerk van studiegenoten uit het lagere, middelbaar onderwijs en universiteit. Het netwerk opgebouwd door de oudersm reeds van in de kleuterschool, het netwerk van oud collegas uit de bedrijven waar je gewerkt hebt, enz. Al deze netwerken met al hun vertakkingen zijn met mekaar verbonden. En een Thai weet exact wie en in welk netwerk iemand zich bevind en hij/zij houd bijna dagelijks contact met de relaties in de verschillende netwerken. Vooral via de groepen op LINE waar ze deel van uitmaken. Dat is de reden dat Thai zulke fervente smartphone gebruikers zijn.

  2. Arjan zegt op

    Bedankt voor dit lekker uitgebreide inkijkje in de sociale structuur van Thailand.

    Wil je ook wat zeggen over de interactie tussen een monnik lid van het netwerk en de andere netwerkleden?

  3. bob zegt op

    Leuk epistel. Ik ben het echter niet eens met die ziektekosten verzekering. Er bestaat hier weldegelijk een staats ziektekosten verzekering. Eigen bijdrage naar ik meen Baht 20. Of deze ziekenhuizen goed zijn waag ik te betwijfelen maar het doet af aan de bewering dat er GEEN voorziening is.

    • stevenl zegt op

      Deze ‘verzekering’ geldt alleen in uitzonderlijke gevallen.

  4. Louis zegt op

    Een realist is verhaal dat strookt aan de waarheid. Mijn verhaal, een tweetal maanden geraakte ik betrokken met een zwaar ongeval met wegpiraten.. Ik 3 weken in het hospital, en nu herstel voor zeker 6 Maanden. De wegpiraten zijn gaan lopen naar vermoedelijk Burma, geen geld noch verzekering zodat ik voor alles opdraai. Ik heb geen verzekering daar ik in Thailand te oud ben en uit Belgie uitgeschreven. Ik ben 68 jaar. Mijn belgische vrienden zie ik van after dan niet meer en op help moet je niet rekenen. Mijn Thais vriendin verzorgt me heel goed en zelfs haar zuster en de Familie staan haar bij zonder iets te vragen. Ik weet ook dat ik een buitenlander ben en gelukkig geld bezit dat zij ook weten. Dat die mensen iets verwachten, weet ik niet doch een kleinigheid ,en zeker niet veel, verdienen ze wel. Besluit, leve Thailand, buitenlander als ge u niet aan past, ga terug naar huis.

    • lung addie zegt op

      Beste Louis,

      ik ben het totaal oneens met UW bewering dat je geen verzekering hebt wegens ‘ op 68j te oud”. Zeg liever dat U er gewoon geen genomen hebt, om welke reden dan ook, dat zijn jouw persoonlijke zaken, en dat je nu zelf voor de kosten moet opdraaien.

  5. Mark zegt op

    Helemaal eens, dit is ook mijn vaststelling en ervaring. Netwerken zijn in Thailand nog steeds ongelooflijk belangrijk. Ze zijn zelfs existentieel van aard. Dat is traditioneel zo. Als het ware een cultureel fundament.

    Wij Westerlingen weten daar heel weinig van. Mede daarom zien we dikwijls rare dingen. Dingen waarover ook op deze blog met veel emotionele verontwaardiging bericht wordt. Vaak zijn het zaken die wij gewoonweg niet begrijpen omdat we geen “Thaise netwerkbri”l op onze neus hebben. Zo zijn de vele tekenen van corruptie die wij als Westerling menen te ontwaren in de Thaise beleving helemaal geen ongeoorloofde, onethische corruptie, maar eeuwenoude gebruikelijke netwerktransacties, soms monetair, soms niet-monetair van aard.

    Het is ook juist dat deze archaïsche maatschappelijke netwerkordening zwaar onder druk staat van hedendaagse economische “wetmatigheden” (andere spelregelkaders zijn blijkbaar ondenkbaar) die wereldwijd allesoverheersend om zich heen grijpen. Globalisering wordt het hier genoemd, maar het is veel meer. Eerder omschreven als individualisering, versplintering, zelfs atomisering, economisering, liberalisering, rationalisering, objectivering, enkel meten is écht weten, enz …

    Tradities die onder druk van de wereld staan. De oud Griekse Atlas die de wereld torst … en de wereld draait door 🙂

  6. Petervz zegt op

    De schrijver haalt traditionele familiebanden, merit maken (o.m Tham Bun & Nam Tjai) en zakelijk netwerken door elkaar. Zonder daar nu zelf nadere uitleg aan te geven ik diegenen die geinteresseerd zijn in de Thaise Sociale en Hierarchische samenleving eens te googlen naar: “The Bamboo Network”, The Sakdina System” en de “Thai Social Hierarchy” en zich te verdiepen in de typisch thaise concepten als Bun Khun, Kraeng Jai, Katanyu en Poe ti Mie Prakhun.

  7. Mark zegt op

    Mijn Thaise kleinzoon wil héél graag aan de universiteit studeren, maar hijzelf, noch zijn ouders kunnen dat betalen. Hij weet dat ik (Poe Mark) naar zijn normen ongelooflijk rijk ben, maar heeft toch te veel schroom om hulp te vragen. Hij zoekt onverdroten naar oplossingen, maar vindt die niet. Hij tobt en piekert, draait in cirkels, maar zal niets aan mij vragen, noch aan mijn Thaise echtgenote.

    Hoe weten wij dit dan? Via zijn moeder, onze schoondochter, die vertelde hoe hij hiermee worstelt.

    Onze kleinzoon is Kraeng Jai (Kraeng Tjai).

