Gesprek met Z.E. Joan Boer, Nederlands ambassadeur

Een mensenvriend, talenkenner, beeldhouwer, musicus en een man met een goed ontwikkeld gevoel voor humor, zie daar de ambassadeur van Nederland in Thailand.  Daarnaast is hij toevallig ook nog een doorgewinterde diplomaat met een rijke ervaring in Afrika en Zuid Amerika, voordat hij in Bangkok werd benoemd.

De betrekkingen tussen Thailand en Nederland dateren al vanaf 1604. Het eerste Nederlandse consulaat werd in 1858 geopend als gevolg van het groeiend aantal Hollandse schepen die met handelsgoederen de haven van Bangkok aandeed. Het consulaat werd in 1881 opgewaardeerd tot consulaat-generaal en werd een ambassade in 1957. Het pand, waarin de Nederlandse ambassade nu is gehuisvest, werd verworven in 1949.

De ambassade

De ambassadeur vindt dat het ambassadeterrein “een fantastische plek” is, dat deel uitmaakt van het Thaise culturele erfgoed. Het is verbonden met de geschiedenis omdat in de residentie een Thaise prins woonde, die in 1932 tegen de constitutionele hervorming was. “Om in de ambassade te wonen heeft zijn voordeel, want je ontloopt het drukke verkeer op weg naar werk en huis. Het nadeel is dat je altijd in je werkomgeving bent, maar ik klaag niet hoor, want het  is een prachtig gebouw en we proberen om dit zo te houden”.

“Momenteel zijn er 42 mensen werkzaam op de ambassade, tien Nederlanders en de rest is Thai, waarvan er twee ook de Nederlandse taal beheersen”

Carrièreverloop

Joan Boer werd geboren op 9 januari 1950 in Haarlem. “Ik ben al meer dan 40 jaar gelukkig getrouwd en wij hebben twee inmiddels volwassen kinderen. Mijn vrouw en ik zeggen na al die jaren nog steeds dat we onze relatie aan het opbouwen zijn. Het is leuk, mijn vrouw is echt mijn soulmate. Hij is aan de Vrije Universiteit in Amsterdam afgestudeerd in antropologie en mag zich derhalve Master (vroeger Drs.) noemen. Hij heeft in Kenia en Rwanda vrijwilligerswerk gedaan en kwam in 1979 in dienst van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Aanvankelijk gewerkt op afdelingen, betrekking hebbend op wetenschap en technologie. Daarna leidde hij afdelingen als Voedselhulp, Landbouw en Voedselveiligheid.

Hij werd Hoofd van het Directoraat Zuid Amerika op het ministerie, waarbij hij zichzelf vooral bezighield met stedelijke en landelijke ontwikkeling. Hij werd in 1998 benoemd tot Adjunct Directeur-Generaal van het Directoraat Internationale Samenwerking, verantwoordelijk voor de bilaterale ontwikkelingssamenwerking en het algemene ontwikkelingsbeleid. Deze functie bekleedde hij gedurende een zestal jaren, tot dat hij in 2004 werd benoemd tot ambassadeur bij de Organisatie voor Economische en Sociale Ontwikkeling (OESO) in Parijs. In 2009 werd hij benoemd tot Inspecteur van de Buitenlande Dienst op het ministerie, een functie die hij bekleedde tot aan zijn benoeming tot ambassadeur in Thailand, Myanmar, Laos en Cambodja.

Reiservaring

“Ik maakte mijn eerste reis naar Thailand in het jaar dat ik aan het werk ging op het ministerie in 1979. Ik was als projectmedewerker bezig met wetenschap en technologie en het eerste project was er één op het gebied van agrarische innovatie. Ik werkte met mensen van de Universiteit van Chiang Mai aan een programma om hulp te bieden met geïntegreerde viskweek. Dat zie je nu overal,  maar toen was het een moderne innovatieve technologie voor kleine boeren.

In die tijd was Bangkok nog zeer landelijk in zekere zin, geen hoogbouw of Skytrain. Het verkeer was al  moeilijk, maar niet zo intensief als tegenwoordig. Destijds had ik ook projecten gaande in landen als Sri Lanka , Indonesië , Chili , Peru en in Afrika.”

“Mijn meest uitgebreide praktijkervaring heb ik eigenlijk opgedaan in Afrika. Voordat ik op het ministerie kwam, had ik al gewerkt in Tunesië, Kenia en Rwanda. De Centraal-Afrikaanse Republiek is het enige Afrikaanse land waar ik nog nooit geweest ben, maar in alle andere Afrikaanse landen meer dan eens. Hetzelfde geldt voor Azië en Latijns-Amerika. Ik heb Indonesië ongeveer 20 keer en Thailand 10 keer in de afgelopen 30 jaar bezocht”

“Ik ben een reiziger en wat ik altijd heb ondervonden is, dat als je een bepaalde plek na een aantal jaren weer eens bezoekt, je dingen ziet, die je ontgaan als je er daadwerkelijk woont. Dit is wel één van mijn “specialiteiten” – kijken en de vooruitgang en ontwikkeling van de landen over de jaren te vergelijken.”