    Ik ga de universitaire studies van mijn Thaise kleinzoon betalen. Ik moet daar geen boterhammetje minder voor eten. Enige vereiste voor mij is dat hij zijn uiterste best doet zodat ik fier kan zijn als hij afstudeert. Sorry, Westers doelmatigheidsdenken van de farrang. Uiteraard weet iedereen in het (familienetwerk) wie dit mogelijk maakt. Maar ik ga dat nooit aan de grote klok hangen, alleen al om gezichtsverlies voor mijn Thaise kleinzoon te vermijden.

    Ik doe dan Bun Kkun voor mijn Thaise kleinzoon en wordt Poe ti mie prakhun voor het hele (familie)netwerk.

    Mijn Thaise kleinzoon is gepokt en gemazeld in de Thaise traditionele cultuur. Hij was al een tijd monnik en ondernam toen een tocht naar Luang Prabang, blootvoets een paar honderd kilometer. De kans dat hij nooit zal vergeten ik Poe ti mie prakun ben en voor hem Bun kjun deed is bijzonder groot. Dat zal hem er later toe aanzetten ooit voor mijn Katanyu te zijn, bijvoorbeeld als ik oud en hulpbehoevend wordt.

    Deze diensten en wederdiensten tussen individuen zijn absoluut niet verplichtend, ze zijn geheel vrijwillig. Ze zijn niet opgelegd en op wederdienst kan je niet écht rekenen. Toch leven er hieromtrent “verwachtingen” in het (familie)netwerk en in die zin is er sociale druk op de individuen.

    Het gaat hier zeker niet om een (stilzwijgende) verbintenissen, Het spruit allemaal uit (familie)contacten, uit het (familie)netwerk. In een Westerse format herdacht benadert het nog meest een soort “sociaal contract” dat Rousseau beschreef.

    Allemaal niet zo simpel om in kort bestek en Westerse formats verstaanbaar te vertalen. Vandaar de schets in een praktische voorbeeldsituatie. Correctie, verduidelijking en aanvulling is uiteraard welkom.
    Het is neergezet op basis van de ervaringen van deze farrang in zijn Thaise familie en dank zij de duiding van mijn echtgenote dat ik stapje voor stapje leer begrijpen hoe het ongeveer in mekaar zit.

  8. Petervz zegt op

    Bun Khun & Katanyu is een schuld relatie. Bijv. De sociale verplichting de ouders te verzorgen, maar ook de relatie docent student. In de lokale politiek ontstaat deze wanneer de politicus (mee) betalen aan een huwelijk, overlijden, bouw van een tempel, verharde weg enz. Door de ontstane schuldrelatie zal het gehele dorp op die politicus stemmen.
    Het betalen van een studie is eerder een kwestie van Tham Bum en/of Nam Jai, zeker als dat niet tot een schuldrelatie leidt. Beter te vergelijken met een donatie aan een tempel, charity enz.

    De kracht & belang van het netwerk staat los van de familiebanden, alhoewel meerdere familieleden natuurlijk in hetzelfde netwerk kunnen zitten. De kracht van het netwerk zien we in Thailand met name onder de rijke thai chinese families. Dit netwerk strekt zich uit tot in alle belangrijke overheidsfuncties, waaronder het leger en politie. Daardoor beschermt het netwerk zich tegen ongewenste concurrentie, bijv dmv van de beperkingen in de Foreign Business Act.
    Het netwerk is uit princiepe anti-democratie, omdat het geen controle heeft over de gekozen politici. Deze maken vaak geen deel uit van het netwerk en handelen daardoor vaak niet slechts in het belang daarvan.

  9. Tino Kuis zegt op

    Netwerken. Soms zijn ze goed maar vaak ook slecht.

    Toen ik 20 jaar geleden in Thailand ging wonen zei mijn schoonvader: ‘Maak je nergens zorgen over want ik heb een heel goede relatie met de politie’. Nuttig netwerk natuurlijk.

    Ik dacht dat het was omdat hij vroeger lange tijd dorpshoofd was geweest en nu een ‘dorpsoudste’. Pas ruim een jaar later kwam ik er achter dat hij goktenten exploiteerde en daarvoor dus de politie moest afkopen. .

    Ik vermoed dat veel netwerken van deze aard zijn.

  10. Jules zegt op

    Zeer goed en verhelderend artikel! Het allerbelangrijkste in Thailand zijn connecties (het ‘netwerk’), op de voet gevolgd door (liefst heel veel) geld. Bezit je die beide of heb je er toegang toe, dan kom je met letterlijk ALLES weg!
    Kijk maar naar het overbekende voorbeeld van de erfgenaam van Red Bull (‘Boss’), die een agent doodreed en doorreed (2012). Snelheid wordt ‘geregeld’ van 177 km/h naar 79 km/h (max snelheid op die weg was 80 km/h); veel sub-aanklachten vervielen omdat ze verjaard waren; niet Boss was aan de coke, maar de agent…. Nog steeds is deze crimineel niet gearresteerd, en zijn ze zogenaamd op zoek naar hem (ze kunnen hem niet ‘vinden’…) HET beste voorbeeld van connecties en geld, naar mijn mening.
    Stel je maar eens een micro-seconde voor dat dit een Nederlander of een andere farang was geweest.

    Dit is ook Thailand; niet zo belangrijk voor de toerist, maar elke farang die al wat langer in Thailand woont (en werkt!), kan je vast meerdere verhalen vertellen.


Laat een reactie achter

Thailandblog.nl gebruikt cookies

Dankzij cookies werkt onze website het beste. Zo kunnen we je instellingen onthouden, jou een persoonlijk aanbod doen en help je ons de kwaliteit van de website te verbeteren. Lees meer

Ja, ik wil een goede website