Gevraagd  naar de moeilijkste werkomgeving voor hem, antwoordde hij: “Ik vond Tsjaad (in West-Afrika) moeilijk op bepaalde momenten. Natuurlijk Rwanda net na de genocide was ook zeer moeilijk net als Ethiopië en Eritrea. Het was erg gevaarlijk om te werken in Columbia in die tijd vanwege de heftige strijd met het drugskartel. Vergelijkenderwijs is Thailand een relatief eenvoudige standplaats.”

Thailand

“Ik werd ambassadeur in Thailand in 2011, net voor de algemene verkiezingen en niet lang voordat de overstromingen begonnen. Op dat moment was ik nog niet geaccrediteerd, wat eigenlijk een heel groot voordeel was want ik kon mij nog vrij bewegen. In die tijd bezocht ik een aantal vluchtelingenkampen langs de grens met Myanmar zonder een protocol, maar in een kleine groep. Dit is het soort bezoek waar men het meest van leert.

Ik ging ook naar andere delen van het land zoals het noordoosten, waar ik met mensen sprak zonder dat zij wisten dat ik een ambassadeur van een buitenlandse natie was. De eerste reizen deed ik meestal per trein dat was echt leuk. Nu, als mensen het diplomatieke nummerbord op mijn auto zien, valt er als het ware een scherm tussen mij en de mensen. Alles is geregeld, de Thai zijn daar zeer goed in, maar als ambassadeur plaatst je dat in een cocon. Dat is wat ik soms moeilijk vind. Ik geniet meer van alleen wandelen in de stad. Het land in zonder begeleiding en daar rond te kijken, met mensen praten over wat er leeft. Ik kan overal gaan waar ik wil, maar ik ben niet echt vrij in mijn kledingkeus. Een T-shirt bijvoorbeeld kan ik alleen maar dragen aan het strand, niet wanneer ik in de stad wandel. Er zijn  ongeveer 10.000 Nederlandse mensen die hier wonen, ik ben regelmatig in het nieuws, dus ze kennen mij. Het is als een leven in een glazen huis”

Thaise taal

De heer Boer heeft een sterke taalkundige achtergrond en spreekt meerdere talen, maar zijn frustratie is dat hij nog niet de Thaise taal spreekt. “Thailand is het eerste land waar ik gepost ben en  waarvan  ik de taal niet kan spreken. Ik vind dat een vreselijke handicap, het is één van de dingen die ik hier mis. Als ik in Kenia zou werken, geen probleem. Want mijn Swahili is niet slecht maar hier… soms weet ik de woorden wel, maar ik begrijp niet waar de mensen het over hebben. Ik wil graag contact met mensen en naar hun verhalen luisteren. Ik ben niet in staat om mezelf adequaat uit te drukken. Werken en wonen in een Nederlandse omgeving op de ambassade neemt ook de stimulans om Thai te leren weg”

Typische werkdag

“Ik sta normaal tussen 5.30 en 06:00 uur op, want als de vogels beginnen te zingen begint mijn dag,” zei de heer Boer joviaal. “Ik kijk de Twitterberichten door en ga dan wat zwemmen voor mijn fysieke conditie. Dat zwemmen is ook een mooie gelegenheid om alvast wat ideeën op te doen voor de werkdag die komen gaat.
Ik begin de werkdag rond 08:00 uur en maak een ronde op de ambassade, vraag bijvoorbeeld aan de mensen van de consulaire afdeling of er de dag ervoor wat bijzonders is voorgevallen. Een normale werkdag kent een paar afspraken binnen en buiten de ambassade. Ik besteed ongeveer een week per maand aan Myanmar. Ik ga niet elke maand naar Laos en Cambodja, omdat we niet zo veel capaciteit hebben om die landen te dienen. Natuurlijk, Thailand is mijn primaire verantwoordelijkheid – we hebben ongeveer 200.000 Nederlandse toeristen per jaar en slechts enkele duizenden, die Laos of Cambodja bezoeken.

We hebben circa 300 Nederlandse bedrijven in Thailand  en slechts vijf of zes in Laos, dus is er een relatief belang dat moet worden gewogen. Aangezien consulaire en economische zaken de belangrijkste redenen zijn voor onze aanwezigheid hier, bepaalt dat de prioriteit.

Consulaire Zaken

“Ik besteed heel veel van mijn tijd aan de consulaire taken. Nederlandse gepensioneerden kunnen problemen met verblijfsvergunningen hebben  bijvoorbeeld. Dan zijn er de toeristen, meer dan 90 procent van de Nederlanders keren tevreden en blij naar huis terug  na een reis naar Thailand, maar soms zijn er kleine problemen, veroorzaakt door scammers en andere slechte figuren.

Bijvoorbeeld, iemand huurt een motorfiets of jetski en als hij terugkomt claimt de eigenaar schade aan de (niet beschadigde) jetski. Er is de kwestie met tuk-tuks in Phuket, waar de rit zes of zeven keer meer kost dan in Bangkok. In het ergste geval worden mensen in elkaar geslagen voor het weigeren om 200 of 300 baht te betalen aan oplichters. Dat is onacceptabel. Dat is niet de vriendelijke houding naar toeristen waar Thailand bekend om staat.

Er is ruimte om het toerisme uit te breiden in Thailand, maar als toeristen juist worden gezien als melkkoeien dan wordt een punt bereikt dat mensen niet meer komen. Nederland is één van de 18 EU-landen die hierover een klacht heeft ingediend bij de gouverneur van Phuket met het verzoek meer te doen om toeristen in Phuket te beschermen.

Samen met andere ambassadeurs ben ik voortdurend bezig om in overleg met de Thaise regering tot oplossingen te komen voor oplichting en andere problemen. Daar gaat heel wat van mijn tijd in zitten. Eén van de resultaten van deze gesprekken is dat de Thaise regering nu heeft aangegeven dat het onwettig is voor een ondernemer om het paspoort van een buitenlander “in bewaring” te houden. Dit is erg belangrijk, want als je een motorfiets of jetski wilt huren moest je als toerist  kiezen tussen het niet krijgen van de motorfiets of de jetski en het geven van het paspoort en dus werd het paspoort afgegeven. Als je dan in een situatie van oplichting terecht komt, kun je niet zo maar weglopen zonder dat paspoort. Nu mag de ondernemer alleen een kopie van het paspoort maken en dat de-escaleert een conflict. Dit is één van de concrete dingen, die onze groep van ambassadeurs heeft weten te bereiken bij het Ministerie van Toerisme en Sport. We zullen zien hoe dit werkt in Phuket .

Bilaterale betrekkingen

“We hebben een gemeenschap van tussen de 5.000 tot 10.000 Nederlandse expats die permanent of semipermanent in Thailand verblijven. Ik weet niet hoeveel Thaise mensen er in Nederland wonen, maar ik heb ze in vele delen van Nederland ontmoet en ik denk, dat het best een aanzienlijk aantal is.

Er zijn ongeveer 300 Nederlandse bedrijven in Thailand, waaronder een aantal grote jongens als Shell, Unilever en Foremost. Een Nederlands bedrijf (Driessen) in Chiang Mai maakt de trolleys voor bijna alle luchtvaartmaatschappijen. We hebben een sieradenfabriek in Hua Hin, waar 200 vrouwen werken. Onlangs hadden we een agrarische beurs in Thailand, waar 70 tot 80 bedrijven acte de préséance gaven met nieuwe innovatieve producten.

Het is een tweerichtingsverkeer, want Thaise bedrijven, zoals PTT (olie) investeren ook in Nederland. Eén van de eerste vragen die Thaise mensen hier aan mij stellen als zij naar Nederland gaan, of ze daar ook Thais eten kunnen vinden. Ik vertel hen dan dat dit geen enkel probleem is, want er zijn veel Thaise restaurants in Nederland.”

Bevordering van culturele activiteiten

“Onze ambassade heeft ook tot doel de Nederlandse cultuur te promoten op verschillende manieren. We hopen dat door het organiseren van culturele evenementen Thaise en Nederlandse mensen elkaar beter leren kennen. We namen deel aan het Bangkok Dans en Muziek Festival in september, waar we vier Nederlandse jazzgroepen hebben gesponsord en hopen dat Thaise jazzartiesten dan ook in Nederland zullen gaan optreden. Er zijn ook regelmatig concerten of recitals in de residentie, waar we dan een divers Thais publiek voor uitnodigen.

Het Nederlandse museum Baan Hollanda in Ayutthaya, geopend op 3 april, bevindt zich op een historische plek waar Nederlandse kooplieden zo’n 400 jaar geleden een handelspost hadden. Het museum is geopend van woensdag tot zondag. Daar kan iedereen de geschiedenis van de Nederlanders in Thailand zien en genieten van Nederlandse lekkernijen, zoals stroopwafels bij een kop koffie.

Nederlandse hulp

“Tijdens de overstromingen in 2011 was ik op een boot op Don Mueang, varend in 1,6 meter diep water, wetende dat een normaal deel van Bangkok was. Ik zag een enorm potentieel voor hulp, die wij ook hebben aangeboden. Wat het waterbeheer betreft zijn er veel overeenkomsten met de situatie in Nederland. De Nederlanders hebben de technologie om overstromingen te voorkomen en niet alleen dat: we hebben ook de kennis en ervaring om andere landen bij waterbeheer van dienst te zijn.

Dit is één van de dingen die ik wil bereiken in mijn tijd als ambassadeur hier. Ik ben er nog niet in geslaagd, maar het kost tijd. Ik ben hier vier jaar en dat is niet echt een lange periode. Ik vervolg het karwei dat mijn voorgangers zijn begonnen en  misschien zal iemand anders mijn werk in dat opzicht moeten overnemen. ”

 Privéleven

“Mijn baan is er één van veel en hard werken en eerlijk gezegd, soms denk ik wel dat ik niet genoeg tijd heb voor een aantal sociale aspecten die bij deze baan horen, zoals het aflopen van recepties. Gelukkig heb ik of maak ik wel tijd, zowel privé als ambtelijk, voor het bezoeken van de regio’s in Thailand. Ik heb al veel plaatsen bezocht. Het is een groot land en er is altijd iets nieuws, dat het reizen fascinerend maakt. Ik zou bijvoorbeeld graag meer naar het noordoosten willen en gesprekken voeren met politici en ambtenaren zonder vooropgezette agenda. Ik wil graag gewoon zien wat er in het land gebeurt, dat is wat ik echt interessant vind”

Thais eten

“Een ding dat ik heel graag doe in Thailand is Thais eten. Het is fantastisch en niet alleen in de restaurants. Want ook de straatverkopers serveren lekker eten, het zijn specialisten, misschien wel de beste keuken in de stad. Als ik ergens in het land ben en daar voor 40-50 Baht “pad thai” eet, kan ik niet anders zeggen dan dat ik kwaliteit voorgeschoteld krijg. Ik ben nog nooit ziek geweest van het eten in Thailand. De Thaise keuken is zo rijk.”

De Thai

Gevraagd naar een minpunt van Thailand, pauzeert de heer Boer even en zegt dan,  dat hij soms vindt, dat het Thaise volk “te verlegen” is. Goed, wij Nederlanders zijn nogal direct en dat maakt een Thaise gesprekspartner ook verlegen. Ik vind het moeilijk in Thailand om een relatie op te bouwen op gelijkwaardig niveau, waarbij ik graag hoor wat er werkelijk gebeurt in plaats van er om heen te draaien. Het is ingewikkeld, ik heb het gevoel dat een Nederlander onbeleefd overkomt in de ogen van Thais. Nederlanders praten niet zo veel, we kijken en gaan aan de slag.”

Kunst

“Mijn vrouw en ik houden allebei van moderne kunst in alle betekenissen van het woord. Het ontdekken! De Thaise manier van het maken van kunst is anders dan de Europese manier, maar er zijn ook overeenkomsten in technieken, etc. en dat is wat ik heel fascinerend vind.

Ik ben ook een bewonderaar van modern ballet en moderne dans, mijn vrouw en ik houden van dansen, dus wanneer we een kans krijgen om een dansje te maken doen we dat met veel genoegen.

Mijn echte passie is beeldhouwen. Thailand is echt een bron van inspiratie voor mij. Ik ging onlangs naar Saraburi om stenen te kopen van een steengroeve, marmer en andere soorten. Beeldhouwen is als het ware in gesprek gaan met de steen. Een zeer traag gesprek weliswaar, maar het is een reflecterend proces. Werken met nieuwe stenen, die zich anders gedragen dan de stenen die ik ken uit Europa is gewoon fantastisch .

Ik schilder niet, maar mijn vrouw wel. Ze is een portretschilder. Ze maakt veel portretten van mensen die ze hier ontmoet. Wij waarderen de kunst in brede zin, zowel om er naar te kijken als het zelf beoefenen. Mijn vrouw speelt piano en ik speel een beetje accordeon. Voor beeldhouwkunst kan ik wel tijd vinden, maar helaas voor het spelen van accordeon te weinig.”

Excellentie, bedankt voor dit gesprek!

Dit (enigszins ingekorte) interview van Maximilian Wechsler stond in augustus 2013 in The BigChilli, een zeer lezenswaardig en mooi uitgevoerde Engelstalig expatmagazine/website in Bangkok.